Fęrsluflokkur: Menning og listir
14.6.2008 | 00:13
Masada mun aldrei aftur falla
Fyrir framan mig liggur lķtil gul mósaķk flķs. Fyrir 2000 įrum var hśn hluti af stórri mósaķk-mynd sem lögš var undir hįsęti Heródesar Jśdeukonungs ķ móttökusal sumarhallar hans į Masada. Ég fann hana įriš 1988 žegar enn var veriš aš grafa upp fornleifarnar į fjallinu. Į minnismerkinu sem sendur į fjallinu eru žessi orš rituš.
Hugrökku og tryggu félagar! Fyrir löngu sórum viš žess eiš aš žjóna hvorki rómverjum eša öšrum utan Gušs sem einn er sannur og réttlįtur Drottinn mannkyns. Sį tķmi er upprunnin aš viš erum krafnir žess aš sanna įsetning okkar og žau verk okkar aš viš gengumst aldrei undir žręldóm, jafnvel žótt hann vęri okkur óskašlegur. Viš munum ekki velja žręldóm nś og meš honum žį refsingu sem mun tįkna endi alls ef viš lifandi föllum ķ hendur hins rómverska gušs sem gefiš hefur okkur žessi forréttindi aš deyja göfugir og sem frjįlsir menn og yfirgefa žessa veröld sem frjįlsir menn ķ föruneyti eiginkvenna okkar og barna. Ben-Yair's
Masada er 400 metra hįtt fjall sem stendur skammt frį Dauša hafinu Ķ Ķsrael. Heródes (73-4 fk.) konungur sem ekki var vinsęll af sķnu fólki byggši sér rammgerša sumarhöll uppi į fjallinu og hugšist nota hana sem virki ef ķ haršbakkann sló. Eftir daga Heródusar var ašstašan notuš sem rómversk varšstöš eša virki. Upp į fjalliš liggur einstigi og ef nęgar vistir voru til stašar gat tiltölulega fįmennt liš varist žar all lengi.
Žaš er merkilegt aš hvergi er minnst į fręgustu atburši tengdum Masada ķ Talmudum gyšinga en frįsögnin hefur varšveist ķ heimildum frį Josephusi Flaviusi.
Įriš 66 ek. kom til mikilla uppreisnar gyšinga gegn setuliši rómverja ķ landinu. Mešal hópa uppreisnarmanna voru žeir sem kallašir voru Zealottar og einnig žeir sem Sicarii voru nefndir. Nafn žeirra er dregiš af latneska oršinu sicarius sem merkir rżtingur. Sicarii stundušu morš į almannafęri og notušu til žess rżtinga. Žeir minna um margt į hryšjuverkahópa samtķmans. Uppreisnin var kvešin nišur og ķbśar Jerusalem flestir drepnir eša hnepptir ķ žręldóm. Um 1000 manns, ašallega mešlimir Sicarrii samtakanna og fjölskyldur žeirra, tókst aš flżja og nį virkinu į Masada į sitt vald.
Elazar ben Ya'ir foringi žeirra skipulagši varnir virkisins og tókst žeim aš verjast umsįtri rómverska hersins ķ sjö įr. Virkiš féll ekki fyrr en rómverjar tóku į žaš rįš aš byggja meš ašstoš žręla breiša gangbraut śr grjóti og jaršvegi upp aš brśn fjallsins. - Žegar aš róverskir hermenn rufu loks veggi virkisins fundu žeir enga į lķfi utan tveggja kvenna og fimm barna. Höfšu allir ašrir verjendur virkisins 936 aš tölu, drepiš hvern annan eša framiš sjįlfsmorš, frekar en aš gefa sig Rómverjum į vald.
