Ekki bestu norðurljósin sem af er vetri

Víst voru norðurljósin ágæt í gærkveldi og mikil virkni í þeim um stóran hluta himinsins. Til þess var tekið að þau sáust greinilega á austurhimni nokkru áður en vesturhiminn var orðin myrkvaður. 

En þrátt fyrir alla umfjöllunina sem þessi ljós fengu, voru þau samt ekki eins litrík og dansandi og ljósin sem sáust á vestur og suðurlandi þann 19. janúar s.l. og sem verða að teljast þau bestu sem sést hafa þar um slóðir , það sem af er vetri.

Það nýmæli veðurstofunnar að birta sérstaka norðurljósaspá og skýjahuluspá í tengslum við hana á netsíðu sinni, var í fyrstu talin lofa góðu. En í allan vetur hafa spárnar reynst afar óáreyðanlegar. Virknispárnar eru yfirleitt út í hött miðað við það sem svo hefur komið í ljós og skýjahuluspárnar svo ónákvæmar að þeir sem gera út á norðurljósin, fara meira eftir norsku veðurstofuspánum en þeim íslensku. Íslenska veðurstofan verður því að hysja upp um sig buxurnar í þeim efnum, ef hægt á að vera að taka mark á henni.

Veðurstofa Íslands sem ekki hafði fyrir því að uppfæra heimasíðu sína á laugardagskvöldið til að hún sýndi það veðurlag á suðvesturlandi sem þar raunverulega var, og varð því til að fjöldi fólks fólks fóru langar fýluferðir í leit að norðurljósunum, birti eftirfarandi texta á síðu sinni í gærmorgunn.

"Eins og áður hefur komið fram varð kórónugos í sólinni á föstudagsmorgun. Spár laugardagsins gerðu ráð fyrir að agnastraumur frá gosinu næði til jarðar undir kvöld á laugardag og myndi valda aukinni virkni norðurljósa þá. Þær spár gengu ekki eftir og var virknin á laugardagskvöld lítil, auk þess sem tiltölulega óvænt netjuskýjabreiða byrgði sýn til himins á V-verðu landinu.
Snemma í morgun (um 06:00 á sunnudag) mældist loksins aukin virkni norðurljósa vegna agna frá kórónugosinu og hefur virknin mælst há í dag. Ekki er hægt að njóta sýningarinnar á Íslandi því dagsbirta yfirgnæfir nánast alltaf norðurljós. Ekki er hægt að segja til um með vissu hversu lengi aukin virkni vegna kórónugossins endist, en líkur eru til að virknin verði enn mikil fram á kvöld (sunnudagskvöld). Til að fylgjast með virkninni má velja hlekkinn "Geimveðurspá" hér niðri í hægra horni og skoða rauða ferhyrninga á línuriti sem merkt er "Geimveðurspárit"."

Dansandi norðurljós

1. apíril hjá Veðurstofu Íslands

Hundruð fólksbifreiða og tugir langferðabíla sem fullir voru af eftirvæntingarfullum ferðamönnum, óku um vegi suðvesturlands í kvöld og nótt í árangurslausri leit að norðurljósunum. Veðurstofan hafði lofað heiðskýrum himni yfir svæðinu sem samt var þakið skýjahulu sem hrannaðist upp og þéttist rétt um sólsetur, allt frá Snæfellsnesi til Mýrdalsjökuls.

Virkni og styrkur ljósanna var á sama tíma undir meðallagi, þrátt fyrir vel auglýst "Kórónugos" á sólinni sem átti að skapa fádæma skær og litrík ljós.

Reyndar skipti það ekki máli, því engin ljós sáust á svæðinu sem veðurstofan sagði þau bestu til að njóta dýrðarinnar, vegna skýjafarsins sem Veðurstofa Íslands sá ekki fyrir. Veðurstofan hirti heldur ekki um að breyta spá sinni í samræmi sem þegar var orðið, því allt kvöldið sýndi skýjahuluspá þeirra allt suðvesturlandið heiðskýrt.

Veðurstofan gerði öllum þeim sem treystu henni í kvöld, ljótan grikk og jók enn frekar á þann fjölda sem þegar finnst besta að taka spám hennar með miklum fyrirvara.

1. apríl kom snemma þetta árið hjá veðurstofu Íslands og þúsundirnar sem hlupu kunna henni litlar þakkir fyrir.

Búast má við öflugum norðurljósum

Er Skálholt íslensk Golgata

"Hermennirnir tóku þá við Jesú. Og hann bar kross sinn og fór út til staðar sem nefnist Hauskúpa, á hebresku Golgata."

