"Og hvað gefið þið lundunum að borða"?

Þeir sem starfa við ferðaþjónustu skemmta sér stundum við að segja sögur af viðskiptavinunum.  Það er t.d. sagt um rútubílstjóra að þeir tali aldrei saman, heldur segi bara hverjum öðrum sögur. Reyndar held ég að þetta eigi við um leiðsögumenn líka. Rútubílstjórar geta þó alla vega talað endalaust um ákveðið efni; rútur og aðra bíla. Þá er eins gott fyrir menn að hafa vit á málunum og þá sem ekki hafa það, að halda sig til hlés. - Það geri ég alla vega.

Sögurnar spinnast oft um ákveðið þema og verða að einskonar pissukeppni um svæsnustu frásögnina. Fáfræði útlendinga um land og þjóð og kjánalegar spurningar þeirra, eru eitt vinsælasta söguefnið.

Á nokkuð löngum starfsferli sem leiðsögumaður hef ég fengið minn skammt af kjánalegum spurningum, jafnvel þótt tekið sé með í reikninginn að viðkomandi viti nánast ekkert um landið.

Hér koma nokkur dæmi.

"Hvaða haf er þetta"? (Spurði farþegi á ferð um Reykjanesskaga um leið og hann benti út á sjóinn. Viðkomandi hafði komið til landsins á skemmtiferðaskipi)

"Og hvað gefið þið lundanum að borða"? (Spurði bandarísk kona um leið og hún horfði upp í lundabyggðina í Heimakletti í Vestmannaeyjum)

"Þessi norðurljós eru ekki eins og ég hef séð á myndum. Geturðu gert þau skærari"? (Spurt í fullri alvöru af ítölskum farþega í norðurljósaferð)

"Eru Íslendingar ekki allir hlynntir hlýnun jarðar, að þurfa að  lifa ætíð við þetta veður."? (Spurt í roki og rigningu á Þingvöllum)

"Það hlýtur að hafa verið rosalega kalt í nótt fyrst það er snjór á veginum. Mér var sagt að allir vegir landsins séu upphitaðir"  (Fullorðin Bandaríkjamaður að leggja upp í Gullna hringinn frá Reykjavík)

"Hvað gerir fólk eiginlega af sér í skammdeginu þegar engin er dagsbirtan"? (Spurt af bandarískum unglingi á ferð um landið að sumarlagi)

"Trúa allir Íslendingar að allir í hljómsveitinni Sigur Rós séu álfar"? (Breskur strákur í skólaferð um Suðurlandið)

"Er það satt að meira en 40% af íslensku þjóðinni sé samkynhneigður"? (Hollensk stúlka sem var að hugsa um að fá sér vinnu á bóndabæ á Íslandi)

"Hvar er Gullni hringurinn"? (Spurði ungur maður staddur á bílastæðinu hjá Geysi í Haukadal)

Gervi norðurljós fyrir gervi ferðamenn

Íslendingar eru smá saman að missa áttirnar í daufu skyninu frá glóandi ferðamanna gulli. Fjöldi ólöglegra gistihúsa hefur aldrei verið fleiri, fjöldi óskráðra fólksflutninga aðila aldrei eins mikill en auðvitað hafa ferðamenn aldrei verið eins margir.

Margir hafa orðið til að harma þessa þróun, einkum það að ekki sé komið höndum yfir það skattfé sem þessum óskráðu aðilum ber að skila og því hefur þessi starfsemi sögð vitnisburður um þann óheiðarleika sem þrífst í greininni.

En það er önnur tegund óheiðarleika í tengslum við ferðaþjónustuna í landinu sem er öllu alvarlegri. Það er vaxandi tilhneiging til að halda að ferðafólki því sem ekki er raunverulegt, einskonar gerviútgáfu af Íslandi. 

Í því skyni höfum við búið til gervi fornmuni og líkön af því sem áður var, sem síðan hafa aftur reynst gervilíkön. Og nú bætist við þá flóru gerviútgáfa að sjálfum norðurljósunum. - Þessar gerviútgáfur af landi og þjóð verða til fyrir þann misskilning að betra sé að bjóða ferðafólki upp á eitthvað sem ekki kann að vera ekta, í stað hins raunverulega og frekar en ekki neitt. - Og svo heyrist það líka að ef fólk er nógu vitlaust til að borga sig inn á svona gervi-upplifun, á það ekki betra skilið. Gervi ferðareynsla er fyrir gervi ferðafólk.

Það hefur löngum verið gert að því grín meðal leiðsögumanna að það væri afar heppilegt ef hægt væri að ýta á takka til að láta norðurljósin kvikna þegar það hentar. En þetta var GRÍN, ekki alvara.

 

Norðurljósasetur opnað í sumar

Óþolandi gaspur

Robert Barnard er einn þessara ferðamála-gúrúa sem segist vita hvað allt á að kosta og hvernig græða má sem mest á þeim, en þekkir í raun ekki verðleika neins þeirra. Hann notar í orðræðu sinni vel kunn blekkingahugtök viðskiptalífsins.

Leitt að vita til þess ef að einhverjir Íslendingar með gullgrafaraæði ætla að hlaupa á eftir andlausum hugmyndum slíks og álíka manna. -

Ísland hefur ótvíræða sérstöðu meðal þjóða heimsins og býr yfir aðdráttarafli sem ekkert annað land hefur. Fólk á ekki að þurfa borga gróðabröllurum og bröskurum fyrir það eitt að hafa laðast að landinu. - Verðlag á aðgengi að íslenskri náttúru á að endurspegla sanngirni en ekki hvernig hámarka má gróðann af henni.

Því miður hljómar allt sem frá Roberti Bernad kemur og þeim sem enduróma það , eins og óþolandi gaspur.

Eins og ég hef oft sagt áður ættu stjórnmálamenn og ráðgjafar þeirra að láta ferðaþjónustuna í friði og skipta sér sem minnst af henni. Hún hefur hingað til spjarað sig án afskipta þeirra, en núna þegar henni hefur loks vaxið fiskur um hrygg vilja allir Lilju kveðið hafa og eiga.

Ferðamannapassar fyrir 10 milljarða

Ekki bestu norðurljósin sem af er vetri

Víst voru norðurljósin ágæt í gærkveldi og mikil virkni í þeim um stóran hluta himinsins. Til þess var tekið að þau sáust greinilega á austurhimni nokkru áður en vesturhiminn var orðin myrkvaður. 

