Eplið og aldingarðurinn í Kasakstan

Breskir vísindamenn við Oxford háskóla segjast hafa rakið litninga í eplum til eplatrjáa-lundar í Kasakstan. Í fyrirsögn fréttarinnar sem slegið er upp á forsíðu The Daily Telegrph í dag, segir; "Eplið rakið til "aldingarðsins Eden"."

Þótt að ótölulegur fjöldi listaverka sýni að ávöxturinn sem óx á tré skilningsins í miðjum Eden garðinum hafi verið epli og aragrúi sagna staðfesti að það var epli sem Eva tældi Adam til að bíta í að undirlagi höggormsins, er ekki minnst einu orði á epli í sögu Biblíunnar um "syndafallið". Aðeins er talað um "ávöxt".

Ástæða þessa er líka lega að orðið "epli" er talið komið af forn-indóevrópsku orði, abel. Sennilega er eplið fyrsti ávöxturinn sem maðurinn ræktaði og á mörgum tungumálum hefur heiti þess verið notað um ávexti almennt.

En bresku vísindamennirnir hafa komist að því að allar hinar þúsundir tegunda munn-epla sem til eru í heiminum megi rekja til einnar eplategundar; malus sieversiisem vex í hlíðum Tian Shan fjallgarðsins á landamærum Kína og Kasakstan. Þaðan telja þeir að fræ eplisins hafi upphaflega borist með björnum og breiðst síðan út um heiminn. Áður var talið að munn-eplið hefði þróast frá villi-eplum Malus communis.

Stjórnvöld í Kasakstan haf nú friðað fjallshlíðarnar þar sem aðeins örfáir eplatrjáa-lundir hafa varðveist eftir að Sovétríkin sem áður réðu landinu, létu eyða stærstum hluta þeirra í röð misheppnaðra tilrauna til að nýta landið undir landbúnað. 

Svo skemmtilega vill til að nafn fyrrum höfuðborgar Kasakstan er Almaty sem einmitt þýðir "Eplafaðir".

Hið kristna siðferði og tvískinnungurinn í sambandi við samkynhneigð

 Og leggist maður með karlmanni sem kona væri, þá fremja þeir báðir viðurstyggð. Þeir skulu líflátnir verða, blóðsök hvílir á þeim. Þriðja Mósebók 20.13. 

Eigi skalt þú leggjast með karlmanni sem kona væri. Það er viðurstyggð. Þriðja Mósebók 18.22.

Þetta er vitaskuld tilvitnanir sem teknar eru úr Biblíunni, nánar tiltekið gamla testamentinu, sem er trúarbók Gyðinga og einnig kristinna manna.

Því hefur stundum verið haldið fram að siðferði Íslendinga sé "kristið", þ.e. mótað af kristnum gildum.

Hvað samkynhneigð varðar, verður vart séð að svo sé. Nýja testamentið bergmálar Gamla testamentið í þessu eins og svo mörgu öðru þótt ekki sé gerð þar bein krafa um að samkynhneigðir verði líflátnir.

Villist ekki! Hvorki munu saurlífismenn né skurðgoðadýrkendur, hórkarlar né kynvillingar, 10 þjófar né ásælnir, drykkjumenn, lastmálir né ræningjar Guðs ríki erfa. FYRRA  BRÉF  PÁLS  TIL  KORINTUMANNA 6.9-11

 Þess vegna hefur Guð ofurselt þá fýsnum hjartna þeirra til saurlifnaðar, til þess að þeir svívirtu líkami sína hver með öðrum. 25 Þeir hafa skipt á sannleika Guðs og lyginni og göfgað og dýrkað hið skapaða í stað skaparans, hans sem er blessaður að eilífu. Amen.

26 Þess vegna hefur Guð ofurselt þá svívirðilegum girndum. Bæði hafa konur breytt eðlilegum mökum í óeðlileg, 27 og eins hafa líka karlar hætt eðlilegum mökum við konur og brunnið í losta hver til annars, karlmenn frömdu skömm með karlmönnum og tóku út á sjálfum sér makleg málagjöld villu sinnar.Rómverjabréfið 1.24-28.

Ég hef stundum undrað mig á því hvernig prestar og kennimenn kirkjunnar geta hugsað sér að veita samkynhneigðum blessun sína sérstaklega þegar höfð eru í huga þessi eindregna fordæming trúarritanna á slíkum lifnaðarháttum. Allt sem Kristur hefur að segja um miskunnsemi og fordómaleysi, rýrir ekki gildi eða dregur úr alverleika þessara skýlausu ummæla sem ég vitna í bæði út Gamla og Nýja testamentinu. -

En ég spyr mig ekki síður að því hversvegna samkynhneigðir sækjast eftir blessun fulltrúa trúarbragða sem ótvírætt fordæmir þessa tegund lífernis.

Hvað á að gera við bólgið sjálf?

"Það sem við óttumst mest er ekki að við séum ófullkomin. Það sem við óttumst mest er að við séum óendanlega voldug. Það er ljósið í okkur, ekki myrkrið, sem við hræðumst mest. Við spyrjum sjálf okkur að því;"hvers vegna ætti ég að vera snjöll, fögur, hæfileikarík og fræg?" Spurningin ætti frekar að vera, "hvers vegna ekki ég." Þú ert barn Guðs. Að látast vera lítilfjörlegur þjónar ekki  heiminum. Það er ekkert göfugt við að skreppa saman svo fólk finni ekki fyrir óöryggi í nálægð þinni. Við vorum fædd til að opinbera dýrð Guðs sem er innra með okkur. Hún býr ekki aðeins í sumum okkar, heldur öllum. Þegar þú lætur eigið ljós skína gefur þú ómeðvitað öðru fólki leyfi til að gera slíkt hið sama. Þegar við losnum við eigin ótta, frelsar nærvera okkar sjálfkrafa aðra."