Þannig segja guðspjöllin frá staðnum sem allt frá fjórðu öld hefur verið lýst sem lítilli hæð eða holti skammt fyrir utan Jerúsalem, svo nálægt borginni samkvæmt sögunni, að þeir sem voru að koma út úr borginni gátu lesið yfirskriftina á krossi Krists; Jesú frá Nasaret, konungur Gyðinga.

Í bæði kristnum og gyðinglegum helgisögnum er Golgata þar sem höfuðkúpa Adams er sögð staðsett. Samkvæmt arfsögninni var höfuðkúpa Adams flutt eftir syndaflóðið til hæðar sem markaði miðju heimsins og sem leit út eins höfuðkúpa. Að auki var það staðurinn þar sem höfuð höggormsins var kramið eftir syndafallið.

Merking nafnsins

Nafnið Golgata er annað hvort runnið af hebreska orðinu "gulggolet" sem þýðir skel og er þar átt við höfuðskel eða arameíska heitinu Gol Gatha sem þýðir "aftökuholt" (hæð) og er sá staður sem Jeremías segir frá í staðarlýsingu sinni a Jerúsalem og kallar Goatha.

Í báðum tilfellum er nafnið tengt aftökum því höfuðskeljarnafnið er sagt vera dregið af hausaskeljum þeirra sem af lífi voru teknir og ekki var hirt um að grafa.

Nú vill þannig til að íslenska orðið skál er dregið af proto-germanska orðinu skelo sem merkir skel.

Bein þýðing á orðinu GOLGATA yfir á íslensku gæti því allt eins verið SKÁLHOLT.

Í hugum margra Íslendinga er Skálholt einmitt tengt atvikum sem bæði hafa með aftökur og hausaskeljar að gera. Hér er auðvitað átt við aftökur Jóns Arasonar og sona hans sem allir voru hálshöggnir á staðnum og síðar þegar steinþró Páls biskups Jónssonar fannst með höfuðkúpu og beinagrind hans 1955.

Síðustu orð Jóns Arasonar og Krists þau sömu

Ef við rifjum upp aftöku Jóns og sona er þeim lýst svona á ferlir.is;

Menn voru þegar settir til að gera aftökustað austan við túnið í Skálholti, og var þangað fluttur gamall vindustokkur frá kirkjunni og höggvið í hann hökuskarð, svo að nota mætti sem höggstokk. Böðull hafði þegar verið fenginn frá Bessastöðum til þess að vinna á þeim feðgum.

Þegar morgnaði, voru fangarnir búnir til aftökunnar. Ari var fyrst leiddur á höggstokkinn, og fylgdi honum prestur sá, sem vakað hafði hjá honum um nóttina. Vildi Ari ekki, að bundið væri fyrir augu sér. Hann gaf böðlinum gjöf til þess, að hann ynni verk sitt hreinlega eins og alsiða er erlendis. Síðan hjó böðullinn hann og fórst allvel. Þessu næst var höggstokkurinn færður og sér Björn leiddur til höggs. Böðlinum fataðist fyrsta höggið. Hljóp Daði í Snóksdal þá til og skipaði böðlinum að fullkomna verk sitt. Murkaði böðull loks af honum höfuðið í fjórða höggi.

Síðastur var Jón biskup höggvinn, og fylgdi séra Hængur Höskuldsson á Stóru-Völlum á Landi honum til aftökunnar. Hafði biskup kross í hendi. Við höggstokkinn kraup hann sjálfur á kné og signdi sig. Þegar biskup var lagstur á höggstokkinn, reiddi böðullinn öxi sína til höggs. En höggið geigaði hjá honum sem fyrr, og við þriðja högg mælti biskup: "In manus tuas, domine, commendo spiritum meum” – herra, í þínar hendur fel ég anda minn. Það heyrðu menn hann mæla síðast orða, en í sjöunda höggi tók loks af höfuðið.

Frægasta höfuðskelin

Árið 1952 hófst uppgröftur á kirkjugrunnum í Skálholti og var það umfangsmesta rannsókn á einum minjastað á Íslandi til þess tíma.

1954 var gerður uppdráttur af kirkjugarðinum og nánasta umhverfi hans, grafið var í Þorláksbúð að hluta, og í dómkirkjugrunnana. Fannst þá m.a. steinþró Páls biskups Jónssonar með beinum hans og bagli og vakti sá fundur gríðarlega athygli.

Hvaðan er nafnið á Skálholti raunverulega komið

Brynjúlfur Jónsson frá Minna-Núpi var fyrstur íslenskra fornfræðinga til að kanna minjar í Skálholti. Hann kom þar árið 1893 og skráði sýnileg ummerki og munnmæli og frásagnir staðkunnugra um fornleifar. Skráði hann m.a. munnmæli er skýrðu uppruna örnefnisins Skálholts: Smalamaður Ketilbjarnar gamla landnámsmanns átti að hafa hafst við í skála, þar sem bærinn í Skálholti var reistur síðar.