En þrátt fyrir alla umfjöllunina sem þessi ljós fengu, voru þau samt ekki eins litrík og dansandi og ljósin sem sáust á vestur og suðurlandi þann 19. janúar s.l. og sem verða að teljast þau bestu sem sést hafa þar um slóðir , það sem af er vetri.

Það nýmæli veðurstofunnar að birta sérstaka norðurljósaspá og skýjahuluspá í tengslum við hana á netsíðu sinni, var í fyrstu talin lofa góðu. En í allan vetur hafa spárnar reynst afar óáreyðanlegar. Virknispárnar eru yfirleitt út í hött miðað við það sem svo hefur komið í ljós og skýjahuluspárnar svo ónákvæmar að þeir sem gera út á norðurljósin, fara meira eftir norsku veðurstofuspánum en þeim íslensku. Íslenska veðurstofan verður því að hysja upp um sig buxurnar í þeim efnum, ef hægt á að vera að taka mark á henni.

Veðurstofa Íslands sem ekki hafði fyrir því að uppfæra heimasíðu sína á laugardagskvöldið til að hún sýndi það veðurlag á suðvesturlandi sem þar raunverulega var, og varð því til að fjöldi fólks fólks fóru langar fýluferðir í leit að norðurljósunum, birti eftirfarandi texta á síðu sinni í gærmorgunn.

"Eins og áður hefur komið fram varð kórónugos í sólinni á föstudagsmorgun. Spár laugardagsins gerðu ráð fyrir að agnastraumur frá gosinu næði til jarðar undir kvöld á laugardag og myndi valda aukinni virkni norðurljósa þá. Þær spár gengu ekki eftir og var virknin á laugardagskvöld lítil, auk þess sem tiltölulega óvænt netjuskýjabreiða byrgði sýn til himins á V-verðu landinu.
Snemma í morgun (um 06:00 á sunnudag) mældist loksins aukin virkni norðurljósa vegna agna frá kórónugosinu og hefur virknin mælst há í dag. Ekki er hægt að njóta sýningarinnar á Íslandi því dagsbirta yfirgnæfir nánast alltaf norðurljós. Ekki er hægt að segja til um með vissu hversu lengi aukin virkni vegna kórónugossins endist, en líkur eru til að virknin verði enn mikil fram á kvöld (sunnudagskvöld). Til að fylgjast með virkninni má velja hlekkinn "Geimveðurspá" hér niðri í hægra horni og skoða rauða ferhyrninga á línuriti sem merkt er "Geimveðurspárit"."

Dansandi norðurljós

1. apíril hjá Veðurstofu Íslands

Hundruð fólksbifreiða og tugir langferðabíla sem fullir voru af eftirvæntingarfullum ferðamönnum, óku um vegi suðvesturlands í kvöld og nótt í árangurslausri leit að norðurljósunum. Veðurstofan hafði lofað heiðskýrum himni yfir svæðinu sem samt var þakið skýjahulu sem hrannaðist upp og þéttist rétt um sólsetur, allt frá Snæfellsnesi til Mýrdalsjökuls.

Virkni og styrkur ljósanna var á sama tíma undir meðallagi, þrátt fyrir vel auglýst "Kórónugos" á sólinni sem átti að skapa fádæma skær og litrík ljós.

Reyndar skipti það ekki máli, því engin ljós sáust á svæðinu sem veðurstofan sagði þau bestu til að njóta dýrðarinnar, vegna skýjafarsins sem Veðurstofa Íslands sá ekki fyrir. Veðurstofan hirti heldur ekki um að breyta spá sinni í samræmi sem þegar var orðið, því allt kvöldið sýndi skýjahuluspá þeirra allt suðvesturlandið heiðskýrt.

Veðurstofan gerði öllum þeim sem treystu henni í kvöld, ljótan grikk og jók enn frekar á þann fjölda sem þegar finnst besta að taka spám hennar með miklum fyrirvara.

1. apríl kom snemma þetta árið hjá veðurstofu Íslands og þúsundirnar sem hlupu kunna henni litlar þakkir fyrir.

Búast má við öflugum norðurljósum

Er aðgangur að Kerinu í Grímsnesi bannaður eða ekki?

Fyrir rúmum fjórum árum létu eigendur Kersins í Grímsnesi, svo kallað Kerfélag, þau boð út ganga að frá og með 15. Júlí 2008 væri hópferðabifreiðum og skipulögðum hópum ferðamanna ekki heimilt að heimsækja kerið en það hefur í áratugi verið fastur viðkomustaður hópferðabifreiða á hinum svokallað Gullna hring.

Stofnendur Kerfélagsins voru Óskar Magnússon sem gegnir starfi framkvæmdastjóra félagsins, Sigurður Gísli Pálmason, Jón Pálmason og Ásgeir Bolli Kristinsson en eigendur Kersins eru sagðir á milli 10 og 20 talsins.

Með öðrum orðum vildi félagið banna hópferðabifreiðum að leggja í stæðin við Kerið sem vegagerðin  varði á árunum 2001 og 2002 a.m.k. 2,5 milljónum króna til uppbyggingar sem áningarstaðar í viðbót við bílastæðið sem þar hafði áður verið lagt. 

Um var meðal annars að ræða frágang á bílastæði, uppsetningu upplýsingaskiltis, frágang göngustíga og uppgræðsla. Þetta fé var til viðbótar þeim fjórum milljónum króna sem Ferðamálaráð lagði á sama tíma í þessa aðstöðu. -

En Vegagerðin lítur almennt svo á að "áningarstaðir hennar og hvíldarstaðir séu öllum vegfarendum opnir þeim að kostnaðarlausu hvort sem áningarstaðirnir eru byggðir á einkalandi eða landi hins opinbera."

Þessi yfirlýsing Kerfélagsins var klárlega í blóra við náttúruverndarlög sem kveða á um að almenningi sé heimill aðgangur að óræktuðu landi án takmarkana svo fremi sem umgengni er góð og engu spillt. Ennfremur bentu samtök ferðaþjónustunnar á þá undarlegu staðreynd að með þessu sé ferðamönnum mismunað eftir því hvort þeir ferðist með rútu eða einkabíl.

Eftir að Kerfélagið lýsti því yfir að það vildi aðeins leyfa ákveðna umferð um staðinn, hætti vegagerðin öllu viðhaldi á svæðinu en þeir höfðu fram að því  séð um að tyrfa yfir og bæta þau spjöll sem svæðið varð fyrir undan fótum ferðalanga.