Ég rakst á þessa tilvitnun á fésbókarsíðu frænku minnar, reyndar á ensku, en ákvað að snara henni og birta hana hér á blogginu til gamans og fróðleiks. Tilvitnun kemur frá Marianne Williamson sem er bandarískur rithöfundur og predikari í svo kallaðri Einingarkirkju sem var stofnuð í Bandaríkjunum á síðari hluta 19. aldar. Meira um hana að finna hér fyrir áhugasama.

Það sem vakti áhuga minn við efni þessarar tilvitnunar er að hún fjallar um sjálfsmynd okkar. Flestum þykir mont og sjálfhælni leiðinlegir persónueiginleikar en samt finnum við öll fyrir kenndum sem hæglega geta orðið að grobbi og monti sé þeim ekki rétt stýrt. Marianne bendir þarna á frábæra leið til að horfa á okkur sjálf í þessu tilliti. Sjálfupphafningartilfinningin er tempruð með þeim tilgangi að vera öðrum hvatnig.

Hefur ekki baðað sig í 35 ár

Hann heitir  Kailash ‘Kalau’ Singh og er frá litlu þorpi skammt frá hinni "helgu borg" Varanasi á Indlandi. Hann er 63. ára og faðir sjö dætra. Hann hefur ekki þvegið sér eða baðað sig í 35 ár vegna þess að honum langar til að eignast son. (Af þessari nýlegu mynd að dæma er hér kannski komin góð aðferð til að halda sér ungum. Singh lítur ekki út eins og 63 ára gamall maður)

Madhusudan, einn af nágrönnum Singh, segir að sjáandi nokkur hafi mælt svo fyrir um að ef Singh baðaði sig ekki, mundi honum auðnast að geta sveinbarn með konu sinni.

Margir Indverjar óttast um afkomu sína ef þeir eignast ekki syni til að sjá fyrir þeim í ellinni. Greiða verður heimamund með stúlkum þegar þær giftast og allt sem þær vinna sér inn, rennur til fjölskyldu bónda þeirra. Stúlkubörn eru því álitin byrði frekar en blessun.

Í 35 ár hefur herra Singh ekki baðað sig, en þrátt fyrir þessa einlægu viðleitni hefur hún ekki borið árangur. Herra Singh á enn engan son.

Óhreinlætið hefur verið honum dýrkeypt. Fyrrum átti hann matvöruverslun en fór á hausinn með hana þegar kúnnarnir hættu að koma vegna þess hversu illa hann lyktaði. Í dag vinnur hann sem daglaunamaður á ökrunum í kringum þorpið þar sem hann býr. Fjölskylda hans hefur líka útskúfað honum fyrir að vilja ekki undirgangast hefðbundin böð í ánni Ganges, jafnvel ekki eftir dauða bróður hans fyrir fimm árum.

Þótt nágranni Singh segi að svona sé sagan, segist hann sjálfur ekki muna hvernig óhreinlætiseiðurinn er til kominn. Stundum segist hann gera þetta í þágu þjóðarinnar. "Ég mun enda eið minn þegar öll vandmál þjóðarinnar hafa verið leyst" er haft eftir herra Singh.

Þótt Singh neiti að baða sig upp úr vatni eða þvo sér, iðkar hann eldböð. Eldbað fer þannig fram að hann stendur á einum fæti nálægt litlum eldkesti, reykir maríjúana og fer með bænir til drottins Shiva. Hann segir að eldsböð séu alveg jafn góð og vatnsböð því eldurinn drepi allar bakteríur og veirur.

Herra Singh þrífur að sjálfsögðu heldur ekki tennur sínar.

Miðað við ástandið á honum er í sjálfu sér ekki undravert að hann hafi ekki eignast sveinbarn. Það sem er undravert er að hann hafi yfirleitt getið af sér börn.

Hvað er svona spes við páskadag

Þá er hátíðlegasti og elsti helgidagur kristinnar trúar genginn í garð. Skilningur sumra er að á þessum degi fyrir réttum 2000 árum eða svo, hafi tilgangur gjörvallrar sköpunarinnar uppfyllt sig. Sú túlkun gerir ráð fyrir að dauði Krists sé miklu mikilvægari fyrir sáluhjálp fólks en líf hans og kenningar. Þeir sem halda því fram segja líka að einstæði Krists sé fólgið í því að hann einn reis upp frá dauðum og sté upp til himna. Þeir  verða auðvitað að horfa fram hjá öðrum frásögnum í Biblíunni sem eru afar hliðstæðar, og gera það yfirleitt léttilega.  Sem dæmi, var farið á slá vel í Lasarus þegar að Kristur kallaði hann til lífs aftur, þannig að Lassarus reis upp frá dauðum löngu á undan Kristi. Nokkrum hundruðum árum hafði spámaðurinn Elía spreytt sig á svipuðu kraftaverki með góðum árangri. Hann var auk þess sjálfur uppnuminn til himna með miklum gustó eða eins og því er lýst í Síðari Konungabók;

 "11 En er þeir héldu áfram og voru að tala saman, þá kom allt í einu eldlegur vagn og eldlegir hestar og skildu þá að, og Elía fór til himins í stormviðri. 12 Og er Elísa sá það, kallaði hann: "Faðir minn, faðir minn, þú Ísraels vagn og riddarar!" Og hann sá hann ekki framar.

En ef við höldum okkur við atburði þá sem sagðir eru hafa átt sér stað á páskasunnudag fyrir rétt um 2000 árum, þá er þeim lýst í öllum fjórum guðspjöllunum.

