Rukk-kofavæðingin og ábyrgð ríkisins

Ef fer sem horfir munu á næstunni rísa rukk-kofar við margar helstu náttúruminjar Íslands.

Landeigendur í Reykjahlíð ætla að innheimta gjald af ferðamönnum sem skoða náttúruperlurnar Dettifoss, Námaskarð og Leirhnjúk í sumar.

Suðurnesjamen hugsa sér til hreyfings með gjaldtöku af "Brúnni milli álfa" og sveitafélög á Suðurlandi kanna möguleikana á gjaldtöku við Seljalandsfoss og Skógarfoss. Ásthildur Sturludóttir, bæjarstjóri í Vesturbyggð, segist hlynnt því að tekið verði gjald af ferðamönnum sem heimsækja Látrabjarg. Eins og komið hefur fram í fréttum fetuðu Landeigendur við Geysi nýlega í fótspor eigenda Kersins í Grímsnesi og hófu gjaldtöku inn á svæðið.

Rukk-kofavæðingin er afleiðing seinagangs og slóðaháttar stjórnvalda sem segjast ekki hafa efni á að borga fyrir nauðsynlega aðhlynningu á þeim svæðum sem þeir bera þegar ábyrgð á og skirrast við að friðlýsa aðrar náttúruperlur, eins og Geysi, vitandi að slíkt mundi gera ríkið að fullu og öllu ábyrgt fyrir öllum framkvæmdum a svæðinu.

Vegna þess að stjórnvöld segjast ekki getað fundið fjármuni til eðlilegs viðhalds og nauðsynlegar verndar náttúrumynja af þeim 275 milljörðum sem ferðamenn skilja eftir sig í landinu, eru þau höll undir þá hugmynd að ná fjármunum af ferðamanninum sérstaklega til að fjármagna verkefnin.

Í þeim tilgangi leitast þau að leiða til að innleiða svo kallaðan náttúrupassa sem flestir eru þó sammála um að ekki sé mögulegt að útfæra á skilvirkan hátt. Ráðaleysi stjórnvalda og slæleg forgangsröðun í þessu máli eru farin að valda miklum skaða saman ber Rukk-kofavæðinguna og er einungis hægt að túlka þau sem afneitun á mikilvægi ferðaþjónustunnar fyrir land og þjóð. Það er aðeins tímaspursmál þar til glundroðinn í þessum málum mun valda óafturkræfum spjöllum á ferðaþjónustunni í landinu og festir það í sessi sem land hinna glötuðu tækifæra.

 

Siðleysi á Geysi

Í dag kom fram í samtali við einn starfsmann þeirra sem reka veitingasöluna að Geysi að verslunin hefur minkað þar allt að 70% undafarna daga.

Þetta eru sömu aðilarnir sem taka þátt í hinni ólöglegu starfsemi að innheimta aðgangseyri að eignum ríkisins á Geysisvæðinu, með því að selja aðgangsmiðanna, undir því yfirskyni að vera að veita ferðamönnum þjónustu.

Komið hefur fram að sölulaunin ætli þeir að láta renna í einhverskonar menningarstarfsemi. Að auki finnst þeim sjálfsagt að skjóta skjólshúsi yfir þá sem hafa atvinnu að því að taka þátt í þessum ólöglegu og siðlausu viðskiptum og óttast að annað væri "mannréttindabrot".

Á meðan þeir sem orðið hafa fyrir umtalsverðum skaða af innheimtuaðgerðunum reyna skiljanlega að bera hönd yfir höfuð sér, þótt ekki sé réttlæting þeirra beint sannfærandi, þegir Landeigendafélagið þunnu hljóði, rétt eins og þeir viti upp á sig skömmina. Eflaust bíður það eftir að dómur falli í málinu, en það mun verða tekið fyrir í héraðsdómi n.k. föstudag. 

 

Náttúrupassi er óþarfur

Tekjur af erlendum ferðamönnum námu á síðasta ári 275 milljörðum króna samkvæmt því sem fram kemur á vef Samtaka ferðaþjónustunnar. Ef litið er til vergrar landframleiðslu er talan 389 milljarðar.

