Hver vill eiga geðfatlaða nágranna?

Fá þjóðfélagsmein eru eins illviðráðanleg og fordómar, nái þau að festa rætur í samfélaginu. Í flestum samfélögum má finna fordómafullt fólk,  jafnvel þótt ekki beri mikið á því eða fordómum þeirra. Til dæmis sýna skoðanakannanir að við Íslendingar erum talsvert fordómafullir gagnvart ýmsum þjóðfélagshópum. Hver hefði trúað því?

Fordómar okkar, eins og algengt er meðal annarra þjóða, beinst fyrst og fremst gegn ákveðnum hópum í samfélaginu.  

Hér á landi beinast fordómar t.d. meira gangvart geðfötluðu fólki en nokkrum öðrum hópi.  Í tugi ára hafa kannanir sýnt að næstum þriðjungur þjóðarinnar kærir sig ekki um að búa í nágrenni við geðfatlað fólk.

Á meðan fordómar landans gagnvart samkynhneigðum eru á undanhaldi hafa þeir aukist mikið á síðustu árum gagnvart múslímum.

Hryðjuverk hinna ýmsu samtaka öfgasinnaðra múslíma hafa vissulega átt mikinn þátt í að skapa Íslam og múslímum afar neikvæða ímynd.

Þessir öfgasinnuðu pótintátar virðast  trúa því að Múhameð hafi falið þeim persónulega og prívat að framfylgja og hrinda í framkvæmd, um allan heim, lögum Kóransins,  sem er auðvitað mikil firra.

Sumir Íslendingar virðast trúa því að þessi túlkun íslamskra öfgamanna á trú sinni sé hinn eina sanna túlkun og móta viðhorf sín til  Íslam og múslíma  í samræmi við það.

Þótt fjölmiðlar eigi stóran þátt í að ýta undir fordóma almennt eins og þeirra er háttur, í stað þess að mótmæla þeim, er ég ekki viss um að "aukin fræðsla" sé það eina sem við höfum til að ráða niðurlögum þessarar válegu ófreskju sem fordómar eru.

Það er staðreynd að í tugi ára hefur verið reynt að minka fordóma fólks gagnvart geðfötluðum, með aukinni fræðslu, án árangurs. - Það er einnig staðreynd að öll vitræn mótrök gegn áliti fólks sem "hatar"  Íslam, eru virt að vettugi og andúðin á trúnni færist í aukanna frekar en minkar hér á landi.

Á Vísindavefnum er að finna afar gagnlega grein um fordóma Íslendinga og þar segir m.a.;

Orðabókaskilgreiningar duga skammt ef öðlast á skilning á því hvernig fordómar verka og hvers vegna þeir eru eins útbreiddir og raun ber vitni. Til dæmis er erfitt að skilja hvers vegna illa gengur að draga úr fordómum með því að auka fræðslu um það sem fordómarnir beinast að. Meginniðurstaða úr slíkum fræðsluherferðum er að þær draga úr fordómum hjá sumum. En hjá öðrum, sérstaklega þeim sem eru mjög fordómafullir, er allt eins líklegt að aukin fræðsla verði til þess að viðhalda fordómum eða styrkja þá.

Ástæða þessarar mótsagnar sem Vísindavefurinn greinir svo vel, er að megin byggingarefni fordóma er ekki  vanþekking, heldur tilfinningar. Fordómar eru fullvissa um og trú á að einhver ósannindi séu sönn, oft þrátt fyrir betri vitsmunalega vitund. 

Sú fullvissa er tilfinningalega harðkóðuð í einstaklinginn sem gerir vandamálið sálrænt frekar en vitmunalegt.  Með öðrum orðum, eru fordómar tilfinningaleg þjónkun, oft ómeðvitað, við ósannindi eða lygar af einhverju tagi. -

Þetta verður ljóst þegar viðkomandi reynir að færa rök fyrir og/eða réttlæta fordóma sína. - Útkoman er ávalt rökleysa þar sem viðkomandi reynir ekki einu sinni að styðjast við viðurkenndar staðreyndir.

hann hendir gjarnan á lofti setningar eins og; "Geðsjúklingar eru hættulegir af því þeim er ekki sjáfrátt og þess vegna vill ég ekki búa nálægt þeim því það setur börnin mín í hættu." Eða; Íslam boðar að það eigi að drepa alla sem ekki eru múslímar. Þess vegna eru trúarbrögðin ill og þeir sem ástunda þau vondir menn."

Athafnir sem grundvallaðar eru á fordómum eru ætíð til vamms bæði fyrir þann sem framkvæmir þær og þann sem verður fyrir þeim. Samt þrjóskast flestir sem haldnir eru fordómum við að viðurkenna skaðsemi þeirra. Þvert á móti eru þeir fullir sjálfstrausts og trú á eigið ágæti.

Gott dæmi um hroka hinna fordómafullu er viðhorf vestræns almennings til íbúa smáeyjanna í Kyrrahafi. Þegar að fyrsti hvíti maðurinn sté þar á land kynntist hann samfélagi þar sem engin  fátækt fyrirfannst , engir glæpir, ekkert atvinnuleysi, engin stríð og fólk hafði engar áhyggjur. En samt kölluðu Evrópubúar, og kalla enn, slík samfélög "frumstæð" og "vanþróuð".