Kerfélagið lét í það skína á sínum tíma að takmarkannir þessar væru tilkomnar af umhyggju fyrir landinu en fóru samt um sama leiti þess á leit við stærstu ferðaþjónustuaðila landsins að þeir greiddu fyrir aðganginn að Kerinu. Því erindi var hafnað, enda enga þjónustu, salerni eða annað, að finna á svæðinu. Hildur Jónsdóttir, eigandi ferðaskrifstofunnar Farvegs ehf. samdi ein ferðaskipuleggjanda um að greiða fyrir viðkomu við Kerið með 200 farþega af skemmtiferðaskipi en upphæðin hefur enn ekki verið gefin upp.

Í framhaldi létu kerfélagið útbúa  bannskilti sem til stóð að koma fyrir við Biskupstungnabraut. Skiltið var sagt vera  rautt og gult á litinn og á því texti á íslensku og ensku.

Ferðaþjónustuaðilarnir ákváðu að lúffa fyrir Kerfélaginu og  tóku Kerið út sem áfangastað úr öllum leiðarlýsingum sínum og bæklingum.

Það vakti svo athygli á fyrr á þessu ári þegar að Kerfélagið með Óskar Magnússon í farabroddi meinuðu forsætisráðherra Kína að skoða hið sérstaka náttúrufyrirbæri í opinberri heimsókn hans til landsins. Þeir Kerfélagar hljóta að hafa nokkuð til síns máls því forsætisráðherrann kínverski ók framhjá Kerinu þrátt fyrir að hann og föruneyti hans hafi varla getað talist til venjulegs hóps ferðamanna.

Af því tilefni lét Óskar hafa eftirfarandi eftir sér í Viðskiptablaðinu

Árið 2008 tilkynntum við með formlegum hætti með bréfi til ferðamálastjóra að við hygðumst banna skipulagðar hópferðir í Kerið. Þá var ástandið á svæðinu orðið svo slæmt að það þurfti að takmarka umferð um svæðið. Allan tímann hefur almenningi þó verið heimilt að skoða Kerið. Það var bara tekið fyrir skipulagðar rútu- og hópferðir.

Þetta var gert til að hlífa náttúrunni, það var engin önnur ástæða að baki. Það sama ár áttum við fund og gengum um svæðið með ferðamálastjóra og öðrum embættismönnum, t.d. frá Umhverfisstofnun, og það var enginn ágreiningur um það að svæðið væri í miklu ólagi. Þau vildu samt fá lengri tíma, báðu okkur um að fresta þessum aðgerðum gegn hópferðunum. Við vitum að það gerist allt mjög hægt hjá stjórnvöldum þannig að við töldum ekki efni til að verða við þeirri beiðni. Síðan þá eru liðin fjögur ár og ekkert hefur gerst í málinu af hálfu hins opinbera. 

Það verður  að teljast athyglivert að skiltið góða sem var tilbúið 2008 hefur aldrei verið sett upp. Það er eflaust ástæðan fyrir því að fjöldi hópferðabíla kemur enn daglega við í Kerinu  eins og ekkert hafi í skorist.

Sú spurning hlýtur því að vakna hvar þetta mál er nú statt yfir höfuð?

Er Kerið opið öllum hópferðabílum eða ekki, eða er  það aðeins lokað þeim tveimur ferðaskipuleggjendum sem boðið var að greiða fyrir aðganginn að Kerinu, en neituðu?

Er þeim Kerfélögum raunverulega lagalega stætt á kröfu sinni? Því ef svo er gefur það ótvírætt fordæmi þeim sem vilja selja aðgang að náttúruperlum landsins án þess að veita um leið nokkra þjónustu.

Rífið Þorláksbúðarhúsið

Það er fátt pínlegra fyrir leiðsögumenn á ferð um Suðurland en að þurfa gefa ferðafólki skýringu á hinu svo kallaða Þorláksbúðarhúsi sem stendur við hliðina á Skálholtskirkju. Margir veigra sér við því og kjósa að láta sem þeir sjái ekki  bastarðinn.

Hvað á þessi sambræðingur af steinsteypu og torfi eiginlega að vera? Hvernig stendur á að hann er yfirleitt til?

Biskupinn segir frá 

Fyrrverandi Biskup Karl Sigurbjörnsson lýsir tilurð þessa hróatildurs svona;

17. september 2011

Fram hafa komið sterkar gagnrýnisraddir á framkvæmdir við uppbyggingu svonefndrar Þorláksbúðar í Skálholti. Spurningum þar að lútandi hefur verið beint til mín sérstaklega, sem ég vil leitast við að svara.

Um aldir hefur rúst Þorláksbúðar staðið í kirkjugarðinum og minnt á forna sögu og minningar. Skemma dómkirkjunnar, skrúðhús sem iðulega í aldanna rás var notuð sem dómkirkja þegar unnið var að endurbyggingu kirkjunnar.

Hugmyndir um uppbyggingu rústarinnar hafa oft komið fram, þar á meðal í nefnd um uppbyggingu Skálholts sem skilaði áliti 1993. Þar segir: „Þorláksbúð er forn tóft norðan við kirkjuna. Hlutverk búðarinnar til forna er ekki þekkt með vissu. Til álita kemur að endurbyggja Þorláksbúð þannig að hún mætti hvort tveggja endurspegla forna byggingargerð og nýtast í tengslum við kirkjulegar athafnir.”

Séra Sigurður Sigurðarson, vígslubiskup, sem var í nefndinni, hafði mikinn áhuga á þessu verkefni, enda var minning Þorláks biskups honum hugleikin. Beitti hann sér fyrir stofnun Þorláksbúðarfélags fyrir nokkrum árum, ásamt með Árna Johnsen, alþingismanni, og Kristni Ólasyni, rektor Skálholtsskóla.

Á þessum tíma var starfandi sérstök stjórn fyrir Skálholt, skipuð af kirkjuráði, en formaður hennar var sr. Sigurður. Aðrir stjórnarmenn voru tveir þáverandi kirkjuráðsmenn sr. Kristján Björnsson og Jóhann E. Björnsson.

Stjórn Skálholts sannfærði kirkjuráð um að uppbygging Þorláksbúðar nyti almenns stuðnings og að tilskilin leyfi lægju fyrir, og að fjármögnun verkefnisins væri tryggð. Á þeim grundvelli veitti kirkjuráð samþykki sitt.
Ég vissi t.d. ekki betur en handhafar höfundarréttar Skálholtskirkju hefðu gefið leyfi sitt.