Hvernig sem það er reiknað, er ferðaþjónustan að skila mestum tekjum fyrir þjóðina af öllum atvinnugreinum hennar og komin langt fram úr sjávarútvegi,  orku og álframleiðslu.

Hluti af tekjum ríkisins af þessum fjármunum sem ferðaþjónustan skilar, ætti auðvitað að renna til viðhalds og uppbyggingu þeirra staða sem ríkið á eða/og ber ábyrgð á.

Enginn hefur komið fram með sanngjarna og skilvísa leið til að innheimta af ferðamönnum og landsmönnum sérstaklega fyrir að njóta náttúru landsins. Lausn þess máls er að gera þá óþarfa.

Að innheimta sérstaklega fyrir einhverja þjónustu eins og víða er gert, er auðvitað sjálfsagt.

Ef ríkið væri með á nótunum mundi það gera ráð fyrir nægilegum fjármunum á fjárlögum sem tryggðu áframhaldandi vöxt og viðgang þessarar mikilvægu tekjulindar þjóðarinnar og ráðstafa þeim samkvæmt skynsamlegum áætlunum. Ríkið hefur tekjurnar en þarf aðeins að forgangsraða rétt.  Slíkt gerir náttúrupassa óþarfa.

Störfum í ferðaþjónustu fjölgar ört

Græðgi Landeigenda mun koma þeim í koll

Það er með ólíkindum hvernig staðið hefur verið að lokun Geysissvæðisins. Svo kallaðir Landeigendur krefjast þess að greiddar séu sex hundruð krónur fyrir aðgang að náttúrgersemum sem ekki eru í þeirra eign. Neikvæðar hliðar þessa máls fyrir landið og ferðamenn sem það heimsækja eru fjölmargar. Hér er tæpt á nokkrum þeirra:

1. Landeigendafélagið sem stendur að gjaldtökunni á ekki nema 65% af landinu sem það selur aðgengi um og nauðsynlegt er að fara um til að komast að svæði sem er að öllu leiti í eigu ríkisins..

2. Landeigendafélagið á ekki neinn hlut í landinu sem aðalaðdráttarafl staðarins, Geysir og Strokkur, heyra til. Sú landsspilda tilheyrir ríkinu að öllu leiti.

3. Megin rök Landeigendafélagsins fyrir því að hefja gjaldtöku er að hlúa þurfi betur að svæðinu. Samt hafnaði það tilboði ríkisins um að 30 milljónum ásamt launum eins starfsmanns verði varið til svæðisins fram til ársloka 2015. Það er því ljóst að fyrir gjaldtökunni liggja aðrar ástæður en vernd náttúrunnar.

4. Ríkið hefur kært gjaldtökuna þar sem hún er talin ólögleg af lögmönnum ríkisins. Höfnun á lögbanni við gjaldtökunni, felur ekki í sér lagalega viðurkenningu á starfseminni.

5. Gjaldtakan hófst án þess að gefa ferðaskipuleggjendum nægan fyrirvara til að koma gjaldinu inn í söluverð ferða á svæðið.

6. Engin starfsleyfi hafa verið veitt til þessarar starfsemi, hvorki að hálfu heilbrigðisyfirvalda eða Umhverfisstofnunnar sem fer með eftirlit náttúrumynjum í eigu ríkisins. Þá hefur Sýslumaðurinn á Selfossi engar umsóknir frá félaginu til meðferðar.

7. Ólöglega er staðið að gjaldtökunni bókhaldslega. Landeigendafélaginu er skylt að skila 25.5% virðisaukaskatti af aðgengi náttúrumynja samkvæmt heimildum frá Ríkisskattstjóra. Aðgöngumiðar, séu þeir yfirleitt afhentir ferðamanninum eru teknir af honum aftur og á þeim kemur ekkert fram um að verið sé að innheimta virðisaukaskatt. Sé beðið um kvittun fæst handskrifaður blokkar-reikningur þar sem ekki kemur fram að neinn virðisaukaskattur sé innifalinn í gjaldinu.

7. Mikil hætta hefur skapast við innheimtuhliðið þegar röð ferðamanna teygir sig út á þjóðveginn fyrir framan það. Efra hliði að svæðinu hefur verið lokað með keðju og það vaktað af starfsmanni Landeigendafélagsins.