Fordómar sem látnir eru óáreittir,  berast á milli kynslóðanna og magnast við hvern lið. Afleiðingar þeirra eru stundum svo skelfilegar að þær gera ekkert annað en að magna enn frekar upp hinar neikvæðu tilfinningar sem kynda fordómana. Þannig er ástandið meðal fólks í löndum sem átt hafa í löngum og viðvarandi erjum eins og t.d. Ísrael og Palestína.

Það sem stundum er talin lofsverð hegðun og við köllum í daglegu tali "umburðarlyndi" er í slíkum tilvikum aðeins annað orð yfir sinnuleysi. Umburðarlyndið er í besta falli frestun á því að takast á við vandamál sem ekki mun hverfa af sjálfu sér.

Fyrsta skrefið í upprætingu frodóma er að horfast í augu við þá staðreynd að allir menn eru haldnir einhverskonar fordómum.

Næsta skref er að finna þá, þ.e. staðsetja þá í sálarlífinu og skilgreina þá. -

Þriðja skrefið er að skoða tilfinningar sínar vandlega og heiðarlega og reyna að skilja hvers vegna okkur líður eins og okkur líður.

Þessi þrjú skref fara langt með að uppræta fordóma okkar gagnvart fordómunum sjálfum.

Áadýrkunin í Kína

Áadýrkun hefur verið stunduð með einum eða öðrum hætti meðal flestra þjóða heimsins. Oft er áadýrkun flokkuð með frumstæðum átrúnaði og ranglega tengd við ættbálka sem menningarlega hafa dagað uppi sökum einangrunar.

Hluti áadýrkunar er að efna til viðamikilla útfararathafna, halda til haga nöfnum og afrekum ættfeðra sinna, hirða um og fegra grafir eða garfreiti þeirra, efna til minningarhátíða um þá og heita á þá þegar mikið liggur við.

Allt eru þetta vel kunnir þættir úr íslenskri menningu þótt því sé sjaldan haldið fram að á landinu sé stunduð áadýrkun.

Dæmi eru til um þjóðir sem ótvírætt  teljast miklar menningarþjóðir, þar sem átrúnaður á forfeðurna hefur verið svo ríkjandi að hann hefur mótað menninguna að stórum hluta. Þannig var um Kínaveldi til forna og er enn að miklu leiti.  Shenismi, (Animismi), Taóismi, Búddismi og kenningar Konfúsíusar eru  lífsstefnur sem stundaðar voru í Kína ásamt áadýrkuninni. Þær hörfuðu um tíma fyrir guðleysiskenningum kommúnisma Maós, en samtímis hélt áadýrkunin velli meðal þjóðarinnar, þrátt fyrir að mikið af innihaldi hennar væri í andstöðu við jafnræðis og jafnréttishugsjónir sósíalismans.

Í Kína var áadýrkun svo ríkur þáttur í samfélaginu að  hún gerði samskipti dauðra og lifandi að eðlilegum hluta daglegs lífs. Hugmyndir fólks um framhaldslíf og tilgang jarðlífsins, bjuggu að baki flestum hversdagslegum hefðum og siðum sem hvergi var kvikað frá allt fram á tuttugustu öldina.

Fólk trúði því almennt að sálir manna lifðu af líkamsdauðann og ef þær áttu að geta dafnað í hinum andlega heimi þurftu þær að nærast, rétt eins og líkamar hinna lifandi þurfa á næringu að halda í lifanda lífi. Næring sálarinnar voru fyrirbænir og virðing lifenda sem tjáð var með daglegum helgisiðum fyrir framan helgiskrín forfeðranna sem tilheyrði hverju heimili.

Dauði markaði þannig miklu frekar upphaf á samskiptum fólks, en enda. Jarðarfarir og aðrar athafnir sem tengdust dauða hvers karlmanns, voru umfangsmiklar og dýrar. Sorgarklæði voru hvít að lit og fór skærleiki klæðanna eftir því hversu náinn skyldleiki var með viðkomandi og hinum látna.

Þjóðfélagsmunstur gamla Kína endurspeglaði mjög skoðanir Kínverja á eðli lífsins eftir dauðann. Sú staðreynd að konur voru afar lítils metnar í samfélaginu, stóð í beinu samandi við áadýrkunina.  Karlmaður sem ekki átti sonu, gat ekki búist við að fá nokkurn stuðning í lífinu handan dauðans. Konur voru gefnar körlum og eftir að þær yfirgáfu heimili sín tóku þær upp dýrkun forfeðra eiginmannsins.

Fyrir afkomendur látinna var sorgartímabilið tími mikilla prófrauna. Í 27 mánuði frá dauða föður klæddust börn hans látna afar þungum og afar óþægilegum strigafatnaði. Þau máttu ekki neyta kjöts, brúka leirtau, njóta kynlífs eða skera hár sitt eða skegg. -

Þeir sem fylgja vildu reglum strangtrúaðra út í æsar, byggðu sér lítið sel úr grjóti á gröf hins látna og bjuggu þar í því allt sorgartímabilið. - Lög hvers fylkis í Kína höfðu mismunandi viðurlög við því að fylgja ekki reglum sorgartímans en það heyrði til tíðinda ef dæma þurfti einhvern fyrir brot á þeim, svo grannt og almennt var eftir þeim farið.