Jóhannes ríður á vaðið með frekar látlausri frásögn þar sem allir eru voða mikið að flýta sér og hlaupa þess vegna talvert um. Það eina sem þeir finna er tóm gröf;

20 Jóhannes
1 Fyrsta dag vikunnar kemur María Magdalena til grafarinnar svo snemma, að enn var myrkur, og sér steininn tekinn frá gröfinni. 2 Hún hleypur því og kemur til Símonar Péturs og hins lærisveinsins, sem Jesús elskaði, og segir við þá: "Þeir hafa tekið Drottin úr gröfinni, og vér vitum ekki, hvar þeir hafa lagt hann."

3 Pétur fór þá út og hinn lærisveinninn, og þeir komu til grafarinnar. 4 Þeir hlupu báðir saman. En hinn lærisveinninn hljóp hraðar, fram úr Pétri, og kom á undan að gröfinni. 5 Hann laut inn og sá línblæjurnar liggjandi, en fór samt ekki inn. 6 Nú kom líka Símon Pétur á eftir honum og fór inn í gröfina. Hann sá línblæjurnar liggja þar 7 og sveitadúkinn, sem verið hafði um höfuð hans. Hann lá ekki með línblæjunum, heldur sér samanvafinn á öðrum stað. 8 Þá gekk einnig inn hinn lærisveinninn, sem komið hafði fyrr til grafarinnar. Hann sá og trúði. 9 Þeir höfðu ekki enn skilið ritninguna, að hann ætti að rísa upp frá dauðum. 10 Síðan fóru lærisveinarnir aftur heim til sín.

Næst kemur frásögn Markúsar. Þar eru Maríurnar orðnar tvær auk einhverrar Salome. Þá kemur ungur maður í hvítri skikkju til sögunnar.

16 Markús
1Þá er hvíldardagurinn var liðinn, keyptu þær María Magdalena, María móðir Jakobs og Salóme ilmsmyrsl til að fara og smyrja hann. 2Og mjög árla hinn fyrsta dag vikunnar, um sólarupprás, koma þær að gröfinni. 3Þær sögðu sín á milli: "Hver mun velta fyrir oss steininum frá grafarmunnanum?" 4En þegar þær líta upp, sjá þær, að steininum hafði verið velt frá, en hann var mjög stór. 5Þær stíga inn í gröfina og sjá ungan mann sitja hægra megin, klæddan hvítri skikkju og þær skelfdust.

Þá kemur framburður Lúkasar og færist nú fjör í leikinn. Konurnar eru aftur þrjár og einhver Jóhanna hefur slegist í för með Maríunum. Nú eru mennirnir sem þær sjá orðnir tveir og klæðin eru ekki lengur aðeins hvít, heldur skínandi og Þeir tala til kvennanna.

24 Lúkas
1En í afturelding fyrsta dag vikunnar komu þær til grafarinnar með ilmsmyrslin, sem þær höfðu búið. 2Þær sáu þá, að steininum hafði verið velt frá gröfinni, 3og þegar þær stigu inn, fundu þær ekki líkama Drottins Jesú. 4Þær skildu ekkert í þessu, en þá brá svo við, að hjá þeim stóðu tveir menn í leiftrandi klæðum. 5Þær urðu mjög hræddar og hneigðu andlit til jarðar. En þeir sögðu við þær: "Hví leitið þér hins lifanda meðal dauðra? 6Hann er ekki hér, hann er upp risinn. Minnist þess, hvernig hann talaði við yður, meðan hann var enn í Galíleu. 7Hann sagði, að Mannssonurinn skyldi framseldur verða í hendur syndugra manna og krossfestur, en rísa upp á þriðja degi."

8Og þær minntust orða hans, 9sneru frá gröfinni og kunngjörðu allt þetta þeim ellefu og öllum hinum. 10Þessar konur voru þær María Magdalena, Jóhanna og María móðir Jakobs og hinar, sem voru með þeim. Þær sögðu postulunum frá þessu. 11En þeir töldu orð þeirra markleysu eina og trúðu þeim ekki. 12Pétur stóð þó upp og hljóp til grafarinnar, skyggndist inn og sá þar líkklæðin ein. Fór hann heim síðan og undraðist það, sem við hafði borið.

Matteus slær síðan öllum hinum við. Þar byrjar sagan á jarðskjálfta, síðan koma tvær Maríur, þá er mættur engill og varðmenn komnir vettvang sem eru lafandi hræddir. Svo talar engillinn við konurnar en hápunkturinn er þegar Kristur sjálfur birtist og tekur fagnandi á móti þeim.

28 Matteus
1Að liðnum hvíldardegi, þegar lýsti af fyrsta degi vikunnar, komu þær María Magdalena og María hin til að líta á gröfina. 2Þá varð landskjálfti mikill, því engill Drottins sté niður af himni, kom og velti steininum og settist á hann. 3Hann var sem elding ásýndum og klæðin hvít sem snjór. 4Varðmennirnir skulfu af hræðslu við hann og urðu sem örendir.

5En engillinn mælti við konurnar: "Þér skuluð eigi óttast. Ég veit, að þér leitið að Jesú hinum krossfesta. 6Hann er ekki hér. Hann er upp risinn, eins og hann sagði. Komið og sjáið staðinn, þar sem hann lá. 7Farið í skyndi og segið lærisveinum hans: ,Hann er upp risinn frá dauðum, sjá hann fer á undan yður til Galíleu. Þar munuð þér sjá hann.' Þetta hef ég sagt yður."

8Og þær fóru í skyndi frá gröfinni, með ótta og mikilli gleði, og hlupu að flytja lærisveinum hans boðin.

9Og sjá, Jesús kemur á móti þeim og segir: "Heilar þið!" En þær komu, féllu fram fyrir honum og föðmuðu fætur hans. 10Þá segir Jesús við þær: "Óttist ekki, farið og segið bræðrum mínum að halda til Galíleu. Þar munu þeir sjá mig."

