Wabi-sabi

Wabi-sabi er Japanskt hugtak og tjáir tærustu fagurfræðilegu skynjun Japana. Hugtakið á rætur sínar að rekja til Búddískra kenninga um þrjú einkenni lífsins; forgengileika, ófullnægju og sjálfsleysi.

Það er notað um  allar tegundir myndlistar, nytjalist, arkitektúr og landslagshönnun. Wabi-sabi er fegurð hins ófullkomna og forgengilega, þess gallaða og ókláraða. Það er fegurð hins auðmjúka og auvirðilega og um leið hins óhefðbundna og einfalda. 

Ef þú spyrð Japani hvað Wabi-Sabi sé, verður þeim oft fátt um svör. Allir Japanir vita hvað það er, en finna ekki orðin til að lýsa því. Orðin tvö hafa mismunandi merkingu þegar þau eru notuð í sitt hvoru lagi.

Sumir vesturlandabúar hafa sett wabi-sabi á bekk með hinni kunnu kínversku Feng shui speki, en þótt hugtökin skarist að nokkru þar sem bæði hafa víðtæka skírskotanir, er hugmyndafræðin að baki þeim ólík.

Orðin wabi og sabi eru bæði notuð sér í daglegu tali. Þau eru aðeins notuð saman þegar fagurfræði ber á góma. Sabi er oftar notað um efnislega listræna hluti, ekki um hugmyndir eða ritverk.

 

Wabi tjáir fullkomna fegurð sem hefur rétta tegund ágalla, rétt eins eðlilegt munstrið sem sjá má á handgerðri leirskál en ekki í verksmiðju framleiddri skál með fullkomlega skínandi sléttri áferð og er sálarlaus framleiðsla vélar. Gott dæmi um það sem kallað er wabískur hlutur eru stífpóleraðir svartir herklossar sem á hefur fallið ryk þegar þeir voru notaðir við skrúðgöngu. Margir japanskir dýrir vasar eru gljáandi og kolsvartir með grárri rykslikju. 

Sabi er sú tegund fegurðar sem aldurinn ber með sér, eins og patína á gamalli bronsstyttu. Sabishii er í daglegu tali notað yfir eitthvað sorglegt, eins og t.d. sorglegan endi í kvikmyndum. En orðið yfir ryð er líka borið fram sabi.

Athugasemdir

[Kristinn Theódórsson, 4.5.2009 kl. 23:50]

Frábær pistill.

Orðið rið þarna í restina á væntanlega að vera ryð, s.b. að ryðga.

mbk,

[Svanur Gísli Þorkelsson, 5.5.2009 kl. 00:05]

Rétt ryð var það félagi. Takk.

[Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir, 5.5.2009 kl. 01:15]

Tek undir það. Hreint frábær pistill.

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 5.5.2009 kl. 06:30]

Já Svanur, það er eitthvað undarlega seiðmagnað við Japan, og japanska þjóð.   Átti þess kost fyrir all mörgum árum að heimsækja þetta undursamlega land, ganga inn í  "templin", drekka heilagt vatn og sofa á gólfi undir dúnsæng sem vigtaði 10 grömm.  Samt var maður einhvern veginn trapped undir þessari léttu sæng. 

Maður var farinn að hneigja sig í tíma og ótíma, að nokkrum dögum liðnum.

Jamm það var einhvern veginn erfitt að upplifa "ryð" þarna austur frá.

Takk fyrir hugarlyftingu enn og aftur.

[Svanur Gísli Þorkelsson, 5.5.2009 kl. 13:17]

Þakka ykkur Lilja og Jenný.

Ég hef aldrei komið til Japan en gæti vel hugsað mér að gera það. Ég hef auðvitað lesið talvert um menningu þeirra og meira segja bloggað lítilaga um jaðarmenningu þeirra. En ég verð að viðurkenna að stundum finnst mér menning þeirra vera eins framandi og um aðra plánetu væri að ræða.

[Ingó (IP-tala skráð) 5.5.2009 kl. 23:56]

Ég ætla að vona að þú hafir ekki verið vakin svona í japan Jenný

http://www.youtube.com/watch?v=MrEPt79QQQI

[Vilborg Eggertsdóttir, 6.5.2009 kl. 21:23]

Vangaveltur um tilurð þessarar menningar: http://thecrit.com/2009/05/05/200000-year-old-statue-found-on-moon/

[Svanur Gísli Þorkelsson, 7.5.2009 kl. 02:08]

Já einmitt Vilborg. Ég ætla að taka sjensinn hérna, og staðhæfa að þetta sé gabb.