 

 

Álfarnir æfir út í Árna Johnsen

Eins og fram kom í fréttum stóð Árni Johnsen á dögunum í steinflutningum eina ferðina enn. Í þetta sinn var um að ræða álfaklett mikinn af Suðurlandi sem hann tók og flutti með sér út í Eyjar.

Nú hefur komið í ljós að Árni tók klettinn, heimili álfana, í algjöru heildarleysi og án þess að spyrja álfana sem nú vilja skiljanlega fá heimili sitt aftur.  Einn álfana sem bjó í klettinum hefur nú vitjað Gísla Oddssonar hins kunna berdreymna bónda á Kumbaravogi og sagði farir sínar ekki sléttar.

Hann sagði að Árni hefði hreinlega stolið heimili sínu og farið með það út Eyjar. Í félagi með Árna hefi verið einhver gervisjáandi úr Hafnarfirði, sem logið hafi því til  að þau sem bjuggu í steininum væru tilbúin til að flytja búferlum til Eyja. - 

Draummaðurinn sagði að það væri mikil fásinna að ætla að álfar væru ekki færir um að sjá um búferlaflutninga sína sjálfir, ef þeir vildu flytja flytja. Þeir væru ekki svo auðveldlega fældir frá bústöðum sínum og hefði ýmis ráð til að koma í veg fyrir spillingu þeirra eins og svo margar sögur vitna um.  Þessi saga  Árna og Ragnhildar sjáanda væri  auk þess augljós ósannindi því allir vita að álfar flytja ekki búferlum nema á ákveðnum tímum ársins, þ.e. á gamlárskvöld, á þrettándanum og á Jónsmessu.

Álfurinn, sem var sjálfur heimilisfaðirinn,  tjáði Gísla að mikið hefði verið reynt til að hafa samband við þessa Ragnhildi  Jónsdóttur sem gæfi sig út fyrir að geta séð og heyrt álfa, en það hafi reynst algjörlega árangurslaust. - Því hafi verið gripið til þess ráðs að hafa samband við hann, Gísla,  sem áður hafði reynst áfunum vel þegar mikið lá við. -

Álfafaðirinn bað Gísla að koma því til skila við Árna að álfarnir væru mjög reiðir honum fyrir þetta uppátæki og að þeir hefðu nú lagt þau álög á Vestmannaeyjar að bræla og óveður muni ætíð skella á í Eyjum skömmu fyrir fyrstu helgi hvers ágústmánaðar og vara fram yfir hana, þar til bústað þeirra verði skilað aftur.

Framtíðin er brún

Ýmislegt  bendir til að hvíti (bleiki) húðliturinn sé stundarfyrirbrigði í sögu mannkynsins. T.d. er talið að húðlitur norður Evrópubúa hafi verið tiltölulega dökkur þangað til fyrir ca. 6000 árum. -

Og miðað við þá miklu blöndun sem á sér stað í dag milli fólks af mismunandi litahætti, verður þess ekki lengi að bíða að hvíti liturinn muna hverfa fyrir fullt og allt og mannkynið verða álíka brúnt á litinn, en konur þó sýnu ljósari en karlmenn.  Hinn svo kallaði "hvíti kynstofn" verður því brátt úr sögunni fyrir fullt og allt og þessar tölur frá USA eru í samræmi við þá spá.

Að auki er því  spáð  að mannkynið verði afar hávaxið eða yfir 2 metrar að meðaltali, meðalaldur muni verða 120 ár og andlitsdrættir og almennt útlit afar áþekkt, hvar sem er í heiminum.

Hvít börn ekki í meirihluta

Titanic til sölu

Titanic sjóslysið hefur greypt sig inn í hugi vesturlandabúa. Áhugi þeirra á þessu óhappi virðist óseðjandi, enda gera snjallir kaupahéðnar sér góðan mat úr þessari dellu. Um þessar mundir má græða á öllu sem á einhvern hátt tengist þessari sorgarsögu þegar hið ósökkvandi stálfley, Titanic, sökk í jómfrúarferð sinni yfir Atlantsála frá Bretlandi til USA árð 1912.

Fátt er vinsælla á uppboðum erlendis, þessa dagana, en skran sem tengja má einhvern veginn við skipið sem var tækniundur síns tíma og tákn framfara og tæknialdar sem bauð náttúruöflunum byrginn.

Þeir farþegar sem komust af eru nú allir látnir en það sem þeir höfðu meðferðis úr skipinu er nú flest í eigu safnara sem hafa heillast af marg-tugginni sögunni sem sögð hefur verið í fjölda bóka, kvikmynda og sjónvarpsþátta á siðastu öld. Og enn eru menn að.