Þessar mismunandi útgáfur Guðspjallanna af því hvernig lærisveinunum varð kunnugt um að að Kristur væri upprisinn bera vitni um að sagan hefur breyst eins og ævintýri í aldanna rás. Það Guðspjall sem  síðast er samið, hefur bætt flestu við söguna og gert hana ævintýralegri en hinar frásagnirnar sem eru eldri.

Það sem fæstir kristnir gefa nokkurn gaum er sú staðreynd að í þrjá daga var Kristindómurinn dauður. Upprisa kristindómsins er stóri punkturinn í þessari sögu sem hefst með því að María kallar saman fyrsta fund lærisveinanna til að ráða ráðum sínum eftir aftöku Krists. - Það finnst mér öllu meiri áfangi í sögu trúarbragðanna en yfirnáttúrulegar skýringar á því hvað varð um líkama Krists.

Kristur heimsækir helvíti

Samkvæmt kristnum hefðum eyddi Kristur öllum þessum degi (laugardegi) í helvíti. Allir fermdir Íslendingar hafa játað því að trúa þessu, enda mjög mikilvægt atriði, svo mikilvægt að því er komið fyrir í sjálfri trúarjátningunni sem er eitt af því  fáa sem flestir kristnir söfnuðir hafa látið vera í friði og haldið til haga í gegnum aldirnar. Það er í sjálfu sér merkilegt því ekki eina setningu í trúarjátningunni er að finna í sjálfri Biblíunni, heldur er hún umorðun á ákveðnum skilningi boðskapar hennar.

En  í dag fyrir tveimur áraþúsundum eða þar um bil var mikill fögnuður í helvíti, því Kristur var kominn í heimsókn. Allt frá því Lúsífer hafði stofnað staðinn ásamt englunum sem fylgdu honum, stóð straumurinn af slæmu fólki til helvítis. Þar var fólkið pínt í eldinum og það skiljanlega glatt að sjá Krist loksins sem  eyddi þessum laugardegi í að frelsa það úr klóm Lúsífers og koma því til himna. Sjálfsagt hefur Kristur frelsað englana líka, því Kristur kom jú til að "allir gætu öðlast eilíft líf".

Lúsífer var sem sagt frekar illa staddur þarna fyrir 2000 árum, einn og yfirgefinn eftir daginn. Samkvæmt sögunni átti Lúsífer að hafa verið klárasti engillinn á himni. Hann var svo klár að hann sá ekki hvað það var vonlaust að rísa upp gegn almættinu og byrjaði að slást. Ef að hann var sá klárasti, hljóta hinir englarnir að hafa verið hrikalega heimskir, enda fylgdu þeir Lúsífer út í vonlausa baráttuna.  

En Kristur, sem sagt tæmdi helvíti fyrir 2000 árum en skildi lúserinn Lúsífer eftir einann. Síðan hefur hann reynt að vera duglegur að safna sér nýjum árum og púkum til að hrekkja menn og gabba þá til fylgis við sig. Og þeir sem láta ginnast eiga ekki von á neinni miskunn. Þeir munu kveljast í helvíti til eilífðarnóns.

Hver þekkir hvern, hver elskar hvern

Ég veit alveg að þessi fyrirsögn er eins og titill á slúðursíðu og ég verð að viðurkenna það, að slúður hefur stundum slæðst inn í bloggin mín. Svo er þó ekki um þennan pistil og þeir sem eru í leit að góðri kjaftasögu þurfa því ekki að lesa lengra. Fyrirsögnin er þó alveg í samræmi við efni greinarinnar eins og þeir munu komast að sem hafa nennu til að stauta sig í gegnum eftirfarandi;

Ég hef stundum lagt mig eftir því að taka þátt í umræðu um trúmál hér á bloggslóðum. Auðvitað er fólk mismunandi statt í þeim efnum, sumir trúlausir, aðrir mjög trúaðir en flestir láta sér fátt um finnast, kannski vegna þess að þeir álíta trú sína vera einkamál. Aðrir vegna þess að þeir hafa yfirleitt lítinn áhuga á málefninu og því ekki gert sér far um að kynna sér það.

Ég hef samt tekið eftir því í þessum viðræðum að flestir tala út frá tiltölulega þröngri sýn á trúarbrögðin yfirleitt. Þeir sem eru trúlausir lýsa gjarnan yfir vanþóknun sinni á öllu sem trú viðkemur en þeir sem segjast trúaðir  er vel kunnugt um boðskap sinnar eigin trúar en vita lítið um önnur trúarbrögð. Það bendir til að þeir hafi eins og reyndar er um okkur flest, látið fæðingarstað og menningu hans, ráða trú sinni. - Það þýðir að ef viðkomandi hefði t.d. verið fæddur og uppalinn í Burma, mundi hann eflaust vera dyggur Búddisti.

Ég nálgast trúmál öðruvísi. Vegna þess hafa margir átt erfitt með að skilja sjónarmið mín og hvað liggur þeim til grundvallar. Sem tilraun til að bæta úr því, langar mig að koma eftirfarandi á framfæri:

Frá alda öli hefur trú manna og trúarbrögð þeirra skipt mestu máli í lifi þeirra. Ég á ekki bara við þá sem sérstakan áhuga höfðu á trúmálum, heldur gjörvallt mannkynið. Allt frá æsku og fram á dauðadægur, gerðu menn og konur, um aldir og um allan heim, það sem þau gerðu, vegna þess að trúarbrögð þeirra kváðu á um að svona skyldi gert. Og ef þau gerðu eitthvað stórkostlegt eða sérstakt, var það helgað þeim guði sem þau trúðu á. Þannig gekk lífið fyrir sig í stórum dráttum í öllum heimsálfum jarðarinnar. Guðirnir voru nefndir mismunandi nöfnum, en þegar grannt er skoðað var afstaða fólks til þeirra og trú afar áþekk.