Á vori og hausti var efnt til svo kallaðra grafreitaþrifa-hátíða. Slíkar hátíðir voru fjölskyldusamkomur, haldnar við grafreiti forfeðranna.   Allir viðstaddir tóku þá allir þátt í að hreinsa grafreitinn og fegra hann. Máltíð var snædd við gröfina og hluta hennar spillt á jörðina fyrir hinn framliðnu.

Ádýrkun fór vel saman með kínverskri alþýðutrú. Flestir komu fyrir líkneskjum af minni guðum við eldstæði,  dyr og í forgarði hvers heimilis. Hlutverk þessara goða var að fylgjast með hegðun heimilisfólksins og gefa hver ármót um hana skýrslu til yfirguðanna. Þess vegna var reynt að blíðka goðin með að gefa þeim kökur um hver áramót.  - Velferð heimilisins valt sem sagt á að vera í fullri sátt við guði, menn og gengna forfeður.

Betra er að ganga í hjónaband en að brenna af girnd.

Hann var fæddur í borginni Tarsus í Tyrklandi einhvern tíman á fyrstu árum hins kristna tímatals og nefndur Sál. Hann var rómverskur þegn af gyðingaættum, talaði hebresku og hlaut gyðinglega menntun og uppeldi. Sem ungur maður hélt hann til Jerúsalem og nam trúarleg fræði hjá hinum fræga fræðimanni og rabbína, Gamalíel. Hugsanlegt er að hann hafi verið í Jerúsalem á sama tíma og Jesús Kristur, en talið er vafasamt að þeir hafi nokkru sinni hist.

Eftir að krossfestingu Jesús, var litið á fylgjendur hans sem trúvillinga og þeir ofsóttir. Sál var einn þeirra sem tók virkan þátt í þeim ofsóknum. Hann hugðist elta uppi það kristna fólk sem flúið hafði til Damasks frá Palestínu. Á leið sinni þangað fékk hann vitrun. Kristur birtist hinum, ræddi við hann og snéri honum til kristni. Eftir það varð hann kunnur undir nafniu  Páll.

Eftir að Sál gerðist kristinn varði hann tíma sínum til að hugsa og skrifa um hinn nýja sið. Hann varð  einnig einn af virkustu og afkastamestu kennurum hinna nýju trúarbragða. Hann ferðaðist víða og boðaði fagnaðarerindið, m.a. til Sýrlands, Grikklands og Palestínu.

Hann er í dag kunnastur fyrir áhrif sín á þróun guðfræði kristindómsins og er tvímælalaust áhrifamesti höfundur allra kristinna rithöfunda fyrr og síðar. Hann er skrifaður fyrir 13 af 27 ritum Nýja Testamentisins en það er einnig talið líklegt að fjögur þeirra eða fleiri séu ekki eftir hann.

Páli gekk illa að kenna Gyðingum kristni en meðal "heiðingjanna" gekk honum frábærlega og er því stundum kallaður postuli heiðingjanna.

Eftir þrár langar kennsluferðir um löndin fyrir botni Miðjarðarhafs, hélt hann til Jerúsalem og var handtekinn þar. Þaðan var hann sendur til Rómar þar sem réttað var yfir hinum. Ekki er vitað hvernig réttarhöldin enduðu eða hvort hann yfirgaf nokkurn tíman Róm. Hann var að lokum tekinn af lífi (líklega árið 64)ekki langt frá Róm.

Hin miklu áhrif Páls postula á kristna trú  hvílir á þremur stöplum. 1. Hinu frábæra gengi hans sem kennari trúarinnar. 2. Ritum hans sem eru mikilvægur hluti af Nýja Testamentinu. 3. Þætti hans í þróun kristinnar guðfræði. Meðal guðfræðihugmynda hans eru;

Að Jesús væri ekki aðeins innblásinn spámaður, heldur Guð.

Að Jesús hafi dáið fyrir syndir okkar og að þjáningar hans endurleysi okkur.

Að maður öðlist ekki hjálpræði með því að fara eftir lagasetningum Biblíunnar heldur aðeins með því að viðurkenna Krist. Þar af leiðandi munu syndir mannsins verða fyrirgefnar með því einu að viðurkenna Krist.

Páll lagði líka mikla áherslu á kenningarnar um erfðasyndina (Rómverjabréfið 5:12-19)

Vegna þess að fólk gat ekki öðlast hjálpræði með því að hlíða lögum Biblíunnar, sá Páll engan tilgang fyrir nýja átrúendur að framfylgja þeim sérstaklega. Margir af hinum gömlu leiðtogum kristinna voru honum ekki sammála en leiða má líkur að trúin hefði ekki breiðst eins hratt og hún gerði um rómverska heimsveldið ef skoðannir þeirra hefðu orðið ofan á.

Páll kvongaðist aldrei og þótt ekki sé nein leið að sanna það, er líklegt að hann hafi aldrei haft samræði við konu. Viðhorf hans til kvenna og kynlífs sem fundu leið inn í "heilaga ritningu" höfðu afar mikil áhrif á kristna menningu fram eftir öldum. Frægustu kennisetningu hans um þessi mál, er að finna í Fyrra Korintubréfinu 7:8-9;

"En þess óska ég, að allir menn væru eins og ég er sjálfur, en hver hefur sína náðargjöf frá Guði, einn þessa og annar hina.