Um Þessar mundir eru sýndir á BBC leiknir sjónvarpsþættir um Titanic slysið og sýnist sitt hverjum um hvaða tilgangi það á þjóna öðrum en að reyna eina ferðina enn að græða á slysinu með skáldskap og tilbúningi.

Miss Elizabeth Gladys Dean, sem er betur þekkt undir nafninu Millvina, var fædd 2. Febrúar árið 1912 í Lundúnaborg. Níu vikum síðar hélt Georgette Eva Light móðir hennar, með Millvinu í fanginu um borð í glæsilegasta farþegaskip heimsins, ásamt eiginmanni sínum Bertram Frank Dean og rúmalega tveggja ára syni þeirra sem einnig hét Bertram. Ætlun þeirra var að sigla til Bandaríkjanna og gerst innflytjendur til borgarinnar Wichita í Knasas þar sem faðir Millvinu ætlaði að setja upp tóbaksverslun. 

Dean hjónin áttu reyndar að sigla með allt öðru skipi en verkfall kolanámumanna varð til þess að þau voru flutt yfir á þetta undraverða fley sem sagt var að ekki gæti sokkið og var að fara í sína fyrstu ferð yfir Atlantshafið.

 

Þau komu um borð í RMS Titanic í Southhampton og var vísað til þriðja rýmisins eins og farmiðar þeirra sögðu til um. 

Aðfaranótt 14. Apríl fann faðir hennar að skipið kipptist við.

Hann fór út úr klefanum til að athuga hvað hefði gerst og snéri fljótlega til baka. Hann sagði konu sinni að klæðast og koma með börnin upp á þilfar. Þar var Georgette ásamt Millvinu sett í björgunarbát nr. 13.

Einhvern veginn hafði Georgette orðið viðskila við son sinn Bertram og hrópaði til eiginmanns síns um að finna hann og setja hann líka í bátinn.

Enginn veit nákvæmlega hvernig Bertram komst í bátinn en hann ásamt móður sinni og Millvinu var bjargað um borð í Adriatic sem flutti þau til baka til Englands. Til föðurins spurðist aldrei neitt framar eftir þessa afdrifaríku nótt.

Millvina komst þegar í uppáhald hjá öðrum farþegum Adriatic enda undruðust margir að þessi litla stúlka hefði lifað af vosbúðina í björgunarbátnum.  

Sagan segir að hún hafi strax orðið allra uppáhald og að myndast hafi rígur á milli kvenna um hver fengi að halda á henni svo að skipherrann varð að setja þá reglu að að farþegar á fyrsta og öðru rými gætu haldið á henni til skiptis og ekki lengur en 10 mínútur hver.

Fjölmargar ljósmyndir voru teknar af henni og bróður hennar og sumar birtust í dagblöðum eftir komuna til Englands.

Millvina og bróðir hennar voru alin upp og menntuð á kostnað lífeyrissjóða sem stofnaðir voru fyrir eftirlifendur þessa frægasta sjóslyss sögunnar.  Millvinu var alls ókunnugt um að hún hefði verið farþegi um borð í Titanic þangað til hún var átta ára og móðir hennar ákvað að gifta sig aftur.

Sjálf gifti Millvina sig aldrei. Hún vann fyrir ríkið í heimsstyrjöldinni síðari við kortauppdrátt og síðar hjá verkfræðistofu í Southhampton. Það var ekki fyrr en hún var komin á elliárin að hún varð þekkt fyrir að hafa siglt með Titanic. Hún kom fram í sjónvarps og útvarpsþáttum og var árið 1997 boðið að sigla yfir Atlantshafið á ný með QE2 og ljúka för sinni til Wichita, Kansas.

Elizabeth Gladys Dean var síðasti eftirlifandi farþeginn með Titanic. Hún bjó lengst af í  Southampton  en lést 97 ára að aldri árið 2009. 

Stuttu áður  setti hún síðustu gripina, ferðatösku og aðra smámuni sem foreldrar hennar höfðu meðferðis í hinni sögulegu ferð,  á uppboð til að afla peninga fyrir góðgerðarstarsemi.

Þegar hún heyrði að verið væri að selja muni sem náðst hafa úr skipsflakinu, sendi hún frá sér stuttorða yfirlýsingu: "Faðir minn er þarna enn. Það er ekki rétt að taka hluti úr skipi sem svo margir fórust með. Ég reikna ekki með að þetta fólk hafi hugsað út í það - Það hugsar bara um peningana."

Á þessu ári þegar hundrað ár eru liðin frá ´því að Titanic sökk, fjölgar verulega skruddunum sem  skrifaðar hafa verið um örlög skipsins.