Spurningarnar sem vakna fljótlega eftir að fólk byrjar að kynna sér trúmál eru margar og meðal annarra þessar; 

hvernig stendur á því að trúin var og er enn svona öflugur áhrifavaldur í lífi fólks?

Í öðru lagi, af hverju aðhyllist fólk kenningar einna trúarbragða en hafnar öðrum?

Og í þriðja lagi, hvers vegna hafa kenningar trúarbragðahöfundanna svona mikil áhrif á meðal fólks að það reynir að lifa eftir þeim, jafnvel í þúsundir ára, á meðan kenningar annarra kennimanna, jafnvel þótt þeir séu voldugir konungar eða þjóðarleiðtogar, falla fljótt í dá og gleymsku og lifa jafnvel ekki þá sjálfa?

Heimspekikenningar Sókratesar og Platós, Konfúsíusar og Lao-Tse, Aristótelesar og Kants, blönduðust inn í menningarheimana, en kenningar þeirra virkuðu eins og stuðningur við ríkjandi kenningar sem komu frá trúarbragðahöfundunum.

Hvers vegna túum við? 

Svarið við fyrstu spurningunni má rekja til þarfa sem allir menn eiga sameiginlegar. Látum liggja á milli hluta hvernig þær þarfir eru tilkomnar. Þarfirnar eru tvær og sú fyrri lýsir sér best í þorsta mannskepnunnar eftir því sem við getum kallað samheitinu þekkingu. Strax eftir fæðingu byrjar þekkingaröflun okkar og hún helst út ævina eða svo lengi sem við höfum heilbrigði til.

Hinn þörfin kemur best fram í  þrá okkar eftir að eiga samneyti við hvert annað í öryggi og elsku. Yfir þessa þrá eftir að elska og vera elskuð getum við notað samheitið ást eða kærleika. Þessi þörf blandast kynþörf okkar og tengist vissulega hvötum okkar til að vernda og viðhalda "tegundinni" en teygir sig líka að mörgu leyti langt út fyrir þann ramma.

Þessar tvær eðlislægu hvatir fléttast oft saman. Við elskum þekkinguna og við viljum þekkja það sem við elskum. Þeir vitsmunir sem mannskepnan ræður yfir greir henni kleift að skilja samhengi hluta. Sá skilningur krefst hugtaks sem við köllum "tilgang". Við skilgreinum tilgang allra hluta sem við þekkjum. Í ljósi tilgangs síns fær hluturinn merkingu.  

Um leið og spurningin um "tilgang" okkar sjálfra er spurð veltur svarið á hvernig eðlislægu hvatirnar, að elska og þekkja, bregðast við hjá hverju og einu okkar. Hvenær það gerðist fyrst í þróun mannsins er ekki vitað, en það gerist enn hjá okkur öllum, einhvern tímann á lífsleiðinni. Það sem við í daglegu tali köllum trú, er þegar við yfirfærum þessar hvatir yfir á guðdóm. Guðstrú er með öðrum orðum þörfin til að þekkja og elska "Guð" í því tilfelli, með það fyrir augum að setja sjálfan sig í samhengi (finna tilgang) við alheiminn.

Hvers vegna bara "mín" trú?

Flest okkar hafa alist upp við ákveðna gerð trúarbragða. Í heiminum öllum eru fjöldi trúarbragða og óteljandi undirflokkar eða kvíslir út frá þeim sem stundum eru kallaðir sértrúarflokkar. Stærstu trúarbrögðin eru; Kristni, Íslam, Búddismi, Gyðingatrú og Hindúatrú. Að auki eru til aragrúi af ýmsum átrúnaði sem ekki tengjast þessum stóru trúarbrögðum á neinn augljósan hátt. Mörg trúarbrögð áttu áður stóra hópa fylgjenda en eru í dag aflögð með öllu.  

Á Íslandi er það hin Kristna Evangelíska Lúterska Kirkja sem er ríkistrú. Frá blautu barnsbeini hefur okkur verið innrætt túlkun Marteins Lúters á Kristindóminum og að hún sé sú eina rétta. Jafnframt er okkur innrættur ákveðnir fordómar gagnvart öðrum trúarbrögðum, því túlkun Lúters var sú að Kristur væri sonur Guðs, upphaf og endir allra leiðbeininga frá Guði.

Það sama er upp á teningum hjá flestum fylgjendum annarra trúarbragða. Múslímum er kennt að Múhameð sé "innsigli spámannanna" og að hann sé sá síðasti í röð boðbera Guðs. Gyðingar trúa því að Móses einn hafi haft umboð til að setja lög fyrir Guðs hönd og Búddistar telja að engir fái uppljómun eða komist í Nirvana nema með því að fara eftir kenningum Búdda. Fáir skeyta um að boðskapur þessara trúarbragða er sem fyrr segir afar áþekkur á marga lund og það er miklu meira sem flytjendur þeirra eiga sameiginlegt en það sem á milli skilur. Fólk er yfirleitt miklu uppteknara af lömpunum sjálfum en ljósinu sem frá þeim skín.

Hvers vegna hafa kenningar trúarbragðahöfundanna svona mikil áhrif?

þrennt eiga allir þessir trúarbragðahöfundar óumdeilanlega sameiginlegt. Þeir segjast allir hafa umboð til þess að leggja öðrum mönnum lífsreglurnar og boða í því sambandi ákveðna siðfræði. Annað, að kenningar þeirra hafa náð að breiðast út, þrátt fyrir harða andstöðu ríkjandi stjórnvalda og trúarleiðtoga, og verða að lokum undirstaða menningar sem gjarnan er við þá kennd. Eftir mikla mótstöðu og nokkuð langan tíma voru það stundum  konungar sem tóku trúna og gerðu hana að ríkistrú sem síðan varð til þess að hún breiddist út um álfur. Þannig var t.d. með Kristna trú og Búddisma. Íslam voru það kalífarnir sem lögðust í landvinninga og þeim fylgdi trú Múhameðs.