Žegar aš Moshe Dayan var yfirmašur Ķsraelska hersins tók hann upp į žvķ aš sverja hermenn sķna inn ķ herinn meš žvķ aš lįta žį fara meš eiš į Masada eftir aš hafa gengiš blysför eftir krįkustiginu sem upp į fjalliš liggur. Ķ eišnum kemur fyrir setningin fręga; "Masada mun aldrei aftur falla"
Menning og listir | Breytt s.d. kl. 00:26 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (27)
11.6.2008 | 16:53
Af naflalausa manninum og gįfušu konunni hans.
Ég held aš mašur žurfi ekki aš vera neinn gušfręšingur eša sérlega vel lesinn ķ Biblķunni til aš geta haft skošanir į sumu žvķ sem žar kemur fram. Žaš er sumt ķ Biblķunni sem allir kannast viš hvort sem žeir hafa lesiš hana eša ekki.
Til dęmis sagan af Adam og Evu. Sagan er aušvitaš svona vel žekkt af žvķ aš enn deila menn um hvort hśn er bókstaflega sönn eša bara bull. Inn ķ žį umręšu er engum hleypt sem kann aš hafa einhverja millileiš eša mįlamišlun.
Žaš er svo vinsęlt aš hafa allt ķ svart hvķtu.
Ķ sögunni er sagt frį žvķ žegar mašurinn öšlast skilning į góšu og illu. Žetta kallar sumir kristnir syndafalliš. Syndafalliš var lengst af tališ Evu aš kenna og žvķ var kśgun konunnar réttlętanleg.
Fyrir mķna parta sé ég ekki hvernig mašurinn į aš geta žroskast ef hann žekkir ekki muninn į góšu og illu. Og ef hann įtti ekki aš žroskast žį hefši hann ętķš lifaš eins og dżr merkurinnar, sem aš sönnu eru ómešvituš um muninn į góšu og illu og žess vegna ekki "įbyrg" gjörša sinna.
Žess vegna get ég ekki tekiš žessa sögu bókstaflega. Žaš hefši įtt aš žakka Evu fyrir aš fleyta mannkyninu įfram frekar hitt. Mér finnst sagan vera žroskasaga. Žroskasaga mannkynsins og ekki lżsa einhverjum skelfilegum svikum viš Guš.
Einhvern tķman žegar heilinn ķ okkur var oršin nógu stór og rófan var aš hverfa, varš til žessi vitund ķ okkur aš eitthvaš vęri gott og eitthvaš vęri illt. Fyrirbęriš samviska byrjaši aš mótast.
Aušvitaš geršist žetta į einhverjum įrum en aš öllum lķkindum nokkuš fljótt. Žaš žarf nefnilega aš hafa samvisku til aš hirša um sjśka og sżna hinum daušu viršingu eins og frummennirnir geršu.
Žessi skżring sęttir sjónarmiš žeirra sem halda žvķ fram aš sagan af Adam og Evu sé dęmisaga sem hefur aš geyma mikilsverš andleg sannindi (žroskasöguna) og sjónarmiš žeirra sem vita aš mašurinn hefur žróast frį žvķ aš vera einfrumungur ķ drullupolli ķ aš vera uppréttur sjįlfsmešvitašur hugsušur.
10.6.2008 | 19:10
Hver var Murat Reis? Og hvers vegna réšist hann į Ķsland?
Žrjś skip sigldu ķ gegnum Gķbraltarsund. Eftir aš hafa lónaš mešfram ströndum Evrópu ķ fįeina daga, tóku žau stefnuna į noršurhöf. Um borš ķ skipunum voru 300 vķgamenn frį sjóręningjagreninu Selé ķ noršur Afrķku. Įriš var 1627. Foringi žeirra, alręmdur sjóręningi, sem gekk undir nafninu Murat Reis hinn yngri, hafši įkvešiš aš taka skip sķn į ókunnar slóšir, lengra enn hann hafši nokkru sinni siglt įšur. Sem leišsögumann ķ leit aš veršmętasta varningi sjóręningja sem geršu śt viš Mišjaršarhafiš, ž.e. hvķtum žręlum, hafši Murat Reis meš sér danskan sjómann sem sagšist žekkja til ķ noršurhöfum. Um mišjan Jślķ mįnuš komu žeir til Ķslands. Žeir geršu strandhögg į fjórum stöšum ž.a.m. ķ Vestmannaeyjum og höfšu meš sér af landinu yfir 400 manns. Fólkiš var flest selt fyrir gott verš į žręlamörkušunum ķ Alsķr og ķ Selé nokkru seinna. Athygli vekur aš varšskip Danakonungs sem venjulega voru komin til landsins ķ byrjun sumars, létu ekki sjį sig žetta įriš, fyrr en rįnin voru afstašin.