Fáir muna eftir því að árið 1898 kom út skáldsagan "Futility" eftir Morgan Robertson. Bókin hefur reyndar verið endurútgefin og nafnbreytt og er nú kölluð "The wreck of the Titan".

Sagan fjallar um skemmtiferðaskipið Titan sem rekst á ísjaka í jómfrúarferð sinni yfir Atlantshafið.

Skipið sem í sögunni var talið ósökkvanlegt fórst og fjöldi manns drukknaði.

Í bókinni ferst Titan í Apríl mánuði eins og Titanic gerði.

Í bókinni farast 3000 farþegar en með Titanic silgdu alls 2007 en um 1500 þeirra fórust.

Í bókinni hefur Titan 24 björgunarbáta, Titanic hafði 20.

 

Úr framleidd úr stáli úr Titanic

Hinir ríku svína meira á í umferðinni

Á dögunum voru birtar í American journal Proceedings of the National Academy of Sciences niðurstöður úr könnun fékagsvísindamanna við Norður Ameríska háskóla sem benda til þess að auðugt fólk, sem gjarnan telur sjálft sig bústólpa samfélagsins,  er líklegra til að vera óheiðarlegra, lygnara og ólöghlýðnara en það sem fátækt er. - 

Hinir ríku svína frekar á aðra í umferðinni og tíma  sjaldnar að kaupa sælgæti handa börnum sínum.

Kristur boðaði að auðveldara væri úlfalda að fara gegnum nálarauga en auðmanni að komast inn í Guðs ríki.

Þessu trúa sjálfsagt flestir fátækir kristnir menn.

En kristnir auðmenn finna sér ætíð eitthvað sér til afsökunar. Þeir benda á að Kristur geti ekki haft rétt fyrr sér með þetta því þar sem fátæktin sé mest séu glæpirnir einnig algengastir eins og  alkunna sé með fátækrahverfi stórborganna. -

Eða til vara, að þeir sjálfir séu undantekningin sem sanni regluna.

Í könnuninni kemur fram að Því meira sem fólk hefur til að moða úr, því líklegra er það til að segja ósatt, stela, brjóta landslög og koma ver fram við börn sín en þeir sem minna hafa milli handanna.

Þetta er svo sem eitthvað sem flestir hafa á tilfinningunni að hljóti að vera satt í stórum dráttum.

Skýringin er sem sett er fram við þessari hegðun ríkra er að þeir hafi almennt jákvæðari viðhorf til græðgi. Græðgi er góð segja þeir.

Það vakti athygli mína við þessa könnun frekar en sjálfar niðurstöður hennar, var aðferðin sem rannsakendur notuðu til að greina á milli ríkra og fátækra.

En það var fyrst og fremst útlit viðkomandi og hvernig bifreið viðkomandi ók, sem réði því hvar í flokki hann lenti. -

Í fljótu bragði virðist þessi aðferð ekki vera sérstaklega nákvæm hvað þá vísindaleg. En í Kaliforníu sem var vettvangur könnunarinnar, ku bílaeignin einmitt gefa ágætlega til kynna fjárhagsstöðu viðkomandi.

Svona eins og þetta var á Íslandi, korter fyrir hrun. 

Allir muna hvernig nýríku plebbarnir með kúlulánin, höguðu sér eftir hrun, þegar enginn mátti berast á án þess að eiga það á hættu að vera úthrópaður bankaræningi og braskari af fokillum atvinnuleysingjum.

Þeir sem enn áttu fyrir því að fylla á tankinn en þjáðust af slæmri samvisku, neyddust  til að leggja jeppunum og skilja glæsikerrurnar eftir heima inn í bílskúr. -

Og fræg er sagan af einum af fóstbróður útrásarvíkinganna sem ekki gat hugsað sér að aka um á "einhverju drasli" og lét nægja að fjarlægja gullröndina af annars kolsvörtum lúxusjeppanum sínum, til að berast minna á.

Niðurstöður nefndrar könnunar gefa nefnilega einnig til kynna að ef hagur hinna fátæku vænkaðist skyndilega, t.d. ef þeir myndu vinna fúlgur fjár í happdrætti, var líklegra að siðferði þeirra versnaði.

Sem sagt, miklir peningar spilla fólki og siðferðisþrek þess minkar eftir því sem ríkidæmið er meira.

Ætli þetta virki öfugt líka. Að fólk sem verður fátækt, eftir að hafa verið ríkt, verði heiðarlegra?

Svöng og vanfær, dansar hún fyrir ferðamenn

Andamaneyjar heitir eyjaklasi í Bengalflóa og tilheyra flestar eyjarnar Indlandi en nokkrar þeirra Burma. Heiti eyjanna er fornt, komið úr sanskrít og talið tengt indverska guðinum Hanuman sem í goðafræði hindúa er m.a. sagður herforingi frumskógarbúanna vanara.  Í trúarritum hindúa eru Vanar eins og Hanuman sjálfur, oftast sýndir sem uppréttir mannapar.