8. Algjör óvissa ríkir um réttarstöðu ferðamanna sem keypt hafa sig inn á svæðið, hvernig staðið er að tryggingum á svæðinu og hver er ábyrgur fyrir öryggi þeirra sem um svæðið fara, eftir að hafa greitt fyrir aðgang að svæðinu. 

8. Ómögulegt er að sjá hvernig hægt er að samræma gjaldtöku af þessu tagi hugmyndum um hinn svokallað "Náttúrupassa". Varla er hægt að krefjast margfaldrar gjaldtöku af ferðamönnum fyrir aðgang að sama staðnum.

9.  Æ fleiri ferðaskipuleggjendur beina nú viðskiptum sínum annað og staldra mun skemur við á Geysi en áður. Ferðamenn sem greitt hafa aðgang að svæðinu eyða öllum þeim tíma sem þeir geta inn á svæðinu og vilja auðvitað fá sem mest fyrir sinn snúð. Þar af leiðandi koma þeir mun minna við í verslunum Geysissvæðisins en áður og þeir sem koma þar við gera það einungis til að kaupa sér miða inn á svæðið. Þeir sem leigja aðstöðuna á Geysi geta varla verið hressir með þessa útkomu, en þeir eru samt auðsjáanlega saman í púkki með landeigendum.

Erfitt er að sjá hvernig þessari gjaldtöku verður framhaldið eftir að kærur byrja að berast viðkomandi yfirvöldum vegna þessara margföldu brota á lögum landsins.  

 

Ekki rétt að borga fyrir náttúru

Stjórnvöld við að drepa gullgæsina

Ef fer sem horfir, verður ferðaþjónusta innan fárra ára mikilvægasta atvinnugreinin á Íslandi. Hún mun afla meiri gjaldeyristekna fyrir landið en sjávarútvegurinn sem nú er í fyrsta sæti en ferðaþjónustan fylgir þar þegar fast á eftir í öðru sæti.

Gjaldeyristekjur í ferðaþjónustu hafa aukist mikið síðustu árin og voru árið 2012 alls 238 milljarðar skv. Hagstofu Íslands en það gerir 23.5% af heildargjaldeyristekjum þjóðarbúsins.

Sjávarútvegur aflar 269 milljarða sem er 26.58% og aflar því stærsta hlutans, ferðaþjónustan er í öðru sæti og álvinnsla aflar 225 milljarða sem er 22.29% sem setur hana í þriðja sæti.

Ferðaþjónustan hefur verið í þriðja sæti í mörg ár þangað til árið 2012 en þá fjölgaði erlendum ferðamönnum um 19% og gjaldeyristekjum um 21%.

Samt eru stjórnvöld komin á fremsta hlunn með að drepa gullgæsina með andvaraleysi sínu.

Þeir staðir sem flestir ferðamenn heimsækja eru annað hvort friðlýst svæði eins og Gullfoss, eign þjóðarinnar eins og Geysir,  Þjóðgarðar eins og Þingvellir og Skaftafell og fl. eða sérstök náttúruverndarsvæði, eins og Mývatn. - Það stendur upp á ríkisvaldið að viðhalda þessum svæðum, stýra aðgenginu að þeim og reka nauðsynlega þjónustu í tengslum við þau. 

Þrátt fyrir umtalsverða tekjuaukningu ríkisins af ferðamennsku, stendur fjársvelti öllum þessum svæðum fyrir þrifum. Vegna fjárskorts er ekki hægt að auka aðgengi að salernum, viðhalda gróðri, bæta gönguleiðir, skipuleggja og stækka bílastæði, auka upplýsingagjöf eða manna nauðsynlega öryggisvörslu.

Almennt er talið að fjöldi ferðamanna á landinu sé þegar nokkuð yfir þolmörkum, miðað við þá aðstöðu sem þessi svæði hafa upp á að bjóða. Einkum er þetta áberandi þegar að farþegar skemmtiferðaskipana fara í dagsferðir. Og enn er búist við mikilli árlegri aukningu ferðamanna næsta áratuginn.