En hver var žessi Murat Reis foringi sjóręningjanna? Hans rétta nafn var Jan Janszoon. Jan Janszoon var fęddur ķ borginni Harlem ķ Hollandi. Ungur aš įrum geršist hann sjóręningi og herjaši fyrir hönd žjóšar sinnar į spįnskar skśtur og skip mešfram ströndum Evrópu. Žaš leiš ekki į löngu žar til hann flutti sig um set sušur aš Fķlbeinsströndinni žar sem hann herjaši į allt og alla annaš hvort undir hollenska flagginu eša rauša hįlfmįnanum. Meš žvķ sagši hann sig śr lögum viš Holland og varš sinn eigin herra. Įriš 1618 var hann handtekinn og fęršur ķ jįrnum til Alsķrborgar. Žašan var stunduš mikil sjóręningjaśtgerš. Ottóman veldiš įtti žar nokkur ķtök og voru žvķ ķbśar svęšisins oft ranglega nefndir Tyrkir af Evrópubśum.
Jan Janszoon var fljótlega sleppt śr haldi eftir aš hann hafši gerst mśslķmi. Hann tók upp sķna fyrri išju og stundaši sjórįn ķ félagi viš fręga sjóręningja eins og Sulayman Raiseinnig žekktur undir nafninu Slemen Reis en upprunalegt nafn hans var De Veenboer. De Veenboer var landi Jans og hafši einnig gerst mśslķmi. Žį sigldi Jan Janszoon um tķma meš Simon de Danser.
Įriš 1619 eftir dauša De Veenboer, geršist Jan Janszoon foringi sjóręningjanna og įkvaš aš fęra bękistöšvar sinar frį Alsķrborg til Sele ķ Mórakó og stofna žar frķrķki. Hann tók sér nafniš Murat Reis hinn yngri. Jan var valinn fyrsti forseti frķrķkissins en lét sér nęgja titilinn landsstjóri eftir aš hafa komsist aš samkomulagi viš Moulay Zaydan Sultįn og innlimaš Selé aftur ķ Tyrkjaveldi įriš 1624.
Ķ Selé giftist Jan mįrķskri konu af ęttum Barbara og gat meš henni mörg börn. Synir žeira fluttu seinna til nżju Harlem ķ Bandarķkjunum (New York) og af honum eru komnir kunnir Bandarķkjamenn, eins og Cornelius Vanderbilt, Jackie Kennedy og Humphrey Bogart.
Eftir komuna frį Ķslandi flosnaši upp śr samkomulagi hans viš sultįnin og hann flutti sig og śtgeršina aftur til Alsķrborgar og fór žašan ķ rįnsferšir til Englands og Ķrlands nęstu įr į eftir.Į fjórša įratugnum var hann tekin til fanga af templarariddurum į Möltu en tókst aš flżja žašan 1640. Eftir žaš settist hann aš ķ Oualidia kastala nįlęgt Safi ķ Morakó žar sem hann hafši veriš geršur aš landstjóra. Žangaš kom til aš dveljast hjį honum um hrķš, dóttir hans frį fyrri konu ķ Hollandi, Lysbeth Janszoon van Haarlem. Ekki er vitaš neitt um afdrif Jans eftir aš hśn fór aftur til Hollands nokkrum mįnušum seinna.