Þorláksbúðarfélagið hefur borið hitann og þungann af verkefninu. Kirkjuráð og biskup Íslands bera samt sem áður hina endanlegu ábyrgð á öllum framkvæmdum í Skálholti, og geta ekki vikist undan því. Kirkjuráð mun nú ræða þessi mál og bregðast við þeirri gagnrýni sem fram hefur komið.

Skálholt skipar dýrmætan sess í vitund þjóðarinnar. Mikilvægt er að sátt og friður ríki um uppbyggingu staðarins og það starf sem þar fer fram. Ég vil þakka alla velvild og hlýhug í garð Skálholts sem m.a. kemur fram í málflutningi þeirra sem láta sér ekki á sama standa um ásýnd og virðingu staðarins.

Hver átti hugmyndina

Eins og fram kemur í máli biskups er Þorláksbúð fyrst og fremst hugarfóstur þriggja manna,þeirra séra Sigurðar Sigurðarsonar, Kristins Ólasonar, rektor Skálholtsskóla og Árna Johnsen alþingismanns, einu meðlimir hins svo kallaða Þorláksbúðarfélags. Fyrir tilstilli séra Sigurðar tekst að sannfæra Kirkjuráð um að mikill stuðningur sé fyrir málinu og það gefur grænt ljós. En eins og kom í annað og skærara ljós nokkru síðar var sá stuðningur orðum aukin svo ekki sé meira sagt.

Hver var tilgangurinn

Þegar að fyrirhugaðar byggingaframkvæmdir voru kynntar almenningi í fyrsta sinn sagði Kristinn Ólason Skálholtsrektor kotroskinn í samtali við Sunnlenska fréttablaðið að Þorláksbúð mundi auka möguleika staðarins á að miðla fortíð Skálholts til gesta sinna. „Þar verði sett upp einfalt altari og jafnvel klukka. Þannig megi samræma sýningu á Þorláksbúð við nýtingu hennar fyrir litlar athafnir, s.s. samverustundir og kyrrðarsamveru.“

En hvernig stendur þá á því að bygging sem átti að "endurspegla forna byggingargerð og nýtast í tengslum við kirkjulegar athafnir” varð að tákni ósættis, ósanninda og eindæma smekkleysu?

Um leið og ljóst var að Þorláksbúðarfélaginu var full alvara að hefja framkvæmdir og hafði m.a. tryggt sér hluta framkvæmdafjárins frá íslenska ríkinu og verið á fjárlögum þess frá 2008 og með framlögum frá Þjóðkirkjunni, komu fram öflug andmæli.

Húsfriðunarnefnd

Húsfriðunarnefnd setti sig strax upp á móti byggingunni og reyndi að beita skyndifriðunarákvæðum til að stöðva framkvæmdirnar. Katrín Jakobsdóttir menntamálaráðherra ákvað hinsvegar að rifta friðuninni sem varð til þess að  Hjörleifur Stefánsson, formaður húsafriðunarnefndar, sagði af sér vegna óánægju með ákvörðun hennar.

Rök Húsfriðunarnefndar voru m.a. „Við viljum ekki meina að þetta sé tilgátuhús, af því að þetta er stærri bygging og það hefur ekki farið fram rannsókn á því hvernig hús stóð á þessum stað. Að auki, þegar tilgátuhús eru reist, þá er það yfirleitt ekki byggt ofan á viðkomandi fornleifum heldur í einhverri fjarlægð, til að raska ekki rústunum,“

Árni Johnsen nú formaður Þorláksbúðarfélagsins svaraði þessu fullum hálsi;

Það er Fornleifanefnd Íslands sem hefur yfir rústum landsins að gera,“ segir Árni við mbl.is. “Fornleifanefnd Íslands hefur svigrúm innan ákveðinnar fjarlægðar frá hverri rúst. Þessi rúst er búin að vera í aldir en Skálholtskirkja er 50 eða 60 ára gömul. Ég tel að Fornleifavernd, byggingarnefnd og kirkjuráð ráði þessu varðandi Þorláksbúð. Við erum ekki neitt að fást við Skálholtskirkju eða Skálholtsskóla. Nánasta umhverfi er líka háð öðrum reglum. Þar býr fornleifaverndin við mjög ákveðnar reglur. Mig minnir að það séu 20 metrar frá hverri rúst, sem er þeirra valdsvið.“

Skipulagsstofnun 

Þessi  umdeilda bygging yfir rústir Þorláksbúðar í Skálholti varð einnig til að vekja deilur um gildandi deiliskipulag á staðnum og  hvort sveitarstjórn Bláskógabyggðar hafi verið heimilt samkvæmt gildandi deiliskipulagi að gefa út byggingarleyfi fyrir húsið sem reist var á rústunum.

Forstjóri Skipulagsstofnunar, hefur látið hafa það eftir sér að sú ákvörðun stofnunarinnar að deiliskipulagið í Skálholt sé ekki gilt, standi. Byggingaleyfi fyrir Þorláksbúð sé því byggt á röngum forsendum því byggingarreitur fyrir Þorláksbúð hafi ekki verið til staðar.

Peningarnir og bókhaldið 

Þorláksbúðarfélagið hefur fengið níu og hálfa milljón króna frá ríkinu og eina og hálfa milljón frá þjóðkirkjunni. Þá hefur kirkjan nú samþykkt fjárveitingu upp á þrjár milljónir til viðbótar. Fyrr í sumar (2012) var haft eftir Árna að enn væri leitað eftir peningum til verksins því kostnaður við það hefði farið nokkuð fram úr áætlun. - Það er kunnuglegur hljómur í máli Árna.

Þegar kallað var eftir upplýsingum úr bókhaldi Þorláksbúðarfélagsins fyrr á þessu ári  sagði formaðurinn Árni Johnsen í samtali við Mbl.is að að fjármálahlið verkefnisins væri í höndum Skálholtsskóla og Skálholtsstaðar þrátt fyrir að hafa lýst því yfir áður að þeir væru "ekki neitt að fást við Skálholtskirkju eða Skálholtsskóla."

Í frétt um málið segir m.a.