Stjórnvöld hafast samt ekkert að. Þau bera við fjárskorti. Það eina sem þeim dettur í hug er að reyna að finna aðferð til þess að leggja nefskatt á ferðmenn, skatt sem enginn trygging er fyrir að skili sér nokkru sinni þangað sem hann gæti hugsanlega nýst. Að auki mundu slík skattheimta fæla frá okkur ferðamennina. Tekjur ríkisins af ferðamönnum aukast ár frá ári, en þrátt fyrir það sjá þau sér ekki fært að standa undir lágmarks þjónustu við ferðamenn á sviðum sem undir það heyrir.

Hér koma nokkur dæmi um umbætur sem þyrfti að koma starx í verk á Gullna Hringum einum. 

1.Á Hakinu á Þingvöllum þarf að opna leiðina af útsýnispallinum niður í Almannagjá.

2. Þar  þarf að stækka bílastæðin og endurskipuleggja þau.

3.Salerni á neðri bílastæðum mundu létta til muna álaginu á Hakinu á Þingvöllum. Hafa verður í huga að a.m.k. hálf milljón manns kemur á staðinn hvert ár.

4. Við Geysi þarf að bæta aðgengið við efra hliðið. Þar er varanlegur pollur sem þarf að fylla upp í og malbika yfir.

5. Á Gullfossi stendur Sigríðarstofa lokuð og læst þótt hæglega væri hægt að breyta henni í góða almenna salernisaðstöðu. 

6. Enn stendur líkanið af "Þorláksbúð" upp við Skálholtskirkju, staðnum og þjóðinni til skammar. Það þarf að rífa eða flytja.

Á að þiggja Þjórfé

Um það eru deildar meiningar hvort tilhlýðilegt sé að fólk sem starfar við ferðaþjónustu á Íslandi og aðrir, þiggi þjórfé af viðskiptavinum sínum. Þá eru ferðamenn sjálfir mjög í vafa um hvort sá siður tíðkist á landinu eða ekki. -

Því hefur verið haldið fram, einkum hér áður fyrr, bæði af Íslendingum sjálfum og þeim sem fjallað hafa um landið (dæmi) í ræðu og riti, að Íslendingar séu of stoltir til að taka við þjófé og það sé næstum því móðgandi að bjóða þeim það. - Litið væri á slík boð sem ölmusu.

Auðvitað vita allir Íslendingar að það er ekki til siðs meðal okkar sjálfra að gefa þjórfé á veitingastöðum líkt og gert er í flestum löndum Evrópu og Ameríku. En þá ber líka þess að gæta að þótt orðin þjórfé og drykkjupeningar séu ekki glæný með þjóðinni, eru Íslendingar eru tiltölulega nýfarnir að "borða úti" og hinni svo kallaðri krármenningu var ekki til að dreifa hér á landi fyrr en upp úr 1986, eftir að leyfilegt var að selja bjór á veitingastöðum. - Nú hafa nokkrir veitingastaðir tekið upp þann sið að geta þess á reikningnum að þjórfé sé ekki innifalið.

Í löndum heimsins tíðkast mismunandi siðir varðandi hverjum er gefið þjórfé og hversu mikið. Bandaríkjamenn eru án efa örlátastir og getur fólk í ferðaþjónustu á Íslandi vel vitnað um það.  Þeir gefa sem nemur 20% af því sem þeir versla fyrir og gauka jafnan aurum að flestu þjónustufólki, starfsfólki hótela, bílstjórum og leiðsögumönnum, hárskerum og hárgreiðslufólki og leigubílastjórum. Í Bretlandi er hefð fyrir hinu sama en upphæðin nemur um 10%. Íbúar annarra landa Evrópu virðast taka mið af Bretum í þessum efnum, þótt ríkir Þjóðverjar hafi einnig orð á sér fyrir gjafmildi þegar vel er við þá gert. 

Á Íslandi er því eftir nokkru að slægjast fyrir starfsfólk ferðaþjónustunnar, sem eins og vel er vitað, er margt í láglaunastörfum. Þess vegna þykja t.d. hópferðir með Bandaríkjamenn eftirsóttar af bæði bílstjórum og leiðsögumönnum. Sama gegnir um japanska hópa sem jafnan gefa ákveðna upphæð á dag.