Ekki er vitaš um dįnardęgur Jans eša hvar hann er grafinn. Ég rifja žetta upp hér vegna žess aš ķ tvö hundruš įr eftir aš rįnin voru framin į Ķslandi var stašin vakt upp į Helgafelli ķ Vestmanneyjum ef vera kynni aš sjóręningjarnir snéru aftur. Landlęgur ótti viš Tyrki og flest allt sem śr austri kom festi hér rętur og viršist enn, žrįtt fyrir öld upplżsinga og frjįlsu flęši žeirra, plaga okkur.
9.6.2008 | 23:10
Sabear, fólkiš og trśarbrögšin sem tżndust
Flestir sem eitthvaš hafa kynnt sér Ķslam hafa heyrt talaš um Fólk Bókarinnar. Fólk bókarinnar voru žaš fólk sem ekki geršust mśslķmar en įttu samt aš njóta sömu réttinda og mśslķmar undir lögum Ķslam, vegna žess aš trś žeirra vęri upprunalega gušleg. Mśhameš tilgreinir fjóra hópa eša trśarbrögš sem öll voru fyrir į Arabķuskaga žegar hann kom fram meš kenningar sķnar. Žetta voru Gyšingar, Kristnir, Zóroasterstrśarmenn og Sabear. Flestir žekkja fyrstu žrjį hópana eša hafa af žeim einhvern pata.
En hverjir voru žessir Sabear.
Žegar gluggaš er ķ sögubękur eftir upplżsingum um Sabea er hętt viš aš fólk verši dįlķtiš forviša eša jafnvel ringlaš. Žaš sést fljótlega aš ekki er įtt viš žį Sabea žį sem nefndir eru ķ Biblķunni og kenndir voru viš Sebu ķ Ežķópķu. Einnig kemur ķ ljós aš smįžjóš ein sem žekkt var undir nafninu Harraniar viršist hafa tekiš sér nafniš (Sabear) til žess aš geta lifaš undir vernd Ķslam įn žess aš žurfa aš skipta um trś. Harran borg Harrania var ķ noršurhluta Mesopotamķu og var fyrst einskonar įningarstašur kaupmanna frį Śr enda nafniš Sśmverskt og žżšir "feršalag" eša "vegamót".
Borgin var žekkt fyrir įtrśnaš sinn į mįnagušinn Sin og ķ borginni voru vegleg hof honum til dżršar sem pķlagrķmar sóttu og greiddu vel fyrir. Žrįtt fyrir aš Harraniar hafi gerst kristnir snemma į žrišju öld e.k. višgekkst įtrśnašur žeirra į SIN langt fram į 10 öld žegar žeir loks blöndušust Ķslam fyrir fullt og allt. Menning og trśarbrögš Harrania voru meš žeim hętti aš žótt žeir vęru "sveigjanlegir og tękifęrissinnašir" er į engan hįtt hęgt aš telja žį til Fólks Bókarinnar.
En hverjir eru žį hinir raunverulegu Sabeanar.
Mešal žeirra hundruš žśsunda Ķraka sem hröktust į vergang eftir innrįs USA og bandamanna žeirra, var hópur fólks sem lifaš hafši frišsamlegu og fįtęklegu lķfi flestir ķ sušur Ķrak og köllušu sig Mandea. Mandear voru ekki Mśslķmar, ekki Kristnir og ekki Gyšingar. Žeir iškušu skķrnarvķgslur og bįšu bęnir sķnar til Gušs. Žeir voru ekki fjölmennir (milli 60 og 70.000) en höfšu žó nżlega fengiš aš byggja sér bęnahśs ķ mišri Bagdad. Mandear tala tungumįl sem er kennt viš žį sjįlfa, eša mandaeķsku sem er nįskyld arameķsku, tungumįlinu sem Kristur talaši. Trśarrit žeirra nefnist Genzā Rabbā og er oft kölluš Bók Adams og segja arfsagnir žeirra aš ķ hana sé skrįš opinberun Adams sem hann fól syni sķnum Set aš skrifa nišur og varšveita.