8 Hinum ókvæntu og ekkjunum segi ég, að þeim er best að halda áfram að vera ein eins og ég. 9 En hafi þau ekki taumhald á sjálfum sér, þá gangi þau í hjónaband, því að betra er að ganga í hjónaband en að brenna af girnd."

Páll hafði einnig sterkar skoðanir á stöðu kvenna. Í fyrra Tímóteusarbréfinu 2:11-15. segir hann;

"11 Konan á að læra í kyrrþey, í allri undirgefni. 12 Ekki leyfi ég konu að kenna eða taka sér vald yfir manninum, heldur á hún að vera kyrrlát. 13 Því að Adam var fyrst myndaður, síðan Eva. 14 Adam lét ekki tælast, heldur lét konan tælast og gjörðist brotleg. 15 En hún mun hólpin verða, sakir barnburðarins, ef hún stendur stöðug í trú, kærleika og helgun, samfara hóglæti."

Vafalaust er Páll þarna að tjá skoðun sem var ríkjandi á meðal samtímamanna hans. En það er athyglisvert að ekki eru hafðar neitt svipaðar fullyrðingar eftir Kristi sjálfum.

Meira enn nokkur annar maður var Páll ábirgur fyrir að umbreyta kristni úr gyðinglegum sértrúarflokki í heimstrúarbrögð.

Kenningar hans um að Kristur sé Guð og að réttlæting verði aðeins vegna trúar, hafa legið til grundvallar kristni í gegnum aldirnar. Alir kristnir guðfræðingar sem fylgdu í kjölfarið, þ.á.m. Ágústínus, Aquínas, Lúter, og Kalvin voru allir undir miklum áhrifum frá ritum Páls.

Áhrif hans hafa verið svo mikil að sumir fræðimenn haf haldið því fram að hann frekar en Kristur eigi að teljast höfundur kristinnar trúar. Eflaust eru þau viðhorf samt orðum aukin. En víst er að Páll er áhrifamesti kristni einstaklingurinn sem lifað hefur.

Kínverjarnir koma

Kína fór framúr Japan fyrir skömmu og ræður núna yfir næst stærsta hagkerfi heimsins, næst á eftir Bandaríkjunum sem allt frá lokum seinni heimsstyrjaldarinnar hefur setið í fyrsta sæti. Margir spá því að Kína verði komið í fyrsta sæti innan fárra ára og fólk hræðist ekki lengur kínverska kommúnismann, heldur kínverska kapítalismann. -

Ítök þeirra í hráefnavinnslu annarra ríkja, einkum í Afríku og Suður Ameríku benda til að æ fleiri þjóðir séu orðnar háðar þeim og að í náinni framtíð verði fátt aðhafst sem ekki krefst  umsagnar Kínverja eða samþykkis þeirra.

Á meðan Kínverjar tileinka sér í síauknum mæli vinnulag sem Bandaríkin voru áður þekkt fyrir, þ.e. fórnfýsi, framsækni og "can do" viðhorf, hafa Bandríkin staðið í stað.

 Bandaríkin og reyndar einnig Evrópa eiga við stórfelld félagsleg vandmál að stríða sem þau virðast ekki ráða við og tengjast m.a. viðleitni þeira til að tryggja sér aðgang að orkulindum sem eru á yfirráðasvæðum múslíma. 

Og þótt Kína eigi einnig við stórfelld félagsleg vandamál að glíma, eru þau höndluð þannig (mest virt að vettugi) að þau standa ekki í vegi fyrir framsækni þeirra. 

Á sviði menntunar og vísindalegar framfara hafa vesturveldin líka setið eftir á meðan Kínverjum fleygir fram.

Kína hefur einnig verið óhrætt við að notfæra sér annmarka hins alheimslega hagkerfis eins og það er í dag. Þeir greiða niður framleiðslu sína, halda gengi gjaldmiðilsins lágum og beita óhikað innflutningstollum á samkeppnisaðila sína.

Það eina sem getur komið í veg fyrir verulegt viðskiptastríð og jafnvel átök milli Kína og Vesturvelda í framhaldi af því,  er upptaka miklu víðtækara alþjóðlegs regluverks til að stjórna alheimslegu hagkerfi þar sem m.a. aðeins er notuð eins mynt, sömu laun eru greidd allsstaðar fyrir sömu vinnu og verð hráefnis er haldið jöfnu hvarvetna í heiminum.

Að vera eða vera ekki....

Auðvitað á að halda þessu máli til streitu úr því sem komið er. Stjórnmálamönnum er og hefur aldrei verið treystandi fyrir því að semja um þetta mál, frekar en önnur. Eins og sönnum pólitíkusum sæmir hafa þeir reynt að kreista út úr málinu allan þann pólitíska ávinning sem hægt er og nú þegar fyrir liggur að þjóðarskútan er komin að því að stranda á ásteitiskerinu,  reyna þeir hver sem betur getur að koma sjálfum sér í var. Það er svo sem ekki hægt að álasa þeim fyrir að haga sér eins og stjórnmálamenn. Til þess voru þeir væntanlega kosnir.