Á mörgum upplýsingasíðum um Ísland á netinu sem fjalla m.a. um hvort gefa eigi þjórfé eða ekki, hefur verið tekinn sá póll í hæðina að það sé í góðu lagi að gefa þjórfé, vilji fólk gefa til kynna að það sé ánægt með þjónustuna, en að við því sé ekki sérstaklega búist af þjónustufólkinu. Alla vega komi það ekki til að krefja gestina um féð, líkt og gert er t.d.  í Bandaríkjunum, sé ekkert eða ekki nóg, skilið eftir.

Þessu viðhorfi er ég nokkuð sammála. Það yrði hinsvegar afleit þróun ef atvinnurekendur færu að taka mið af þjórfénu þegar laun viðkomandi eru ákveðin, líkt og tíðkast reyndar víða um heiminn.  

En athyglisverðar eru rannsóknir Magnúsar Þórs Torfasonar við Harvard Business School um samhengið milli þjórfé og spillangar. Hann segir að "greina megi spillingu í ríkjum eftir því þjórfé sem viðskiptavinir greiða og samkvæmt því er spillingin meiri eftir því sem algengara er að greiða fyrir viðvik og þjónustu með þessum hætti. Ástæðan fyrir því er sú að fólk býst við því að fá eitthvað aukreitis eftir því sem það greiðir meira.

Í rannsókninni skoðuðu Magnús og meðhöfundar hans greiðslu fyrir eitt og annað, allt frá klippingu og leigubílaakstur, í 32 löndum.

Samkvæmt niðurstöðum rannsóknar Magnúsar er lítil spilling hér, á Nýja Sjálandi og á hinum Norðurlöndum en mesta spillingin í löndum á borð við Grikkland, Tyrkland, í Argentínu og í Egyptalandi. Sjá hér

Óþolandi gaspur

Robert Barnard er einn þessara ferðamála-gúrúa sem segist vita hvað allt á að kosta og hvernig græða má sem mest á þeim, en þekkir í raun ekki verðleika neins þeirra. Hann notar í orðræðu sinni vel kunn blekkingahugtök viðskiptalífsins.

Leitt að vita til þess ef að einhverjir Íslendingar með gullgrafaraæði ætla að hlaupa á eftir andlausum hugmyndum slíks og álíka manna. -

Ísland hefur ótvíræða sérstöðu meðal þjóða heimsins og býr yfir aðdráttarafli sem ekkert annað land hefur. Fólk á ekki að þurfa borga gróðabröllurum og bröskurum fyrir það eitt að hafa laðast að landinu. - Verðlag á aðgengi að íslenskri náttúru á að endurspegla sanngirni en ekki hvernig hámarka má gróðann af henni.

Því miður hljómar allt sem frá Roberti Bernad kemur og þeim sem enduróma það , eins og óþolandi gaspur.

Eins og ég hef oft sagt áður ættu stjórnmálamenn og ráðgjafar þeirra að láta ferðaþjónustuna í friði og skipta sér sem minnst af henni. Hún hefur hingað til spjarað sig án afskipta þeirra, en núna þegar henni hefur loks vaxið fiskur um hrygg vilja allir Lilju kveðið hafa og eiga.

Ferðamannapassar fyrir 10 milljarða

Á skítugum skónum

Það er að bera í bakkafullan lækinn að býsnast út af umsvifum Jóns Ásgeirs Jóhannssonar sem þegar er frægur er af allskonar endemum sem óþarft er að tíunda hér.  

Margir hafa beðið eftir því að eitthvað af aurunum sem Jóni tókst að bjarga undan, eftir hrunið og afskriftirnar allar voru að baki, kæmu í leitirnar.

Það hlýtur að vera kaldhæðni örlaganna að hann finnur þeim nú stað í félagi með þessu heiti, þ.e. Muddy Boots eða kannski er Jón bara að storka þeim. Jón er sem sagt aldeilis ekki af baki dottinn og ætlar nú að vaða aftur inn á gólfið hjá Bretum á skítugum skónum.