Kirkjuráð fer með málefni Skálholts og Skálholtsskóla og framkvæmdastjóri Kirkjuráðs, Guðmundur Þór Guðmundsson, kannaðist í samtali við fréttastofu Rúv um helgina ekki við að bókhaldið væri í þeirra höndum. Í samtali við Mbl.is í dag sagði Guðmundur að stofnunin Skálholt hefði aldrei tekið bókhald Þorláksbúðarfélagsins formlega að sér, þótt starfsmaður hennar fari með prókúruna, og að málið virðist á misskilningi byggt.

Prókúran var upphaflega á nafni sr. Sigurðar Sigurðarsonar heitins í Skálholti, sem var formaður Þorláksbúðarfélagsins til skamms tíma við stofnun en lést í nóvember 2010. Þegar sr. Sigurður veiktist bað hann Hólmfríði Ingólfsdóttur, framkvæmdastjóra Skálholtsskóla, að taka við prókúrunni. Hólmfríður ítrekar hins vegar að stofnunin tengist málinu ekki. „Ég er þarna prókúruhafi í minni eigin persónu, þetta kemur Skálholtsstað ekkert við.“ Aðspurð segir Hólmfríður að fjárframlög ríkisins hafi verið lögð inn á bankareikning á kennitölu Þorláksbúðarfélagsins og þótt hún sé prókúruhafi sé bókhaldið alfarið hjá stjórn félagsins.

 

Hvað segja arkitektarnir 

Þetta var hvorki í fyrsta eða síðasta sinn sem ósannindi voru höfð eftir Árna í tengslum við þessa byggingu. Í fjölmiðlum áttu eftir að birtast yfirlýsingar þar sem rangfærslum og ósannindum sem höfð voru eftir Árna Johnsen var mótmælt. Á heimasíðu Arkitektafélags Íslands rekur Ormar Þór Guðmundsson arkitekt nokkrar rangfærslur sem réttlæta áttu smíði hinnar nýju Þorláksbúðar.

Sagan.

Fullyrt er:

Mbl.10. september 2011. Úr viðtal við Sr. Kristján Björnsson.

„…það var ekki talið þjóna tilgangi sínum að reisa húsið einhvers staðar annars staðar. Þorláksbúð tengist kirkjunni allt til 12. aldar og hefur mikið sögulegt gildi fyrir Skálholtsstað,“

 

Mbl. 19. september 2011. Úr grein eftir Árna Johnsen.

„…endurgerð Þorláksbúð verði lítill gullmoli í ranni Skálholts og eina byggingin sem tengist um 800 ára sögu frá því að Þorlákur helgi Skálholtsbiskup reisti búðina á 12. öld, hús sem í gegn um tíðina hefur ýmist verið skrúðhús, geymsla, kirkja og dómkirkja þegar þær stóru voru úr leik.“

 

Mbl. 23. september 2011. Úr grein eftir Árna Johnsen.

„Þorláksbúð er væntanlega byggð 120-130 árum eftir að fyrsti Skálholtsbiskupinn var vígður 1056.“

Mbl. 19. ágúst 2012. Úr grein eftir Árna Johnsen.

„…Þorláksbúðar er fyrst getið á 13. öld og hún kemur og fer á víxl eins og sagt er,…“

„…Elstu heimildir um hana eru frá 13. öld…“

Ofangreindar staðhæfingar eru rangar.

Hvorki ritaðar heimildir né fornleifarannsóknir gefa minnstu vísbendingu um að saga Þorláksbúðar sé eldri en frá þeim tíma er hún var byggð eftir bruna Árnakirkju árið 1527 eða 1532 skv. öðrum heimildum.

En hvaða heimildir geta um Þorláksbúð á 12. og 13. öld?  Getur hugsast að Kristján og Árni hafi aðgang að upplýsingum, sem sagnfræðingum og fornleifafræðingum hafa verið ókunnar. Ef svo er þá væri augljóslega fengur að því að fræðaheimurinn fengi líka aðgang að þeim.

Í bók Harðar Ágústssonar, Skálholt Kirkjur, segir: „Jón Egilsson lýsir því í stórum dráttum hvernig staðið var að uppbyggingu dómkirkjunnar eftir brunann.  Fyrsta verk Ögmundar biskups Pálssonar var að láta reisa bráðabirgðaskýli yfir messuhald, búðina eða kapelluna eins og húsið heitir í heimildum, seinna kallað Þorláksbúð. … Rústir hennar voru grafnar upp sumarið 1954. Hún hefur verið torfhús með timburstafni, snúið eilítið í norður frá vestri, um 14 m löng að utanmáli og um 8 m á breidd, en að innanmáli um 10,5 x 3,2 m. Frá því kirkjan var komin upp var búðin notuð sem skemma til loka 18. aldar…“  Jón þessi Egilsson ritaði biskupaannála og ritar Hörður á öðrum stað í bókinni: „Vitnisburður Jóns verður að teljast traustur.“

Sem fyrr segir voru rústir búðarinnar grafnar upp árið 1954 en árið 2009 varð aftur gerð könnun á búðinni á vegum Fornleifastofnunar Íslands.  Helstu niðurstöður þeirrar rannsóknar eru: „Könnunarskurðir 2009 staðfesta að grafið hefur verið innan úr tóftinni, eins og helst varð ráðið af dagbókarfærslum Hákon Christie (innskot: þátttakandi í rannsókninni 1954).  Þeir sýna einnig að leifar eru af eldri veggjum innan þeirra veggja sem nú má sjá á yfirborði, en þeir hafa að einhverju leyti verið lagaðir til eftir rannsóknina 1954.  Hafi Þorláksbúð verið í notkun í u.þ.b. 250 ár (frá ca 1530-1784) er ekki óeðlilegt að búast við fleiri en einni endurbyggingu.  Grafir eru um 0,4-0,6 m undir yfirborði, bæði inni í búðinni og utan hennar.  Einnig má gera ráð fyrir að grafir séu undir veggjum, slíkt kemur fram af dagbókarfærslum Christies og vitnar um notkun kirkjugarðsins áður en búðin var reist.  Við allar hugsanlegar framkvæmdir á þessum stað má því búast við fornleifum mjög nærri yfirborði.“

Allt tal um að Þorláksbúð „tengist kirkjunni allt aftur til 12. aldar“ eða að hennar sé „fyrst getið á 13. öld“ eða að Þorlákur helgi hafi „ reist búðina á 12. öld“, er einfaldlega ekki rétt.