En Kristján Þór hefur rétt fyrir sér. Hann veit ekki í hvern fótinn hann á að stíga. Hann veit ekki hvort hann á að vera með eða ekki með Icesave. Hann ber þá von í brjósti að verða kosinn formaður Sjálfstæðisflokksins á næsta landsþingi. þess vegna getur hann ekki svikið flokkinn í tryggðum, en hann veit líka að til að geta náð kosningu, eftir að fárið er yfirstaðið,  þarf hann að geta horft framan í þjóðina og sagt; Aldrei studdi ég Icesave lll.

Öllum eru afleiðingarnar af því að semja ekki um Icesave ljósar. Öllum eru afleiðingarnar að því að semja um Icesave ljósar. - Hvor leiðin sem farinn verður mun enn auka á kreppuna í landinu, ekki bara efnahagskreppuna heldur hina andlegu þjóðarkreppu sem allir sem hafa verið illa sviknir í tryggðum, kannast persónulega við. - Enginn treystir öðrum lengur.  Án trausts virkar allt sem sagt er tvímælis og enginn sátt verður um hlutina. -

Þess vegna er best fyrir pólitíkusana að landsmenn hafni Icesave eina ferðina enn og komi í veg fyrir að Icesave lll verði aðlögum. Þannig þurfa þeir ekki að bera neina ábirgð á vitleysunni.

Afleiðingar þess munu hafa sömu áhrif á efnahag landsins og þegar að alkinn finnur loks að botninum er náð. Þá og aðeins þá, er fyrst hægt að koma vitinu fyrir hann. Og þá munu  þjarkmeistararnir sem reynt hafa að slá sjálfa sig til riddara með stöðugu andófi gegn Icesave, vonandi loks þagna eins lömbin, pólitíkusarnir finna auðmýktina aftur sem allir kusu þá út á í síðust kosningum og þjóðin getur hætt að hafa samviskubit út af því hvað lítið samviskubit hún hefur hefur haft út af þessu öllu saman.

„Hið ömurlegasta mál“

Af strútseggjum, skapabörmum og öðru skemmtilegu

Myndin hér við hliðina er af nokkrum brotum af strútseggjaskurn. Eins og sjá má eru þau skreytt með útskurði, ekki ósvipuðum þeim sem Búskmennirnir í Suður-Afríku rista enn í eggin sín. Meðal þeirra eru strútsegg algeng og gagnleg ílát eftir að blásið hefur verið úr þeim.  Það sem er merkilegt við þessi skurnbrot er að þau eru meira en 60.000 ára gömul. -

Frá 1999 hefur Pierre-Jean Texier frá  háskólanum í Bordeaux í Frakklandi og samstarfsmenn hans safnað 270 slíkum brotum við Diepkloof Rock Shelter á Vesturhöfða í Suður-Afríku þar sem forfeður okkar, hinir smávöxnu Búskmenn (1,49–1,63 m)  bjuggu og búa enn.

Með aðstoð erfðafræðiinnar  hefur tekist að rekja ætt alls mannkynsins aftur til einnar konu sem átti heima á þessum slóðum fyrir u.þ.b. 200.000 árum, hinnar svo kölluðu "Hvatbera Evu". 

Nánustu ættingja hennar og "Y litnings Adams" (sameiginlegs forföður alls mannkyns) , er að finna í  þeim ættflokkum Búskmanna sem eru taldir haf verið fyrstir til að skera sig frá ætt Hvatbera Evu. 

Um er að ræða tvo ættflokka sem kalla sjálfa sig Kohi og San sem oft er fellt saman í eitt nafn Kohisan, "Fyrsta fólkið".

Kohi-Sanfólkið, sem er ltalvert frábrugðið öðru Afríkufólki,  eru frumbyggjar Suður-Afríku.

Smáfólkið (pygmýar) eru frumbyggjar Mið-Afríku.

Fyrir 100.000 árum er talið er að einhver hluti Búskmannanna og smáfólksins hafi eigrað norður á bóginn á leið sem loks leiddi það út úr Afríku. Smáfólk er enn að finna víða um heiminn, einkum á afskektum eyjum og landsvæðum þar sem það einangruðust, sumt  í tugþúsundir ára. 

Nokkuð stórir hópar smáfólks eru enn til víða í Afríku og einning í Ástralíu, á Tælandi, í Malasíu, Indónesíu, á Filippseyjum, í Papúa Nýju Gueníu, Brasilíu, Suðaustur Asíu og jafnvel á Palau í Míkrónesíu.

Víða þar sem þessir afrísku frumbyggjar fóru,  hljóta þeir að hafa rekist á afkomendur frænda sinna sem yfirgáfu Afríku 700.000 árum áður. 

Miklu  luralegra og stærra, bjó það mannfólk aðallega í hellum í löndum Evrópu, m.a. í Ísrael, í Belgíu og á Spáni. Sagt er að smáfólkið hafi átt vingott við eitthvert þeirra, sem er dálítið undarlegt þróunarlega séð, en það er víst önnur saga. 

Það er fróðlegt að kynna sér hvernig Fyrsta fólkið í Afríku bjó og býr enn dag, vegna þess að  lifnaðarhættir þess hafa ekkert breyst í tugþúsundir ára.