Að valdhafar gerðu einn eða annan átrúnað að ríkistrú var alls ekki svo óalgengt, en að átrúnaðurinn lifði þá, yrði áhrifaríkari og útbreiddari en ríki þeirra var nokkru sinni, gerðist ekki oft. En þannig er með stærstu trúarbrögð mannkynsins sem gjarnan eru því nefnd "heimstrúarbrögð".  Í raun má segja að ein af bestu sönnunum fyrir því að stofnendur trúarbragðanna hafi raunverulega haft "guðlegt" umboð, sé hversu mikil og varanleg áhrif kenningar þeirra höfðu á mannkynið og sögu þess. Kenningum þeirra fylgdi kraftur sem ekki fylgdi kenningum venjulegra manna.

Þriðja atriðið sem sameiginlegt er með trúarbragðahöfundunum er að þeir segjast allir vera tengdir hver öðrum á andlegan hátt. Þeir viðurkenna umboð forvera síns, líkt og Kristur viðurkenndi Móses og Múhameð Krist, og þeir segjast allir munu snúa aftur "í fyllingu tímans." Í öllum trúarbrögðum er að finna fyrirheitið um "guðsríkið" á jörðu. Þetta er ástæðan fyrir því að margir gyðingar sá Messías í Kristi og margir hindúar sáu Budda sem endurkomu Krishna. Sjálfir halda trúarbragðahöfundarnir því  fram að hlutverk kenninga þeirra sé að leysa af hólmi kenningar forvera þeirra sem hafi spillst í meðförum manna og því sé nauðsyn á endurnýjun.

Þennan skilning á trú og trúarbrögðum sæki ég til minnar eigin trúar sem hægt er fyrir áhugasama að fræðast um á krækjum (Bahai)  hér til vinstri á bloggsíðunni.

100 forhúðir fyrir kóngsdótturina

Sumir undra sig á því að kristið fólk umsker ekki sveinbörn sín þrátt fyrir að trúin sé sprottin úr gyðinglegum hefðum þar sem umskurður var stundaður í  þúsund ár fyrir burð Krists. Umskurður ungsveina á rót sína að rekja, samkvæmt Biblíunni, til fyrirskipunar Guðs til Abrahams í fyrstu Mósebók 17:9-15;

 9 Guð sagði við Abraham: "Þú skalt halda minn sáttmála, þú og niðjar þínir eftir þig, frá einum ættlið til annars. 10 Þetta er minn sáttmáli, sem þér skuluð halda, milli mín og yðar og niðja þinna eftir þig: Allt karlkyn meðal yðar skal umskera. 11 Yður skal umskera á holdi yfirhúðar yðar, og það sé merki sáttmálans milli mín og yðar. 12 Átta daga gömul skal öll sveinbörn umskera meðal yðar, ættlið eftir ættlið, bæði þau, er heima eru fædd, og eins hin, sem keypt eru verði af einhverjum útlendingi, er eigi er af þínum ættlegg. 13 Umskera skal bæði þann, sem fæddur er í húsi þínu, og eins þann, sem þú hefir verði keyptan, og þannig sé minn sáttmáli í yðar holdi sem ævinlegur sáttmáli. 14 En óumskorinn karlmaður, sá er ekki er umskorinn á holdi yfirhúðar sinnar, hann skal upprættur verða úr þjóð sinni. Sáttmála minn hefir hann rofið."

Umskurðir tíðkuðust líka meðal forn-Egypta en siðurinn lagðist þar af og er hvergi trúarleg skylda nema meðal Gyðinga. Fræg af endemum er frásögnin í fyrstu Samúelsbók sem segir frá þegar Davíð reynir að ná sáttum við Sál konung um að gefa sér dóttur hans sem Davíð girntist;

24 Þjónar Sáls báru honum þetta og sögðu: "Slíkum orðum hefir Davíð mælt." 25 Þá sagði Sál: "Mælið svo við Davíð: ,Eigi girnist konungur annan mund en hundrað yfirhúðir Filista til þess að hefna sín á óvinum konungs.'" En Sál hugsaði sér að láta Davíð falla fyrir hendi Filista. 26 Og þjónar hans báru Davíð þessi orð, og Davíð líkaði það vel að eiga að mægjast við konung. En tíminn var enn ekki liðinn, 27 er Davíð tók sig upp og lagði af stað með menn sína og drap hundrað manns meðal Filista. Og Davíð fór með yfirhúðir þeirra og lagði þær allar með tölu fyrir konung, til þess að hann næði mægðum við konung. Þá gaf Sál honum Míkal dóttur sína fyrir konu.

Jesús var umskorinn í samræmi við þessi fyrirmæli Guðs til þjóðar sinnar (Lúkas 2.21.) og allir postularnir voru karlmenn af gyðinglegum ættum og hljóta því að hafa verið umskornir.

Í Postulasögunni má lesa hvernig Páll postuli byrjar að boða þjóðunum fyrir botni Miðjarðarhafs kristna trú. Það varð til þess að deilur spruttu upp á meðal kristinna hvort nauðsynlegt væri að umskera þá sem tóku hina nýju trú. Í Postulasögunni 15.1 segir svo;

1 Þá komu menn sunnan frá Júdeu og kenndu bræðrunum svo: "Eigi getið þér hólpnir orðið, nema þér látið umskerast að sið Móse." 2 Varð mikil misklíð og þræta milli þeirra og Páls og Barnabasar, og réðu menn af, að Páll og Barnabas og nokkrir þeirra aðrir færu á fund postulanna og öldunganna upp til Jerúsalem vegna þessa ágreinings.

Í kjölfarið á þessum deilum hinna fyrstu kristnu manna voru þeir kallaðir saman til fundar í Jerúsalem til að ræða málið. En segir Postulasagan frá þeim fundi;

Þá risu upp nokkrir úr flokki farísea, er trú höfðu tekið, og sögðu: "Þá ber að umskera og bjóða þeim að halda lögmál Móse."