Það eina sem tengir húsið við Þorlák biskup helga, sem var á dögum meira en 300 árum fyrr, er að það var nefnt eftir honum, Þorláksbúð.  Höfundi þessarar greinar er hins vegar ekki kunnugt um heimildir fyrir því hvernig þessi nafngift kom til.

Að halda því fram að vegna þessarar nafngiftar „tengist Þorláksbúð kirkjunni allt aftur til 12. aldar“ er hliðstætt því að segja að Gunnarsbraut í Reykjavík eigi tengsl aftur á söguöld af því að hún er nefnd eftir Gunnari á Hlíðarenda.

Húsið.

Fullyrt er:

Mbl. 23. september 2011. Úr grein eftir Árna Johnsen.

„Það hús sem búið er að byggja er algjörlega teiknað upp á sentímetra miðað við gömlu rústina, bæði hleðslan og timburbyggingin.“

Engar leifar af timbri fundust í rúst Þorláksbúðar né nokkur ummerki um legu þess.  Engar lýsingar né teikningar eru til af uppbyggingu hússins er dygðu til að endurgera það á trúverðugan hátt.  Það nægir ekki til þó sjá megi Þorláksbúð á vatnslitamyndum af Skálholti úr enskum Íslandsleiðöngrum frá 18. Öld. Athygli vekur reyndar að útlit nýrrar Þorláksbúðar er áberandi frábrugðið því útliti, sem þó má greina á þessum myndum. Miðað við þessar forsendur væri mikið afrek að teikna nýbygginguna á þann hátt, sem að ofan er getið, „…upp á sentimetra…“ enda fer það svo, að stærðarmunur rústarinnar og nýbyggingarnar hleypur á metrum en ekki sentímetrum.

Breidd nýju Þorláksbúðar er rúmlega 30% meiri en þeirrar gömlu.  Það er um 4,3 m í stað um 3,2 m.  Við þetta raskast stærðarhlutföll rýmisins verulega. Meðal byggingarefna, sem notuð voru í nýja Þorláksbúð eru bárujárn og steinsteypa. Húsið getur því ekki nýst sem tilgátuhús um gerð íslenska torfbæjarins.

Fram hefur komið að fyrirmynd nýju Þorláksbúðar sé sótt í skálann á Keldum á Rangárvöllum.  Sá skáli er talinn vera frá því um 1200, sem er um 300 árum áður en gamla Þorláksbúð var reist.

Að framansögðu er ljóst að um tómt mál er að tala um nýja Þorláksbúð sem endurgerð eða endurreisn þeirrar gömlu.

Frá sögulegu sjónarmiði eða sem tilgátuhús er gildi nýrrar Þorláksbúðar ekkert.  En húsið er að ýmsu leiti snoturt og vel gert.  Með því að flytja það á stað þar sem það spillti ekki útliti Skálholtskirkju og yfirbragði staðarins, mætti því vel nýta það sem einhvers konar „gamalt íslenskt hús“ til að gleðja ferðamenn, ekki síst útlenda.

Reykjavík 25.ágúst 2012

Ormar Þór Guðmundsson arkitekt

 

Höfundarrétturinn

Önnur mótmæli birtust í Morgunblaðinu frá Herði H. Bjarnasyni sendiherra vegna ummæla í fréttum í Morgunblaðinu um byggingu Þorláksbúðar við Skálholtskirkju:

Undirritaður sér sig knúinn til að leiðrétta ummæli talsmanna Þorláksbúðarfélagsins, sem birtust í Morgunblaðinu 9. og 10. september sl. Er þar fjallað um nýjar byggingaframkvæmdir á Skálholtsstað.

Í blaðinu þann 9. september er haft eftir Árna Johnsen vegna byggingar svonefndrar Þorláksbúðar á byggingarreit Skálholtskirkju að „sr. Sigurður heitinn hafi haft samband við Garðar Halldórsson, sem gætir höfundarréttar erfingja Harðar Bjarnasonar, arkitekts Skálholtskirkju“.

Þann 10. september er haft eftir sr. Kristjáni Björnssyni að framkvæmdin hafi verið kynnt öllum réttbærum aðilum og að „einnig var leitað samþykkis þeirra sem fara með höfundarrétt arkitekts kirkjunnar“.

Hvort tveggja er alrangt. Garðar Halldórsson gætir ekki höfundaréttar erfingja Harðar Bjarnasonar, undirritaðs og systur hans Áslaugar Guðrúnar. Aldrei var leitað samþykkis handhafa höfundarréttar og koma byggingaframkvæmdir á staðnum þeim eins og mörgum öðrum algerlega á óvart. Ekki verður annað séð en að nýbyggingin sé alvarlegt stílbrot og skaði ásýnd kirkjunnar verulega. Þetta hefði verið svar handhafa höfundarréttar ef eftir því hefði verið leitað.

Hörður H. Bjarnason

sendiherra

Árni Johnsen hefur mótmælt því að hægt sé að færa húsið á fyrirhafnarlítinn hátt og segir að það muni kosta stórfé í viðbót við það sem þegar hefur farið í bygginguna.

Kirkjuþingið 2012 

Á kirkjuþingi í ár var eftirfarandi tillaga borin fram af Baldri Kristjánssyni en henni var hafnað: 

Kirkjuþing 2012 lýsir þeim vilja að Þorláksbúð verði flutt vestur fyrir og niður fyrir Skálholtsdómkirkju. Þorláksbúðarfélaginu skal verkið falið jafnframt því að leita fjármögnunar á því.

Greinargerð.
Þorláksbúð er þeim sem höfðu forgöngu um byggingu hennar til mikils sóma og þá ekki síður smiðunum sem sáu um handverkið. Það er bara einn galli á gjöf Njarðar: Hún er reist á röngum stað og þar er væntanlega fyrst og fremst við skipulagsyfirvöld að sakast. Jafnmikið lýti og hún er á ásýnd Skálholtsstaðar nú yrði hún staðarprýði vestan við og neðan við kirkjuna. Vitaskuld kostar flutningurinn en þetta er betri kostur en að rífa Þorláksbúð. Annað hvort þarf að gera ella verður Þorláksbúð fyrst og síðast dæmi um skipulagsmistök og þeir sem að henni stóðu Þorláksbúðarfélagið og kirkjuyfirvöld eiga annað og betra skilið. Þorláksbúðarfélagið hefur sýnt sig í því að vera öflugt félag og er engin goðgá að fela því flutninginn.