Trś Mandea er afar merkileg. Žeir trśa į tvķ-einan Guš sem er bęši kvenkyns og karlkyns ķ einu. Žeir trśa aš sįl mannsins sé ķ śtlegš ķ žessum heimi og hennar sönnu heimkynni séu andlegar veraldir Gušs. Stjörnuspeki er afar mikilvęg og žeir eru sannfęršir um aš himintunglin hafi įhrif į lķf fólks.
Saga žessa fólks er ekki sķšur athyglisverš. Fyrir meira en 2000 įrum bjuggu žeir ķ Palestķnu en voru hraktir žašan įsamt öšrum eftir eyšileggingu Jerśsalem įriš 99 ek.
Merkilegast af öllu viš Mandeana aš žeir telja aš sķšasti bošberi Gušs į jöršinni hafi veriš Jóhannes skķrari. Žeir trśa žvķ jafnframt aš Adam, Abel, Seth, Enosh, Noah, Shem, og Aram, hafi allir veriš spįmenn gušs en segja aš Abraham, Jesus, Moses, og Muhammad hafi veriš falsspįmenn.
Žetta fólk er kallaš "subbi" af Aröbum en sjįlfir segja Mandearnir aš žaš nafn komi af žeirra upphaflega nafni Sabear.
Nżlega hefur veriš skrifuš nokkuš żtarleg umfjöllun um Mandeana į Wikipedia. Nś er tališ vķst aš žarna séu komnir hinir upphaflegu Sabeanir sem Mśhameš gaf frišhelgi ķ Kóraninum og eru samkvęmt Bahaķ trś fyrstu gušlega opinberušu trśarbrögš heimsins.
Menning og listir | Breytt 10.6.2008 kl. 01:12 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (29)
8.6.2008 | 23:04
Japönsk Jašarmenning, Harajuku, Ganguro og Gothic Lólķta
Japan er mörgum dularfullt land jafnvel óskiljanlegt žótt žeir heimsęki landiš og dvelji žar um tķma. Japönsk menning er afar gömul og rótgróin en į henni byggja fjölmörg nż menningarleg fyrirbęri sem stundum er talaš um sem jašar-menningu.
Eitt aš žeim fyrirbęrum er Harajuku. Harajuku er samheiti fyrir unglinga menningu/tķsku og er kennt viš įkvešiš svęši ķ Tókķo. Harajuku skiptist ķ nokkrar undirdeildir en hér er um aš ręša stślkur ašallega (90%) į aldrinum 14-25 sem klęša sig į įkvešinn hįtt og tileinka sér įkvešiš hlutverk sem fylgir bśningnum.
Harajuku žżšir bókstaflega "sį sem dvelur į grasinu" sem er tślkaš į mörgum öšrum mįlum sem flękingstķska. Fyrir utan aš klęša sig į vissan hįtt gengur lķfiš śt į aš hittast, spjalla saman og lįta taka af sér myndir. Žótt Goth ķmyndin sé vestręn hafa Goth Lólķturnar takmarkašan įhuga į vestręnni Goth-tónlist. Margar tilheyra vaxandi hópi ungra kvenna sem delur innanhśss ķ margar vikur ķ senn og tala ekki viš nokkurn mann en koma sķšan śt til aš višra sig ķ bśningnum sķnum. Śt eru gefin sérstök tķskublöš fyrir stślkurnar og til er meira aš segja svo kölluš Goth Lolita Biblķa.
Undirgreinar Harajuko eru fjölmargar og hafa sumar hverjar ašrar undirgreinar eins og t.d. Ganguro(stelpurnar) śtlitiš. Fręgasta og vinsęlasta śtlitiš um žessar mundir og allt frį 1999 žegar žaš kom fyrst fram er Lolķtu śtlitiš. Til eru margar śtfęrslur į žvķ, Gothic Lólķta er žar af vinsęlust. Į netinu er aš finna fjölmargar skemmtilegar greinar um žessa litrķku jašarmenningu Japana en af žvķ ég hef ekki séš mikiš um fyrirbęriš į Ķslensku datt mér ķ hug aš vekja athygli į žvķ hér.