6 Postularnir og öldungarnir komu nú saman til að líta á þetta mál. 7 Eftir mikla umræðu reis Pétur upp og sagði við þá: "Bræður, þér vitið, að Guð kaus sér það fyrir löngu yðar á meðal, að heiðingjarnir skyldu fyrir munn minn heyra orð fagnaðarerindisins og taka trú. 8 Og Guð, sem hjörtun þekkir, bar þeim vitni, er hann gaf þeim heilagan anda eins og oss. 9 Engan mun gjörði hann á oss og þeim, er hann hreinsaði hjörtu þeirra með trúnni. 10 Hví freistið þér nú Guðs með því að leggja ok á háls lærisveinanna, er hvorki feður vorir né vér megnuðum að bera?

Umræðurnar héldu áfram um drykklanga stund og enduðu með því að Jakob bróðir Krists segir;

19 Ég lít því svo á, að eigi skuli íþyngja heiðingjum þeim, er snúa sér til Guðs, 20 heldur rita þeim, að þeir haldi sér frá öllu, sem flekkað er af skurðgoðum, frá saurlifnaði, frá kjöti af köfnuðum dýrum og frá blóði. 21 Frá fornu fari hafa menn prédikað Móse í öllum borgum. Hann er lesinn upp í samkundunum hvern hvíldardag."

Það er í sjálfu sér athyglisvert að Pétur lýsir umskurðinum sem oki sem hann og forfeður hans hafi þurft að bera, og gefur þannig í skyn að til hafi verið gyðingar sem voru umskurðinum fótfallnir. Hann gerir sér glögga grein fyrir að muni verða hindrun á vegi fkarlmanna við að móttaka kristna trú ef þeim yrði gert að undirgangast umskurð. Samt sem áður má lesa í næsta kafla hvernig Páll sjálfur tekst á hendur að umskera Tímóteus til að gera hann hæfari til að stunda trúboð meðal Gyðinga.

Í bréfum sínum leggur Páll sig fram um að  þróa hugmyndina um táknrænan og andlegan umskurð, frekar en bókstaflegan. Í framhaldi af því lögðust umskurðir af í kristinni trú sem trúarleg skylda þar til á síðustu öld.  Árið 1963 kom út bók eftir  SI McMillen, sem heitir "None of these Diseases" þar sem hann segir að Móselögin hafi komið til af heilsufarslegum ástæðum. Það er aftur á móti ekkert sem bendir til að umskurður hafi nokkuð með heilsu mana að gera, hvorki til hins verra eða betra. En bókin vakti athygli og rímaði vel við umskurðardelluna sem ríkti meðal lækna í Bandaríkjunum á seinni hluta síðustu aldar.

Umskurður kvenna

Um það sem stundum er kallaður umskurður kvenna, gegnir allt öðru máli. Um er að ræða afskræmingu á kynfærum kvenna sem hafa margar skaðlegar afleiðingar í för með sér og er víðast hvar fordæmdur sem villimannleg grimmd.  Talið er að siðurinn sé ævaforn og eigi rætur sínar að rekja til suðaustur Afríku. Þaðan barst hann til Arabíu og miðausturlanda. Siðurinn viðgengst enn hjá frumstæðum ættbálkum Afríku og Arabíuskagans, einkum þeirra sem játa íslamska trú og hefur því verið settur í samband við Íslam.

Ætlunin með "umskurði" kvenna er að reyna að  koma í veg fyrir að konan njóti kynlífs og verði þannig trygg eiginmanni sínum. Hún má samt ekki neita honum um hjúskaparrétt hans. Umskurðurinn er því gróf valdbeiting og kúgunaraðferð sem konurnar eru beittar og sem ekki eiga sér neina stoð í Íslam þó varla sé hægt að segja að þau trúarbrögð séu höll undir jafnrétti kynjanna.

Hey Rama

Einu sinni fyrir langa löngu, þegar að sögur voru ekki skráðar, heldur lifði í manna minnum, fæddist prins sem nefndur var Rama. Hann var frumburður Dasharatha konungs sem réði Kosala konungdæminu á norður Indlandi. Sem drengur réði Rama niðurlögum ógurlegrar andaveru sem lengi hafði hrellt þjóð hans. Þegar hann varð fullorðin vann hann hönd hinnar fögru Situ í keppni þar sem hann setti streng í boga og braut hann síðan sem aðrir gátu ekki einu sinni dregið.

Hann sameinaði þannig styrk, hugrekki og dyggðugt líferni. Vitaskuld vakti  það öfund hirðarinnar. Konungurinn valdi hann sem arftaka sinn en varð síðan að breyta því vali  til að heiðra gamalt loforð og útnefna Bharata  sem arftaka sinn, son sem hann átti með annarri konu en móður Rama. Hann skipaði Rama að yfirgefa konungdæmið. Rama sá öng föður síns og gekk viljugur á vit örlaga sinna.

Hvort Rama var raunverulega söguleg persóna, er ekki hægt að vita fyrir víst. Söguljóðið mikla sem segir sögu hans heitir Ramayana var ekki skrifað niður fyrr en fyrir þrjú þúsund árum eða um sama leiti og stórir hópar af fólki sem var ljóst á húð og há streymdu inn í landið úr norðri, - Aríarnir.

 Aríarnir eru m.a. ábyrgir fyrir því að kynna hið illræmda stéttakerfi  inn í menningu Indlands.

Sagan af Rama kann vel að vera byggð á raunverulegum prinsi því hún er mikilvægt mótvægi fyrir Hindúisma sem trúarbrögð gegn áhrifum Aría-innrásinnar.  Kristni, Búddatrú og Íslam eru trúarbrögð sem byggð eru á kenningum þriggja sögulegra persóna. Í Hindúatrú er enga slíka eina aðal-sögupersónu að finna. En ljómi Rama skín samt í gegnum arfleyfð Hindúa.

