Tarzan

Alltaf klukkan þrú á sunnudögum var farið í bíó. Tvö bíóhús voru í bænum, Félagsbíó og Nýja Bíó sem yfirleitt var kallað Bjössabíó. Í Félagsbíó voru oftast sýndar "skrípó" eða teiknimyndir og þangað neyddist maður stundum til að fara, einkum ef maður var búinn að sjá myndina í hinu bíóinu oftar en 20 sinnum eða var skipað að draga eitt af yngri systkinunum með. Úff

Í Bjössabíó réðu Roy og Trigger, The Lone Ranger og Tonto, Jungle Jim og Tarzan,lögum og lofum. Ég var löngu orðin fullorðin þegar ég gerði mér grein fyrir því að Tarzan myndirnar og "Tarzan í fötum" (Jungle Jim) voru orðnar áratuga gamlar þegar ég sá þær fyrst. Tarzan í fötum var t.d. ekki í svart/hvítu, heldur brún/hvítu. Þess vegna var liturinn á hattinum hans og kakí fötunum nokkuð eðlilegur.

Þegar allt í einu nýr Tarzan birtist á tjaldinu (Lex Barker) í staðinn fyrir hinna eina sanna Tarzan Johnny Weissmuller brutust út miklar þrætur um hvort þetta væri raunverulega Tarzan eða einhver sem þóttist bara vera hann. Til dæmis var augljóst að þessi Lex gat ekki rekið upp hið eina og sanna Tarzan stríðsöskur, sem allir strákarnir voru búnir að eyða ótöldum stundum í að æfa. Það þurfti nefnilega sérstaka tækni til að láta barkakýlið dansa svona upp og niður, eins og Johnny gerði, til að fá út rétta hljóðið. Nokkrum árum seinna þegar við gengum í mútur,  urðum við afar undrandi að heyra það koma út sjálfkrafa þegar okkur var mikið niðri fyrir. 

Flestir voru á því að í næstu mynd mundi raunverulegi Tarzan koma og slá þennan Lex í rot og taka aftur sinn konunglega sess, meðal frumskógardýranna og villimannanna í strákofunum. Við vissum ekki að a.m.k. tveir aðrir leikar höfðu í millitíðinni spreytt sig á hlutverki Tarzans með dræmum árangri þó. Því síður var okkur kunnugt um að Johnny var sjöundi leikarinn sem tekið hafði að sér hlutverk konungs apanna í kvikmyndum frá Hollywood. 

Johnny Weissmullerer og verður hinn eini sanni Tarzan fyrir mér og að ég hygg öllum, í nokkrum árgöngum drengja fyrir bæði ofan og neðan mig í aldri. Fæstir okkar vissu, þegar við horfðum með poppkorns-fulla munna á Tarzan skutla sér út í fljótin í Afríku til að berjast við krókódíla,  að Johnny hafði verið einn fremsti sundkappi heimsins. Hann var fimmfaldur Ólympíumeistari, frá leikunum árin 1924 og 1928. Hann átti  52 landsmet í USA og setti hvorki meira né minna en 67 heimsmet á ferli sínum.

Johnny var fæddur í Austurríki eins Swarzenegger fylkisstjóri í Kaliforníu og Tortímandi. Foreldrar Johnnys komu með drenginn til Bandaríkjanna þegar hann var nokkra mánaða gamall árið 1905.

Eftir frækilegan feril sem sundkappi, ferðaðist hann um Bandaríkin og hélt "sundsýningar" og kom fram í spjallþáttum í útvarpi. Honum  bauðst að koma til Hollywood 1929 til að leika grískan guð í kvikmyndinni Glorifying the American Girl. Johny tók hlutverkið og vakti mikla athygli því hann kom fram í myndinn með trjálauf eitt saman til að hylja nekt sína.

Fyrsta Tarzan myndin hans "Tarzan the Ape man" var gerð 1932. Þrátt fyrir að minningar mínar stangist á við það, lék Johnny aðeins í sex Tarzan myndum. En þegar hann var orðin of þungur til að koma fram á lendarskýlu einni saman, skelti hann sér bara í kakí-safarí-skyrtu og buxur, setti upp safari hatt eins og Indíana Jones á líka og kallaði sig Jungle Jim. Jungle Jim var alveg eins og Tarzan nema fyrir fötin. Öskrið, hnífurinn og apinn var allt á sínum stað og söguþræðirnir voru alveg eins.  Johnny gerði 13 Jungle Jim myndir á árunum 1948-1954 og kom fram í þremur í viðbót sem gerðar voru fyrir sjónvarp.

Þrátt fyrir að Tarzan væri einfær um að halda uppi fjörinu frá þrjú til hálf fimm á sunnudögum var fjölskylda hans; Jane leikin af Maureen Paula O’Sullivan og sonur hans "strákurinn" sem leikin var af Johnny Sheffield og aldrei var kallaður annað en "Boy",  góð viðbót við  frumskógarsögurnar. En simpansinn Cheeta, ljónið og fíllinn sem voru einkaeign Tarzans þóttu alveg ómissandi. Ég man enn eftir fagnaðarlátunum sem brutust alltaf út í salnum í enda hverrar myndar þegar Tarzan standandi uppi einn gegn öllum og búinn að tína hnífnum,  kallar með öskrinu fræga á allan dýragarðinn sinn og dýrin koma hlaupandi og stökkva öllum vondu köllunum með rifflana, á flótta.