Í ferðabók Marco Polo lýsir hann frumbyggjum eyjanna sem smáfólki sem hafi hundshöfuð. Talið er víst að Polo hafi lýsingu sína frá Indverjum þar sem hann sjálfur kom aldrei til Andamaneyja.

Vel er mögulegt að tengsl séu á milli nafngiftarinnar og útlits og hátta frumbyggja eyjanna, sem allt frá því að eyjarnar byggðust, (sem kann að hafa verið fyrir allt að 70.000 árum)  og fram á okkar dag,  hafa haldist á menningarlegu frumstigi veiðimennsku og safnara.  Því ástandi viðhéldu eyjaskeggjar sjálfir, með að forðuðust eins og þeir mögulega gátu öll samskipti við umheiminn.

Innfæddir eru af ætt smáblökkumanna (nogrito) sem ekki eru skyldir stærstum hluta Asíubúa, heldur  taldir afkomendur fólks sem hélt í burtu frá upphaflegu heimkynnum sínum Arabíuskaganum, fyrir 100.000 árum.

Íbúafjöldi eyjanna er í dag um 360.000 og hefur sjöfaldast frá því áið 1960. Stöðugur straumur innflytjenda frá Indlandi hefur þrengt mjög að frumbyggjunum sem fækkað hefur mjög undanfarna áratugi.

Fimm ættbálkar byggðu eyjarnar þegar að Bretar gerðu þær að nýlendu sinni og settust þar að seint á 18 öld og starfræktu þar fanganýlendu um hríð. Einn þeirra; Jangil ættbálkurinn,  er nú talinn útdauður en enn má finna fólk af ætt Stór-Andamanía, Jarava, Onge og Sentinelese, alls rétt um 1000 einstaklinga.

Af Stór-Andamaníum eru aðeins 52 einstaklingar eftir en þeir töldu áður fyrr 5000 manns og skiptust í 10 ættbálka. Flestir voru drepnir af innflytjendum eða dóu af sjúkdómum sem bárust með innflytjendum til eyjanna, þrátt fyrir þann sið innfæddra, einkum Jarava ættflokksins sem nú telur 250-400 manns, að mæta öllum utanaðkomandi með örvardrífu.

Þannig réðust Jaravar gegn vegavinnumönnum sem byggðu veginn sem sker í sundur skóglendið á eyju þeirra og drápu nokkra þeirra snemma árs 1996. Seinna það sama ár fundu landnemar fótbrotinn Jarava dreng, Emmei að nafni, í nágrenni við borgina Kadamtala. Á sjúkrahúsinu þar sem Emmei hlaut aðhlynningu og gréri fljótt sára sinna, lærði hann nokkur orð í hindí. Eftir nokkra vikna dvöl meðal "siðmenntaðra" manna, snéri Emmei aftur til heimkynna sinna í frumskóginum.

Ári seinna sást meira til Jarava en nokkru sinni fyrr. Bæði einstaklingar og smáir hópar þeirra sáust við veginn sem skar í sundur veiðilendur þeirra. Þeir hættu sér meira að segja inn í bæi í þeim tilgangi einum að stela sér mat. Talið er að lagning vegarins hafi haft afgerandi áhrif á hefðbundna fæðuöflun þeirra og veiðilendur.

Eftir að kvikmynd var gerð um brimi við eyjarnar árið 1998 af amerískum brimbretta-áhugamanni vaknaði mikill áhugi á eyjunum sem áfangastað ferðamanna. Þangað streyma nú ferðamenn í gegnum  Indland og Burma. Ferðaskipuleggjendur gera m.a. beint út á Javara fólkið sem gengur um að mestu nakið og syngur og dansar fyrir ferðamenn sem henda til þess brauðmolum að launum. -

Myndband á borð við það sem er hér að neðan, þar sem svöng og vanfær Javara kona er eggjuð af leiðsögumanni til að halda áfram að dansa fyrir jeppalest af ferðamönnum, hefur vakið mikla  og verðskuldaða reiði mannréttindasamtaka víða um heim.

Myndbandið þykir sýna vel hversu lítil virðing er borin fyrir menningu innfæddra Andmaneyinga og hvernig stolt fólk sem gerði sitt besta til að vernda líf sitt og afkomu, varð að lúta í gras fyrir vestrænni neyslumenningu og vestrænum gildum.

 

Nasistar leita helgra dóma á Íslandi

Hvorki George Lucas eða Steven Spielberg, höfundar Indiana Jones kvikmyndarinnar Raiders of the Lost Ark,  hafa nokkru sinni viðurkennt að Idiana Jones ætti sér fyrirmynd í veruleikanum.