Eftir að Rama fór úr föðurgarði, reikaði hann ásamt konu sinni inn í álagaskóginn Dandaka. Þar bjargaði hann nokkrum heilögum mönnum úr klóm illrar andaveru. Sú afskiptasemi  kallaði yfir Rama reiði andans sem gætti skógarins, Ravan, sem var tíuhöfða djöflakonungur og bjó á eyjunni Lanka. Ravan hefndi sín á Rama með því að stela frá honum Situ eiginkonu hans og halda henni í rammgerðu virki sínu.

Rama sem var einn á báti og átti enga að. En vegna dyggða hans gekk her bjarna og apa í lið með honum og byggðu brú yfir sundið til eyjarinnar Lanka og tóku síðan virki Ravan í áhlaupi.

Rama vann svo fullnaðarsigur með því að drepa Ravan í einvígi.
Rama var ekki alveg viss um að hann vildi konu sína aftur vegna þess að hann var hræddur um að Ravan hefði spjallað hana. Sita hljóp því á eldköst til að sanna sakleysi sitt og sté úr honum ósködduð.

Eftir þessi ævintýr snéru þau aftur til Ayodhya, höfuðborgar Kosala. Þar var Rama krýndur konungur með miklum fögnuði. En þrautir hans voru ekki á enda. Illar tungur efuðust um hreinlífi Situ. Rama sem var fangi eign hreinlífis brást við með því að gera Situ útlæga til skógar þar sem hún var sett undir vernd sagnaþularins Valmiki.

Í skóginum ól hún Rama tvo syni. Þegar að þeir urðu fullveðja sameinaðist fjölskyldan um stundarsakir. En Sita sem áfram héllt fram sakleysi sínu, bað jörðina að gleypa sig, sem hún og gerði. Rama sagði af sér og afhenti konungsríkið sonum sínum til stjórnar og sté síðan sjálfur upp til himna.

Hinar 24.000 rímuðu tvíhendur Ramayna söguljóðsins eru flestum Hindúum kunnar. Líklegt er að ljóðið hafi verið samið fyrst á sanskrít, hinu forn-klassíska máli Indlands og sagt er að það hafi gert sagnaþulurinn Valmiki. Þema ljóðsins er dyggðir og hugrekki sem reynt er á með sífeldum prófraunum.

Í Hindúatrú er Rama álitinn sjöunda holdtekja Vishnu æðsta Guðs Hindúasiðar. Rama er ímynd hetjunnar en hann er einnig „vegurinn til Guðs“ og leið til persónulegrar frelsunar. Sita er ímynd kvenleika Hindúa, trú og auðmjúk. Lakshmana hálfbróðir Rama er líksamningur staðfestunnar og foringi apahersins, Hanuman, er álitin ímynd auðmýktar og hollustu við hinn andlega meistara.

Fyrir rúmum 1000 árum byrjuðu Hindúar að tilbiðja Rama sérstaklega og fyrir 500 árum var hann gerður að miðdepli átrúnaðar í söfnuði sem kallaður er Bhakti.

Á sextándu öld þegar að Mógúla-veldið þröngvaði almenningi til að taka Íslam voru viðbrögðin fyrst og fremst menningarleg frekar en pólitísk. Það leið ekki á löngu uns sigurvergarnir féllu kolflatir fyrir nýrri og frábæri túlkun á sögunni af Rama í orðum skáldsins Tulsi Das (1532-1623). Hann skrifaði á hindí, tungumáli nútíma og mið Indlands og aðrar þýðingar á öðrum tungumálum landsins fylgdu fljótt í kjölfarið.

Þegar að Hindúar deyja, ákalla þeir oftast Rama. Síustu orð Mahatma Gandhis þegar hann var skotinn voru „Hey Rama“.(ó Guð) – Þegar að upplestri á Ramayana var útvarpað árið 1982 í Indlandi er talið að 700 milljónir manna hafi fylgst með á hverjum sunnudegi í meira enn ár.

Í Indónesíu þar sem meiri hluti íbúa eru múslímar á Ramayana marga aðdáendur. Allt frá því að konungur Thailands skipaði fyrir um þýðingu ljóðsins fyrir tveimur öldum, hefur nafnið Rama verið hluti af titli konunga þessa lands þar sem flestir íbúar aðhyllast Búddisma.

Vélar sem búa til líf

Þegar að uppruna lífsins ber á góma, halda margir, að með uppgötvun litninga og þróun litningafræðinnar hafi flestum ef ekki öllum spurningum um uppruna lífsins verið svarað. Því fer samt fjarri. Áður en fyrstu eggjahvítufrumeindirnar urðu til, áður en DNA og RNA urðu til, áttu hundruð ákveðinna efnaferla sér stað sem að lokum varð til þess að ákveðnar frumeindir komu saman í vélar sem gátu framleitt stutta strengi af DNA. Með öðrum orðum, ólífræn efnasambönd röðuðu sér sérstaklega niður til að búa til vélar, sem búa til DNA sem getur búið til líf.

Hin fræga þróunarkenning kemur hér ekki við sögu því þetta gerist áður enn nokkuð líf verður til. Spurningin; hvers vegna ólífræn efnasambönd taka upp á því að raða sér saman á þann hátt sem sýnt er á myndbandinu  hér , gefur ágætt tilefni til að leiða hugann að því hvort dautt efni lúti lögmálum sem fær það til að leitast við að framleiða líf. Og þá í framhaldi af því hvort vitrænn lífelskandi hönnuður sem felur sig bak við stórahvell, kunni að standa að baki tilurð alheimsins.

Einnig má smella á myndina til að sjá umrætt myndband.