Jón Ásgeir í hamborgarabransann

Að teygja íslenskan lopa í Kína

Rammagerðin selur "íslenskar" lopapeysur sem eru prjónaðar í Kína. Hráefnið, ullin er íslensk og verksmiðjan "íslensk" þ.e. í eigu 66°Norður. Þeir kunna að teygja lopann í Kína.

Að sögn starfsmanns Rammagerðarinnar er þetta fyrirkomulag tilkomið vegna þess að þeir sem prjóna lopapeysur hér heima fyrir Rammagerðina anna ekki eftirspurn. Og auðvitað er ekki hægt fyrir fyrirtæki eins og Rammagerðina að búa við skort á lopapeysum. Peysan er afar vinsæll minjagripur og megnið er keypt af erlendum ferðamönnum. Við þurfum svo sannarlega á pundum og evrum að halda. Þess vegna er það gert sem gera þarf, jafnvel þótt einhverjir væli og segi þetta tómt svindl og svínarí. 

Mér finnst reyndar mjög snjallt af fulltrúum íslenskra lopapeysuprjónara að vekja athygli á þessu máli. Þeir fá góða auglýsingu út á það og geta um leið minnt sjálfa sig á að merkja sínar peysur, svo ekki fari á milli mála hver prjónaði hvað. -

En hvernig væri að  einhver sem illa gengur að losa sig við peysurnar sínar, hefði samband við Rammagerðina og bjóði þeim varning sinn til kaups. - Þeir selja svo mikið segja þeir, að þeir verða að fá Kínverja til að prjóna.

Engin hefur einkaleyfi á munstrinu sem gera lopapeysur "íslenskar" og þaðan af síður á íslensku ullinni. Það er vitað. - En eins og oft áður, þegar einhverjum sýnist hann missa spón úr sínum aski í munn útlendinga, glittir í þjóðrembuna.

Nú vill íslenskt verkalýðfélag láta kanna aðbúnað kínverskra prjóna- kvenna og karla ef ske kynni að hann væri ekki sambærilegur við það sem íslenskir prjónarar lifa við. - Kannski þeir kanni í leiðinni hvernig fólk hefur það í svitasjoppunum á Taívan, Indlandi og í Kóreu þar sem stór hluti þess klæðnaðar sem við göngum í daglega er framleiddur.

Kínversku lopapeysurnar eru á sama verði  (20-2400) og þær sem prjónaðar eru á Íslandi þannig að þótt vinnulaunin í Kína séu ekki sambærileg við það sem gengur og gerist hér á landi, kemur það  sem sagt út á jöfnu fyrir 66°Norður að flytja ullina til Kína, láta prjóna peysurnar þar og flytja þær aftur til landsins. -

Ætla má að Rammagerðin telji það fullreynt að fá fleiri Íslendinga til að prjóna fyrir sig hér heima, (líklegt eða hitt þó heldur) þar sem kostnaðurinn, miðað við útsöluverð, hlítur að vera sá sami. Ekki fara þeir að leggja meira á kínversku peysurnar? En þá ber líka að hafa í huga að þeir ráða innkaupsverðinu. 

Svo kemur það auðvitað til að kínversk/íslensku peysurnar eru ekki aðeins framleiddar fyrir Ísland því nú má fá slíkar flíkur víða um heim.

Íslensku lopapeysuna, "drottninguna", þjóðartáknið sem er íslenskara enn allt annað sem íslenskt er, fyrir utan rembinginn auðvitað,  er hægt að rekja alla leið aftur til 6. áratug síðustu aldar, þegar hún komst fyrst í tísku. Hún er nú orðin vestrænni neyslumenningu að bráð, en eins og allir vita er það Kína sem gerir okkur hana mögulega. (Veit annars einhver um fleiri dæmi að minjagripir séu framleiddir í Kína?)

Reyndar gerðist það fyrir löngu og þetta uppþot vegna Kínapeysa nú, dálítið skondið. Kínversk/íslenskar "handprjónaðar" lopapeysur, trúlega jafnvel úr kínverskri ull, hafa verið á boðstólum í Bandaríkjunum í áratugi. Nýmælið er e.t.v. að nú eru þær framleiddar í Kína af íslenskum aðilum, úr íslenskri ull og seldar án sérstakra merkinga til að aðgreina þær frá íslensku handverki, í íslenskum verslunum.