Samt er nokkuð augljóst að hugmyndin að sögunni sem sögð er í myndinni er byggð á þeirri staðreynd að Nasistar sóttust á sínum tíma mjög eftir að kynna sér og komast yfir, leynda dóma sem arfsagnir fyrri tíma fullyrtu að væru til.

Margir hafa einnig orðið til að bera saman, fornleifafræðinginn spræka og söguhetjuna Indiana,  við Otto Rahn, þýskan miðaldafræðing og ævintýramann sem á fjórða tug síðustu aldar tók þátt í nokkrum leiðöngrum á vegum þriðja ríkisins í leit að týndum helgidómum.

Otto var fæddur 18. febrúar 1904 í litlum þýskum bæ sem heitir Michelstadt  í suður Þýskalandi.  Hann varð snemma einrænn í skapi  og dógst mjög að öllu dulrænu og leyndardómsfullu í bókum og sögum þess tíma.

Eins og kunnugt er hafði Heinrich Himmler mikinn áhuga á duldum dómum, einkum þeim sem sagðir voru  tengjast "hinum hreina kynstofni" á einhvern hátt og hann taldi styðja goðsögnina um yfirburði aríska kynstofnsins. 

Þúsund ára ríkið þurfti að eiga sögu og búa þurfti því til eða fá lánaða sagna-arfleifð sem það gæti tileinkað sér.  -  Himler stofnaði sérstaka deild innan SS  (Ahnenerbe Forsch­ungs und Lehrgemeinschaft) sem var helguð þessu verkefni en yfirmaður deildarinnar var austurrískur aðalsmaður að nafni Karl Maria Wiligut. 

Karl Maria sem gekk einnig undir leyninöfnunum Weisthor, Jarl Widar og Lobesam, var einn skrautlegasti og um leið skuggalegasti einstaklingurinn í slekti Himlers. Hann taldi sig vera "konung Þýskalands í leynum" en var einnig greindur með alvarlegar geðtruflanir í Austurríki þaðan sem hann var ættaður, áður en hann gekk í þjónustu SS sveitanna.  Sem um margt fróður yfirkuklari þriðja ríkisins, átti hann þátt í að ákveða táknmyndir þess og merki.

Árið 1934 gaf Otto Rahn út bókina Kreuzzug gegen den Gral (Krossferð gegn hinum heilaga kaleik) þar sem hann rakti niðurstöður sínar af rannsóknum sem hann hafði framkvæmt í landi Kaþara í Frakklandi á árunum 1931-2.  Í bókinni rennir hann stoðum undir þá skoðun sína að tengsl séu á milli hins kristna sértrúarhóps Kaþara og hinna keltnesku Drúída sem gengu til liðs við kristna trú þegar hún barst til mið-Evrópu.

Otto taldi Kaþara hafa haft undir höndum og varðveitt hinn heilaga kaleik, sem læknað gæti hvert mein og veitt mönnum eilíft líf.  

Kaþörum sem var að mestu útrýmt snemma á 13. öld fyrir tilstilli páfagarðs, hafði tekist að koma dýrgripnum undan á síðustu stundu og eftir það hafi hann horfið sjónum manna.

Efni bókar Otto féll vel að dulspeki-samsuðu og gervi-sagnfræði Karls Maria og Heinrich Himmlers og Otto var boðið að ganga til liðs við þá sérdeild SS sveitanna sem Willigut stýrði.

Meðal dulhyggju og guðspeki áhangenda í Evrópu á þessum tíma, var því haldið mjög á lofti að enn væru til samfélög manna þar sem gömul andleg þekking hefði varðveist í gömlum hefðum of fólkið lifði hreinu og ómenguðu lífi í samræmi við hina fornu dularlögmál. 

Hvað austurlenska speki varðaði var einkum litið til Tíbet í þessu sambandi. En þegar kom að germanskri dulspeki-arfleyfð var fyrirheitna landið Ísland, hið leyndardómsfulla Þúle, heimkynni norrænna rúna og visku Eddanna beggja.

Til að rannsaka betur hinu ósnortnu menningu Aríanna í norðri, ákvað Himmler að gera út leiðangur til Íslands. Árið 1936 komu 20 SS liðar til landsins undir forrystu  Josias krónprins af Waldeck-Pyrmont. Meðal þeirra var Otto Rahn. Skip þeirra sigldi undir bláum hakakrossi, í stað þess svarta sem venjulega var notaður. Engar konur voru með í ferðinni og ferðaáætlunin öll afar lauslega skilgreind í öllum skjölum.