Búskmenn búa í litlum hópum ættmenna. Börn hafa engum skyldum að gegna og frístundir eru afa mikilvægar. Mikill tími fer í að matreiða og matast, í samræður og að segja brandara, leika tónlist og dansa helgidansa. Konur eru í miklum metum og eru stundumforingjar ættingjahópsins. Þær taka mikilvægar ákvarðanir fyrir hópinn og geta gert kröfu til að ráða yfir vatnsbólum og veiðisvæðum. þeirra helsta hlutverk er að safna mat og taka þátt í veiðum með körlunum.

Vatn er afar mikilvægt Búskmönnum í Afríku. Þurrkar geta varað í marga mánuði og vatnsból þornað upp. Þegar það gerist verður að notast við sopaból. Sopaból eru þannig gerð að valinn er staður þar sem sandurinn er rakur og þar grafin hola. Ofaní holuna er er stungið holum reyr. Vatn er sogið upp um reyrinn og sopinn látinn drjúpa úr munninum niður um annað strá niður í strútsegg sem búið er að blása úr.

Vegna þess hve mataræði Búskmanna er fitusnautt, fá konur ekki tíðir fyrr en þær eru orðnar 18 eða 19 ára gamlar. Oftast er reynt að hafa nokkur ár milli barnsburða, vegna lítillar brjóstamjólkur-framleiðslu mæðranna. Þá er hópurinn stöðugt á faraldsfæti sem gerir fóstur fleiri en eins barns í einu mjög erfitt.

Meðal Khoi-San kvenna gengur Steatopygia (fita sem myndar kúlurass) í erfðir. Slíkur rassvöxtur er talin lífeðlisfræðileg aðlögun kvenna sem búa í mjög heitu loftslagi, þ.e. aðferð líkamans til að tempra líkamshitann. Limir og búkur geta verið mjög grannir en samtímis er nægileg fita til staðar til að framleiða nauðsynlega hormóna fyrir reglulegar tíðir. 

Algengur fylgifiskur Steatopygiu er Sinus pudoris (langir innri skapabarmar).  Meðal Búsk-kvenna eru slík sköp sögð mikilvæg fyrir heilbrigt og gott kynlíf þótt ekki hafi enn fundist þróunarfræðileg ástæða þeirra. 

Embætti höfðingja gengur í ættir meðal Búskmanna en völd hans eru hverfandi lítil. Flest er ákveðið eftir umfjöllun og þá með óformlegri kosningu þar sem konur leggja jafnt til málanna og karlmenn.

Hagkerfi þeirra er gjafa hagkerfi þar sem þeir gefa hvorir öðrum gjafir frekar en að býtta eða að hlutir og þjónusta gangi kaupum og sölum.

Þorp geta verið gerð úr nokkuð gerðalegum strákofum en mörg þorp eru aðeins gerð úr skýlum þar sem aðeins er tjaldað til fárra nátta. Veðurfarið ræður afkomunni alfarið. Vorin eru viðsjárverð með sína miklu þurrka og hita og veturinn einnig þurr en kaldur.

Búskmenn safna ávöxtum, berjum, laukum og rótum. Strútsegg er mikilvægur hluti fæðunnar og skurn þeirra er notaður undir vatn. Skordýr og lirfur af öllu tagi eru fastur hluti af fæðunni auk þess kjöts sem fæst af veiðum. 

Búnaður kvenna er allur einfaldur og meðfærilegur. Þær  bera slöngvuvað, teppi eða skinn, yfirhöfn sem er kölluð karossto,eldivið, smáskjóður, prik, strútseggjaskurn með vatni og ef smábörn eru með í ferð, smærri útgáfu af karossto.

Á löngum erfiðum veiðiferðum bera karlmenn boga og eitraðar örvar, spjót og fátt annað. Eftir að dýr hefur verið drepið er dýrandanum þakkað. Lifur bráðar er aðeins etin af karlmönnunum þar sem haldið er að hún innhaldi eitur sem er hættulegt konum.

Trú þeirra Búskmanna gerir ráð yfir einum allsherjarguði sem ræður yfir mörgum minni guðum, mökum þeirra og börnum. Virðing er borin fyrir anda hinna látnu, anda dýranna og náttúrunnar allrar. Að yrkja jörðina er andstætt þeirri heimsskipan sem Guð bauð þeim og þess vegna veiða þeir og safna.

Sumir San-Búskmanna tigna mánann en mikilvægustu trúarathafnir þeirra, vakningardansinn, eru gjarnan haldnir á fullu tungli. Vakningardansinn er einskonar bæn til náttúrunnar og guðanna um að vakna til að sinna verkum sínum, láta rigna, færa þeim bráð og gera þeim lífið bærilegra. Dansinn getur læknað bæði andlega og líkamlega sjúkdóma og ekki er óalgengt að dansarar falli í trans.

Vissulega munu múslímar verða áfram við völd í Egyptalandi

Fréttaflutningur Mbl.is af mótmælunum í Egyptalandi er litaður af miklum fordómum og vanþekkingu. Í þessari frétt er talað um ótta Ísraela við að múslímar komist til valda í Egyptalandi. Fyrir það fyrsta er núverandi forseti Hosini Mubarak og aðrir valdhafar Egyptalands múslímar.

Þeir sem koma til að taka við völdum ef Múbarak fer frá, verða að öllum líkindum múslímar enda þjóðin íslömsk.