Á kirkjuþingi í ár var eftirfarandi tillaga borin fram af Baldri Kristjánssyni en henni var hafnað:

Bjarna þáttur Harðarsonar 

Einkennileg er aðkoma Bjarna Harðarsonar bóksala á Selfossi að þessu máli. Hann reit á dögunum grein í Morgunblaðið þar sem hann tekur upp hanskann fyrir bygginguna og hvernig að henni var staðið.  Hann segir m.a.  að Árni Johnsen megi fullvel njóta sannmælis fyrir gott framtak í Skálholti og uppbygging staðarins á ekki að líða fyrir pólitískan pirring.
Áður hafði Bjarni lýst hug sínum til þessa framtaks með þessum orðum, enda er hann þjóðkunnur fyrir trúleysi.

Á þeim tíma sem bændur greiddu afgjald af jörðum sínum í búðinni, oftar en ekki í smjöri, þá bjuggu um 200 manns í Skálholti. Það þurfti því mikla útsjónarsemi, bæði í jarðyrkju og skattheimtu til að brauðfæða allt þetta fólk. Bændur voru nánast í ánauð, þetta var einskonar miðaldalén og talið er að sjálfstæði leiguliða frá Skálholti hafi verið minna en annarra leiguliða, enda þurfti bæði að hafa af þeim fé, yrkja jarðir þeirra og nýta vinnuaflið ef Skálholt átti að geta dafnað. En það er umhugsunarefni af hverju þessi tollheimtuskáli eða peningatankur síns tíma var hafður svona nærri kirkjunni sjálfri, þegar veraldlegt hlutverk hans er skoðað. Það er hægt að ímynda sér að það hafi verið einskonar þjófavörn, menn hafi síður lagt til til atlögu svona nærri guðshúsinu.

En sé það meining Bjarna að fólk sé pirrað út í Árna Johnsen vegna aðkomu hans að þessari byggingu á pólitískum forsendum, þá er Bjarna heldur betur farið að förlast. Ef horft er í aðkomu Árna að þessu máli er MUN LÍKLEGRA að pirringurinn í fólki sé tilkominn af öðrum ástæðum.

Lausnin
Það er því aðeins ein lausn á þessu máli í sjónmáli. Rífið húsið sem annars verður aðeins  minnisvarði um öll leiðindin sem þegar hafa orðið í tengslum við það og er í engu samhengi við það sem lagt var upp með.

30 millj. króna slysagildra í boði Þingvallanefndar

Í lok vetrar 2011 kom í ljós sprunga í Kárastaðastíg, efsta hluta Almannagjár þar sem þjóðvegurinn lá fyrrum. Sprungan þótti svo stór að mati Einars Á. E. Sæmundsen, fræðslufulltrúa í þjóðgarðinum að hann kallaði hana "hálfgert Ginnungagap."

Í stað þess að fylla upp í holuna með svipuðu jarðefni og er í veginum niður gjánna, eins og beint lá við, sá Þingvallarnefnd þarna tækifæri á að bruðla dálítið með almannafé. Ákveðið vara að loka þessum hluta gjárinnar fyrir ferðafólki í því næst heilt ár án þess að taka hið minnsta tillit til þess að gangan niður Kárastaðastíg er mikilvægur liður í ferðaáætlun þúsunda ferðamanna sem sækja heim þessa vinsælu og sögulegu náttúruparadís.

Síðan var efnt til samkeppni um brúar hönnun og smíði yfir holuna. 24 milljónir voru áætlaðar til verksins. Vitanlega þótti holan sem myndaðist of ræfilsleg til að réttlæta heila brú og því var tekið til við að moka gamla jarðefninu í burtu og hreinsa holuna.

Nú var pjakkað og pælt þar til komin var þarna myndarleg sprunga, sem nú nær alla leið upp á gjábarminn en er afar álík þeim sem gjám og sprungum sem víða sjá má þarna í grenndinni. Loks var tekið til við brúarsmíðina og í hana notað ryðgað járn og íslenskur eðalviður eða sitkagreni úr Stálpastaðaskógi í Skorradal.

Þegar upp var staðið var búið að sóa 30 milljónum í verkið, sex milljónum yfir áætlun sem sækja þurfti í aukafjárlög en þykir víst hófstillt miðað við íslenskar hefðir. 

Brún hallar vitanlega niður í gjána og snemma kom í ljós að íslenski eðalviðurinn er afar háll, einkum í rigningu. Að auki smitar handriðið ryðinu mjög út frá sér í fatnað þeirra sem vilja notast við það þegar þeir klöngrast niður brúnna.

Eitthvað hafa brúarsmiðirnir verið í vafa um handrið mundu þjóna þeim tilgangi sem því var ætlað, því fyrir neðan brúna er komið fyrir öryggisneti úr grænu næloni.

Nú á haustdögum við fyrstu frost, kom í ljós að brúargólfið úr íslenska gæðaviðnum tekur auðveldlega á sig ísingu og gerir brúna að glerhálli slysagildru. 

Ég hef þegar orðið vitni að því að ferðamenn missa þarna fótanna þótt þá hafi farið betur en áhorfði.

Þetta mannvirki er hreint út sagt eitt allsherjar klúður sem ætti að fjarlægja sem fyrst, áður en það veldur verulegu tjóni á lífum og limum þeirra sem heimsækja vilja náttúrudjásnið Þingvelli.

30 millj. króna slysagildra í boði Þingvallanefndar

Klappstýran aftur á kreik

Ólafur Ragnar vílaði ekki fyrir sér að gerast klappstýra útrásarvíkinganna þegar þeir réru að því öllum árum að knésetja íslenska bankakerfið. Ólafur er ekki að baki dottinn því nú kallar hann eftir "þjóðaráætlun" til að taka á móti 2 milljónum ferðamönnum á næstu árum,  rétt rúmlega þrefalt meiri fjölda en nú heimsækir landið og ferðaþjónustuaðilar okkar eiga þegar fullt í fangi með að þjónusta.

Þegar Ólafur Ragnar byrjar að tala um "þjóðaráætlun" í tengslum við helsta vaxtarsprotann í atvinnuvegum þjóðarinnar, líkt og hann sé staddur í einhverju ráðstjórnarríki, hljóta ýmsar viðvörunarbjöllur að klingja.

Þetta er jú sami maðurinn og sagði þetta um ferilinn sem leiddi til efhagshruns þjóðarinnar fyrir aðeins fjórum árum. 