Ári seinna gaf Rahn út bókina Luzifers Hofgesind (Hirð Lúsífers) þar sem m.a. ferðasögu hans til Íslands er að finna. Ljóst er að Otto Rahn, jafnt sem aðrir sem í hópnum voru, urðu fyrir miklum vonbrigðum með bæði land og þjóð.

Lágreist sveitamenning fjórða áratugarins á Íslandi rímaði illa við háleitar hugmyndir þeirra um germanska/norræna hámenningu þar sem leynda dóma var að finna við hvert fótmál og ljóshærðir sveinar með há enni stóðu keikir í skógi vöxnum fjallshlíðunum með exi um öxl og skimuðu sjóndeildarhringinn.

Og stemmningin á uppgangtímum fiskveiða og fiskvinnslu á slorugum bryggjum sjávarþorpa landsins minntu meira á gullgrafarabæi Norður Ameríku en fróma og skáldlega frumbyggjabæi, þar sem æsir og voru tilbeðnir í háreistum hofum.

Enn ekki gátu SS liðar snúið til baka frá Íslandi algjörlega tómhentir Því ekkert fannst markvert á Laugarvatni eða í Reykholti. Því var ákveðið að fundist hefði heiðið hof með blótstalli austur í Eyjafjallasveit. -

Víst er að leiðangur Josias til Íslands olli Himmler miklum vonbrigðum og ekkert varð af áformum hans um annan leiðangur til landsins árið eftir.

Árið 1937 var Otto Rahn gert að þjóna sem vörður við útrýmingarbúðirnar Dachau. Á þeim tíma voru í búðunum aðallega pólitískir fangar. En það átti eftir að breytast eftir kristalnóttina  frægu 9-10 nóvember 1938.

Sumir vilja meina að með því hafi SS verið að refsa Otto fyrir að vera opinberlega samkynhneigður. Víst er að honum líkaði vistin illa og sama ár sótti hann oft um lausn úr SS sveitunum og fékk hana loks samþykkta.

Endalok Otto Rahn urðu með all dularfullum hætti. Þann 13 mars 1939 fannst lík hans í fjallshlíð nálægt Söll í Austurríki. Dánarorsökin var sögð sjálfsvíg. Til þess er tekið að dánardægur hans bar upp á sama dag og Montségur, hið fræga virki Kaþara í Frakklandi féll árið 1244 eftir umsátur hermenna páfagarðs.

 

Fjársjóður í fjörumálinu

Á gangi um fjörur landsins er ekki ómögulegt að fyrir fótum þínum verði fjársjóður sem þú áttar þig ekki á að, gramm fyrir gramm,  er verðmætari en gull. Um er að ræða svo kallað hvalaambur (ambergris - gráambur) stundum einnig kallað "ambri".

Efnið kemur úr iðrum búrhvala sem eru farhvalir og að Íslandsströndum koma oft ung karldýr og gamlir tarfar. Efnið gengur bæði upp úr og niður af hvalnum og flýtur á yfirboði sjávar uns það rekur stundum upp á fjörur landsins.

Hér er vitanlega ekki átt við fitubólstrið (spermaceti) sem liggur efst í höfði búrhvela,  vaxkennd olía sem var afar eftirsótt afurð og hvalurinn var mikið til veiddur til að komast yfir.

Hvalambur var og er notað sem bindiefni í vönduð ilmvötn og smyrsl og jafnvel sem bragðefni í mat, þar á meðal súkkulaði og vín. 

Vegna þess hve sjaldgæft það er má selja grammið af því á um 2500 krónur.

Fundist hafa hvalamburs klumpar sem vega allt að 15 kg. Rannsóknir sýna að þegar að hvalambur er borið á húð, leysir það úr læðingi fermóna sem er ástæðan fyrir orðstír þess sem afar kynörvandi efni. 

Til að byrja með er af því saurlykt en með tímanum verður lyktin sætari. Hvalaambur finnst í mörgum litum og getur haft hin ýmsu form. Þetta gerir fjörulöllum stundum erfitt fyrir með að þekkja efnið. Oftast er það samt hvítt, grátt eða brúnt.

Það getur verið sem flöt afrúnnuð kaka, ólögulegur en sjósorfinn klumpur eða hnullungur. Ef efnið er orðið mjög gamalt er það oft svart á lit og mjúkt viðkomu, ekki ólikt tjöru. En oftast er það hart en um leið vaxkennt og yfirborð þess eða ysta húð mött og leirkennd.

Hægt er að ganga úr skugga um hvort efnið er hvalaambur með einfaldri tilraun. Hitaðu nál og legðu hana upp að efninu. Ef um hvalambur er að ræða, bráðnar efnið samstundis og breytast í olíukenndan vökva sem musk-ilmandi reykur líður upp frá.