Það sem Ísraelsmenn og aðrir óttast er að einhverjir öfgasinnaðir múslímar komist til valda í Egyptalandi. Það er til vansa að engin tilraun er gerð til að greina þarna á milli í þessari frétt, rétt eins og munurinn sé enginn. 

Þá er þráfaldlega talað um Egyptaland sem "Arabaland" og þjóðina sem Arabaþjóð. Hvorugt er rétt. Stærsti hluti þess fólks sem býr í Egyptalandi er ekki arabískur heldur þjóð innfæddra sem kallaðir eru Egyptar.

Ísraelar óttast múslímastjórn

Apaleg ofurmenni

Upp úr 1920 neytti Jósef Stalín allra ráða til að styrkja Rauða herinn sem hafði látið á sjá í undangengnum styrjöldum. Stalín vissi að líffræðingurinn Ilya Ivanov, sá sami og hafði fyrstur manna (1901) komið á laggirnar sæðisgjafa-miðstöð fyrir veðreiðarhesta, hafði lýst yfir þeirri trú sinni að mögulegt væri að kynblanda mann og simpansa.

Stalín sagði vísindamanninum að hann hefði áhuga á að skapa nýja tegund af ósigrandi mönnum sem ekki fyndu fyrir sársauka og gæði mataræðis hefðu engin áhrif á. Stálmaðurinn fyrirskipaði Ivanov að finna leið til að framleiða slíka menn fyrir Rauða herinn. 

Stalín var greinilega einn þeirra sem vildi halda öllum möguleikum opnum, þótt hann treysti engum, ekki einu sinni sjálfum sér að eigin sögn.  Hann hafði ungur að árum lært til prests en gefið námið upp á bátinn eftir að hafa lesið Das Kapítal eftir Karl Marx. Þrátt fyrir að vera einn grimmasti einvaldur sem sögur fara af var hann tvisvar útnefndur til Friðarverðlauna Nóbels. Í fyrra sinnið, 1945 var það Cordell Hull  sem fékk verðlaunin fyrir þátt sinn í stofnun Sameinuðu þjóðanna og í seinna skiptið, 1948, var friðarverðlaununum ekki úthlutað.

Ilya Ivanov hóf þegar að gera tilraunir á öpum og mönnum upp úr 1920. árið 1926 var hann sendur með fullar hendur fjár til Afríku þar sem hann stundaði sæðisgjafir af kappi.  Hann reyndi að gera kvennapa ólétta með mennsku sæði og kvenmenn ófríska með karlapa-sæði. Megin vandmál hans virðist hafa verið að komast yfir nægilegan fjölda heilbrigðra apa. Hann gerði tilraunir sínar á simpönsum og órangútum, allar án tilætlaðs árangurs.

Ilya hefur eflaust vitað að til voru heimildir þar sem sagt var frá samskiptum apa og manns sem endað með fæðingu afkvæmis þeirra.

Meðal þeirra er  De bono religiosi status et variorum animantium tropologia sem kom út á 11. öld eftir St. Pétur Damian. Hann segir frá Gulielmusi greifa sem átti apa sem gerðist elskhugi eignkonu hans. Dag einn kom apinn að greifanum með konu sinni í rúminu og varð æfur af afbrýði. Hann réðist á greifann og drap hann. Damian segist hafa þessa sögu eftir Alexander II páfa sem sýndi honum veru sem kölluð var Maimo og sögð afkvæmi apans og greifaynjunnar.

Ef til vill hefði Ilya Ivanov þótt mikið koma til hinar tiltölulega nýlegu kenningar, að forfaðir mannsis  hafi í þróunarsögu sinni  fyrir ca. 1.4 milljónum ára, N.B. löngu eftir að hann var orðin að aðgreindri tegund, eðlað sig með forföður simpansa. Þessi kenning á að skýra hversvegna simpansar eru svo náskyldir mönnum að 95% af erfðaefni þeirra eða meira, er eins. Litningafjöldin er samt ekki sá sami, menn eru með 46 en Simpansar með 48 og því næsta ómögulegt að venjuleg æxlun geti átt sér stað á milli þeirra.  

"Enn erfiðara yrði að breyta öpum í einhvers konar menn með genaflutningi úr mönnum enda ólíklegt að nokkur maður eða api hefði áhuga á slíkum tilraunum." segir vísindavefurinn samt sem áður. 

Tilraunirnar Ilya Ivanov mistókust allar og hann var að lokum sendur í útlegð til Kasakstan árið 1931 og fraus víst til dauða á brautarpalli þar í landi,  ári síðar.

(Aðrar tilraunir Stalíns um þetta leiti, höfðu mun alvarlegri afleiðingar eins og t.d. samyrkjubúskapurinn sem endaði með hungursneyð árið 1932 sem varð til þess að fjórar milljónir þegna hans sultu til dauða.)

Þekkingu mannsins á erfðafræði hefur fleygt fram síðasta áratuginn.  Þegar er farið að breyta erfðaefni í mannlegum fósturvísum. Að geta fengið sérstaklega hönnuð börn hlýtur að vera eftirsóknarvert fyrir nýríka þotuliðshyskið sem keppist þess dagana um að eignast börn sem það fer með líkt og aðra fylgihluti við nýjustu dressin sín.  

Tæknilega er heldur ekki langt í að hægt verði að láta draum Stalíns um Apaofurmenni rætast.