Munstur á íslenskum lopapeysum byggðust til að byrja með á hefðbundnu norsku munstri en það er tvíbanda með beinum axlabekkjum. Reyndar voru svipaðar peysur afar vinsælar í Svíþjóð um sama leiti og íslenskar handverkskonur fóru að spreyta sig á að prjóna slíkar peysur í íslensku suðalitunum. Það er því ljóst að fyrirmyndin að "drottningunni" er sótt til útlanda. Og hvaðan fengu Norðmenn og Svíar sínar fyrirmyndir. Kannski eru þær komnar langt að.

Besta svar al-íslenskra framleiðenda væri að byrja að prjóna lopapeysur með hefðbundnu kínversku munstri. Þær seljast afar vel í Kína og út um allan heim og líta svona út. (sjá mynd) Þær koma líka eitthvað svo kunnuglega fyrir sjónir.

Klaufarnir byggja

Til þess er tekið í sögubókum, hversu Íslendingar bjuggu við lélegan húsakost á miðöldum. Sumstaðar er haft á orði að frónbúar hafi svo gott sem skriðið ofaní jörðina og búið í þústum þar sem torfi og grjóti var huslað saman í einhverskonar verustað fyrir bæði fé og menn sem saman reyndu að þrauka vosbúð og horfelli langvarandi kuldaskeiðs. -

Meðal endingaraldur þessara íverustaða, sem voru byggðir úr því byggingarefni sem fáanlegt var á hverjum stað, torfi, grjóti, rekavið og hvalbeinum aðallega, er sagður hafa verið í mesta lagi ca. 30 ár.

Nú bregður hinsvegar svo við að það ku vera afar dýrt að reisa slíka kofa á Íslandi í dag, ekki síður  en nútíma húsnæði með vatnslögnum, rafmagni, einangrun og alles. - Að hrófla upp líkani af miðaldarbæ eða búð í Skálholti er áætlað að kosti ekki minna en 38 milljónir.

Og hver er betur til þess fallinn að stýra slíkri framkvæmd en maðurinn sem hlotið hefur þjálfun sína við byggingu umdeildra líkana um allar jarðir, m.a í Vestmannaeyjum og á Grænlandi?

Árni Johnsen er mikill endurreisnarmaður og vílar ekki fyrr sér að takast á við stór og dýr verkefni, endurreisnarverkefni helst. En hann er ekki maður smáatriðanna. - Hann lætur sér yfirleitt fátt um finnast um smáatriðið eins og bókhald. Þess vegna eru bókhaldsvammir yfirleitt viðloðandi öll þau verkefni sem hann hefur komið að. Það hefur komið honum í koll áður og hann fengið opinbera umvöndun fyrir slælegt bókhald. Það var ansi "klaufalegt" hjá Árna.

Það er einnig mikill "klaufaskapur" að velja Árna til að koma að þessu ákveðna verki, í ljósi hinna stöðugu vandræða sem verið hafa á fjáreiðum þeirra mála sem hann hefur komið að og virðast hreinlega elta hann á röndum.

En  "klaufalegast" af öllu er að halda að eftirlíking úr nútíma efnivið af miðaldarskála, sem enginn hefur hugmynd um hvernig leit út í raun og veru, geti orðið Skálholti til framdráttar eða frægðar.  

Íslendingar sjálfir brosa út í annað og umbera slíka eftirlíkingarnar,  af því þeim er talið trú um að þetta sé gott fyrir túrismann. Erlendir ferðamenn sem hingað koma eru ekki í leit að eftirlíkingum. Þvert á móti sækjast þeir eftir raunverulegum minjum og söguslóðum og af þeim er nóg til. 

Það sem túrisminn þarf ekki á að halda eru "klaufar" og "klaufaleg" áform, í líkingu við áform Þorláksbúðarfélagsins sem geta aðeins orðið til að spilla ímynd landsins þar sem náttúra og menning er samofin án tilgerðar.

„Ámælisverður klaufaskapur“