Útrásin er byggð á hæfni og getu, þjálfun og þroska sem einstaklingar hafa hlotið og samtakamætti sem löngum hefur verið styrkur okkar Íslendinga. Nauðsyn þess að allir komi að brýnu verki var kjarninn i lífsbaráttu bænda og sjómanna á fyrri tíð, fólkið tók höndum saman til að koma heyi i hús meðan þurrkur varði eða gerði strax að afla sem barst á land." ÓRG 10 janúar 2006

Eigi ferðaþjónustan að reiða sig á spádómsorð Ólafs Ragnars, eða eiga framtíð sína undir skilningi hans á  geiranum á einhvern hátt, er voðinn vís.

Ferðaþjónusta á Íslandi á vissulega glæsilega framtíð fyrir sér. En sá glæsileiki er ekki endilega fólgin í sí-auknum fjölda  ferðamanna sem aftur kallar á stöðugt meiri fjárfestingar í hafna og vegagerð auk samhliða eflingu allra hinna fjölmörgu stoða sem halda uppi innviðum ferðþjónustunnar.  

Stórfeldar fjárfestingar í greininni hljóta  nefnilega að haldast í hendur við stóraukin ágang og aukið aðgengi að viðkvæmri náttúru landsins sem er megin aðdráttarafl þess fyrir ferðamenn. Alla þessa þætti þarf að vega og meta og hafa um leið í huga að hér er fyrst og fremst stefnt að sjálfbærri atvinnugrein frekar en iðnaði sem aðeins hefur græðgina að leiðarljósi.

Nú loks þegar ferðaþjónustuaðilar vítt og breytt um landið, sem lengi hafa þurft að lepja dauðan úr skel við uppbyggingu iðnaðarins, horfa fram á þá tíma að atvinugreinin er að verða arðbær, stökkva fram á völlin gusar og gervispámenn sem þykjast hafa vit á málum og vilja ýmist skattleggja hana til ólífis eða þykjast þess umkomnir að leggja fyrir hvert atvinnugreinin eigi að stefna.

Hvorutveggja ber að vísa á bug og eins og staðan er í dag, ber reyndar að afþakka öll afskipti stjórnmálamanna og sjálfskipaðra klappstýra með vafasaman feril að baki, af geiranum.

Tvær milljónir ferðamanna til Íslands

Haha ...Mikið gaman...mikið grín

Hafðu engar áhyggjur af þessu Hjörleifur sagði Huang.  Við gerum þetta á svo margvíslegan hátt að það getur ekkert staðið á móti okkur til lengdar.

Hér færð þú t.d. hundrað millur til að auka menningarleg tengsl Íslands og Kína og um leið mynda ég tengsl við þig og þína fjölskyldu. Ha ha... Þú skilur. Mikið gaman... mikið grín. Gott efni í ljóð, finnst þér ekki?

Þú verður annars flottur formaður menningarsjóðsins og  ræður auðvitað sjálfur hvert þessir peningar fara.

Svo þegar einhver spyr hvernig standi á að þú fáir svona mikla peninga frá mér og hvort það geti verið eitthvað út af því að konan þín er í pólitík, segjum við auðvitað að við séum bara gamlir vinir síðan við vorum saman í  Háskólanum. -

Enn þetta er bara byrjunin. -

Við sendum svo forsætisráðherrann okkar í heimsókn og látum hann skjalla forseta ykkar dálítið. Forsetinn ykkar er svo ágætur finnst okkur og  hann mun örugglega lýsa yfir ánægju sinni með alla þessa samvinnu Kína og Íslands því Ísland hafi svo mikið að bjóða Kínverjum og þeirra menningu. Ha ha mikið gaman og mikið grín.

Á sama tíma komum við til með að auka mikið ferðamannastrauminn frá Kína til Íslands. -

Árið 2013 mun það t.d. ekki nægja að gera eins og þið íslendingar gerið á hverju ári þegar þið dragið á flot alla skrjóða landsins til að anna eftirspurn. Í þetta sinn munu rútugarmarnir einfaldlega verða of fáir. - HA ha mikið gaman...mikið grín.

Algengustu ferðamannastaðirnir verða jafn troðnir og peningakassar þjónustuaðilanna og þeir  sjálfir ná ekki af sér 2007 glottinu þegar þeir fara að sofa á kvöldin.-

En svo verða þessir blessuðu veitingamenn og afþreyingarsalar að átta sig á því að við Kínverjar stundum ferðamennskuna dálítið öðruvísi en þið sveitapungarnir.

Fararstjórarnir ykkar eru t.d. með algjöra dellu fyrir einhverjum smáatriðum úr sögu landsins og um náttúru þess. Kínverskir  leiðsögumenn eru nú ekki að eltast við slíka smámuni. Þeir einbeita sér að því að ná sem mestum afslætti út út ferðaþjónustuaðilum sem þeir nota svo til að fóðra eigin vasa. En þetta allt saman eigið þið nú eftir að læra. Ha ha mikið gaman..mikið grín.

Til að byrja með verða þetta að vísu að mestu blaðamenn og útsendarar stjórnvalda, en það skiptir engu máli. Það spyr engin að því þegar verið er að troða ullarpeysunum nýkomnum frá Kína ofaní plastpoka og borga 25.000 kall fyrir stykkið til að hægt sé að flytja þær aftur þangað sem þær voru prjónaðar.

Svo sendum við til landsins allskonar vísindalega leiðangra. Setjum heilmikið púður í að rannsaka norðurljósin til dæmis. Siglum svo seglum þöndum norðurleiðina inn á Atlantsála (yfir olíuna sem við vitum að er þarna en við vitum líka  að ekki er enn tímabært að tala um hana við ykkur) og sýnum fram að að Ísland geti orðið einhverskonar umskipunarsvæði fyrir kínverska dalla á leið til Ameríku með allt Draslið sem við þurfum að framleiða fyrir kanana. - Ha ha..mikið gaman mikið grín.

Auðvitað er viðbúið að einhver þjóðarrembingur grípi um sig þegar fólk fattar hvað vakir fyrir okkur. En það mun allt líða hjá um leið og aurarnir sem ykkur vantar og við höfum, byrja að skila sér "rétta leið". Þú skilur hvað ég er að segja Hjörleifur. Þú skilur okkur svo vel. Þess vegna ertu svo góður þýðandi fyrir okkur.......og bækurnar okkar. Ha ha mikið gaman..mikið grín.