Rétt eins og lýtalækningar voru í fyrstu þróaðar til að hjálpa þeim sem áttu um sárt að binda, eru þessar erfðabreytingar í mennskum fósturvísum sagðar til að koma í veg fyrir alvarlega sjúkdóma.

Í dag er mest upp úr fegrunarlækningum að hafa, ekki lýtalækningum.

Flestar fegrunaraðgerðir fara í dag fram í Asíu. Í Kína, Japan og suður Kóreu er ekki óalgengt að börn leggist undir hnífinn til að láta "réttsetja" skásett augu sín. Algengustu aðgerðirnar, bæði í Asíu og Ameríku eru samt brjóstastækkanir.

Þessi vandmál er eflaust hægt að leiðrétta með einföldum breytingum á litningunum og koma þannig í veg fyrir að börn framtíðarinnar þurfi að kljást við þessi skelfilegu vandamál.

Þeir sem segja að vísindamenn og læknar séu vandari að virðingu sinni en svo að þeir fari að krukka í litninga fósturvísa nema að þeir hafi til þess góða ástæðu, ættu að kynna sér handbragð þeirra á öðrum verum.

Allir vita að það er talverður kostnaður í því að affiðra kjúklinga og að sá hluti þeirra sem best selst eru lærin. Vængir kjúklinga eru óvinsælir enda lítið kjöt á þeim. Best er því að rækta fiðurlausa kjúklinga sem eru að mestu læri og leggir.

Hægt er að láta "mennsk" eyru vaxa á mýs, skera það af músinni og græða það á manveru. Og til að sýna hvað hægt er að gera "sniðugt", má t.d. gera mýs eða ketti sjálflýsandi.

 

Bannað að prumpa í Malaví

Í suðaustur Afríkuríkinu Malaví standa fyrir dyrum miklar lagabætur. Í landinu sem stundum er kallað "Hið heita hjarta Afríku"  búa um 14 milljónir og eru um 80% þeirra kristnir og 13% tilheyra Íslam. Landið komst síðast í heimsfréttirnar þegar að poppdrottningin Madonna flaug þangað til að kaupa sér barn.

Lögin sem  til stendur að samþykkja varða hverskonar hegðun fólks á almannafæri og eiga auðvitað að stuðla að bættari samskiptum þess og að meira tillit verði tekið til náungans en hingað til hefur tíðkast í landinu.

Í yfirskrift lagabálksins sem lýsir tilgangi þeirra, kemur fram að lögin eigi aðallega að refsa þeim sem trufla trúarlegar samkomur, gangi illa um grafreiti og brjóti gegn velsæmi kvenna.

Þau taka samt hvergi til stærsta félagslega vandmáls landsins,  sem er að 12% fullorðna eru smitaðir af HIV.

Lögin munu banna vopnaburð, slagsmál og einvígi, að bera ljúgvitni, að eyðileggja sönnunargögn, koma undan eignum sem ríkið á tilkall til og að leysa vind á almannafæri.

Ákvæði lagana um prump hefur að vonum vakið mikla athygli, ekki síst utan Malaví.  Margir hafa velt því fyrir  sér hvernig hægt verði að framfylgja slíkum lögum, einkum þegar kemur að börnum og gamalmennum sem litla stjórn hafa á þessum hluta af eðlilegri starfsemi líkamans.

Undirstaða mataræðis í Malaví er maís en undanfarin ár hefur uppskerubrestur verið árviss og fæða landmanna því afar misjöfn að gæðum.

Þeir sem mæla fyrir lögunum segja að viðrekstur á fundum sé of algengur og til mikillar truflunar og þess vegna eigi að banna hann með lögum.

Að auki sé það staðreynd að þeir sem mest leysi vind í landinu séu glæpamenn. Glæpamenn borði verstan mat og því framleiði þeir meira gas en aðrir. Líkur séu því mestar á að það verði glæpamenn sem þegar hafi eitthvað slæmt á samviskunni,  sem lendi í fangelsi vegna þessarar lagasetningar.

Mikið klúður, mikið gaman

Stjórnlagaþingið, óskabarn þjóðarinnar  datt á rassinn og nú standa allir úrtölumennirnir skellihlæjandi í kringum það og hæðast að hnokkanum. Þeir halda sig hafa ýmislegt um málið að segja og gallið sem drýpur úr dimmum munnum þeirra er súrt.

"Sko, við vorum aldrei fylgjandi þessu. Við vissum að þetta mundi ekki ganga.  Þetta barn kemst aldrei sjálft á koppinn. Það eitt að fólk trúði því að það gæti gengið, sýnir hversu léleg þessi ríkisstjórn er. Loksins, loksins klúður sem ekki er hægt að efast um að sé klúður, já, mikið fjör og mikið gaman."´

Samt liggur ljóst fyrir að króinn mun rísa aftur á fætur. Sjálfstraustinu verður dálítið ábótavant til að byrja með, en svo kemur þetta, rétt eins og vant er með þá sem eru að taka fyrstu skrefin. 

Við munum kjósa aftur til stjórnlagaþings eins og ekkert hafi í skorist og látum úrtöluliðið ekki hafa neitt um það að segja. Kjósum og kjósum aftur uns þetta tekst og krakkinn kemst á legg.

 

Íhaldið er „skíthrætt“