Á ferli sínum sem leikari kom Johnny fram í fjórum hlutverkum, sem gríski Guðinn Adonis, sem Tarzan, sem Jungle Jim og sem hann sjálfur. Þegar hann hætti að leika (fyrir utan fáeinar gestaframkomur) snéri hann sér að viðskiptum og farnaðist við þau frekar illa.

Til eru margar sögur af hetjunni, þar á meðal sagan af honum að spila gólf í stjörnumóti á Kúbu um það leiti sem uppreisnarmenn með Kastró í fararbroddi tóku eyjuna á sitt vald. Þegar að Johnny, þá staddur út á miðjum gólfvelli,  sá hvar vopnaðir menn þyrptust út á völlinn, mat hann stöðuna og rak sína upp sitt fræga Tarzan öskur. Áður en varði voru uppreisnarmenn farnir að stökkva fram og aftur og hrópa Tarzan, Tarzan er hér, velkominn til Kúbu Tarzan. Segir sagan að stjörnunum í fylgd Johnny hafi ekki aðeins verið leyft að klára mótið undir sérstakri vernd skæruliðanna heldur hafi verið fylgt af heiðursverði til Havana þegar þeir fóru úr landi.

Á gamalsaldri var Johhny greindur með hjartaveilu og einhver gróf það upp að þegar hann var að undirbúa sig undir Ólympíuleikanna 1924 hafði hann einnig verið greindur með hjartasjúkdóm og aldrei ætlaður neinn ferill í sundi.

Þann 20. Janúar 1984 lést Johnny Weissmuller að heimili sínu í Acapulco í Mexíkó. En Tarzan lifir auðvitað áfram, ekki hvað síst í hausunum á forföllnum bíósjúklingum eins og ég var, enda er Tarzan ekki að ósekju; konungur apana.

Athugasemdir

[Kolbrún Hilmars, 20.9.2008 kl. 18:59]

Ég hef alltaf elskað Edgar Rice Burroughs, skapara Tarzans en leikarinn  Weissmuller var aldrei ofarlega á mínum aðdáendalista.  Sem stelpa voru þrjúsýningarnar í Austurbæjarbíó fyrir neðan mína kvenlegu virðingu  

Var sennilega of ung til þess að kunna að meta "karlmennskutakta" leikarans en enn þann dag í dag kaupi ég eina og eina bók eftir Burroughs þá sjaldan þær sjást í hillum bókabúða.

[Jenný Anna Baldursdóttir, 20.9.2008 kl. 19:25]

Þetta voru allt tómar strákamyndir í bíóum.  Nýja- Gamla- og Trípólíbíó voru þau sem ég sótti.

Roy, Tarzan og allur pakkinn.

Ekki ein mynd fyrir stelpur þannig að maður lét sig hafa það.

Annars skil ég ekki að maður siti ekki uppi með heyrnarskerðingu slík voru lætin.

[Marta Gunnarsdóttir, 20.9.2008 kl. 23:35]

Það var varla sunnudagur nema fara í þrjú bíó og það var stutt fyrir mig að fara í Austurbæjarbíó, Stjörnubíó og Hafnarbíó. Ég sá allar hetjurnar, Tarsan, Roy Rogers. Abott og Costello ásamt Línu langsokk (sem var sýnd allt of sjaldan).

Flestir komu með hasarblöð og serfíettur, svo var skipst á þessu góssi í hléum. Mér tókst aldrei að láta eina lakkrísreim duga alla myndina en mér var sagt að það væri hægt ef þær væru bara sognar, alls ekki tuggnar.

[Svanur Gísli Þorkelsson, 21.9.2008 kl. 00:00]

Kolbrún og Jenný, Já það vantaði tilfinnanlega stelpumyndir. Hayley Mills bjargaði því sem bjargað varð þar til Summer holyday Með Cliff kom.

Marta; Já servíettur, hasarblöð og leikaramyndir, man eftir öllu því. Gaman að heyra af þessum mismunandi upplifunum en samt svo eins :)

Þakka athugassemdirnar,

[Gulli litli, 21.9.2008 kl. 05:40]

Kúl...skemmtilegar minningar..

[Brattur, 21.9.2008 kl. 10:48]

... rosalega gaman að þessari upprifjun... sammála þér um Johnny Weissmuller... hann var eini sanni Tarzan eins og Sean Connery var eini sanni Bondinn... ég átti líka eitthvað af Tarzan bókum sem voru myndskreyttar og rosalega skemmtilegar... veit hinsvegar ekki hvort þessar bækur hafa staði tímans tönn... Roy og Trigger voru náttúrulega flottir og vinsælir... en ekkert man ég samt eftir Jungle Jim... þá voru Zorro og Hrói Höttur mjög  vinsælir og miklar fyirmyndir...

... en takk fyrir þessa skemmtilegu samantekt...

[Rut Sumarliðadóttir, 21.9.2008 kl. 13:43]

Ég er í nostalgíukasti.

[Svanur Gísli Þorkelsson, 21.9.2008 kl. 15:58]

Takk Gulli.

Sammála með Bond Brattur. Connery er reyndar enn uppáhalds-karl-kvikmyndaleikarinn minn.

Rut; Þetta er uðvitað; right up your alley.