8.6.2008 | 08:11
Getur žś svaraš žessu?
Ég veit aš bęši drepa saklaust fólk žótt žau séu misjafnlega stórvirk. Ég veit lķka aš žau eru gerš śr mismunandi efnum og lķta ekki eins śt. En žrįtt fyrir allt žetta, er ég ekki viss um hver munurinn į žeim er.
Getur einhver sagt mér hver er munurinn;
į žessu
og žessu?
Menning og listir | Breytt s.d. kl. 08:13 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (49)
7.6.2008 | 00:26
Myndbirtingar af Mśhameš eru einelti og hįš...
Margir spyrja; hversvegna verša mśslķmar svona reišir žótt gert sé smį grķn aš Spįmanni žeirra Mśhameš. Žaš mį spyrja į móti, hversu oft mį gera grķn aš žvķ sem einhverjum er heilagt įn žess aš žaš verši aš einelti og hįši sem er reyndar bannaš ķ ķslenskum lögum og flestum Evrópužjóša.
Kannski skilja vesturlandabśar illa viškvęmni mśslķma vegna žess aš eftir aldalanga legu ķ sśr efnishyggjunnar, sjį žeir ekki hvernig nokkuš yfirleitt getur veriš svo "heilagt" aš ekki megi hafa žaš ķ flimtingum.
Fęstir vesturlandabśar nenna eša hafa įhuga į aš kynna sér mįlavöxtu. Žeir eru meira og minna ómešvitašir um aš fyrsta verk Mśhamešs eftir aš Mekkabśar höfšu aš mestu višurkennt hann, var aš ryšja helgidóm žeirra af skuršgošum. Allar hans gjöršir og allar hans kenningar mišušu aš žvķ aš beina athyglinni frį honum sjįlfum sem persónu og aš Guši. Ašeins Guš er Guš sķendurtekur hann. Hann leggst gegn žrķeindar kenningu kristinna manna, Žvķ ašeins Guš er Guš. Hann bannar aš haldiš sé upp į afmęli hans, žvķ ekkert er veršugt aš minnast utan Gušs. Hann bannar gerš allra lķkneskja og myndgerša af Guši og sjįlfum sér, žvķ Guš hefur enga mynd og hann sjįlfur er ašeins Spįmašur Gušs.
Žessi bönn eru įstęšan fyrir aš nįnast öll list Ķslam er skrautritun eša mynsturgerš. Žau eru įstęša žess aš mįninn sem žiggur ljós sitt frį sólinni er trśartįkn Ķslam (mįninn einn of sér er ekki uppspretta ljóss heldur endurspeglar ljós sólarinnar). Sišmenning Ķslam er gegnsżrš af žessum įherslum Mśhamešs og meginkenningu aš til sé ašeins einn Guš.
Enn ķ dag heldur allur hinn Ķslamski heimur žessi bošorš Mśhamešs og mörgum mśslķmum finnst undarlegt aš finna aš į vesturlöndum er ekkert tališ svo heilagt aš ekki megi grķnast meš žaš. Žeir eiga erfitt meš aš įtta sig į žvķ aš žrįtt fyrir aš eitt af bošoršunum 10 sem bęši kristnir og Gyšingar segja lög Gušs, segi skżrt aš ekki skuli leggja nafn Gušs viš hégóma, er žaš lagaboš löngu dįiš dauša hinna žśsund skurša. -
Ašeins tvennt mį ekki grķnast meš į vesturlöndum. Žaš vekur meš fólki svo mikla sektartilfinningu aš hlusta eša horfa į grķn gert um helför gyšinga og barnanķš aš žaš er nįnast ekki gert. Fólk fyllist enn réttlįtri reiši sé žaš gert žó talsmenn óhefts mįlfrelsis reyni hvaš žeir geta til aš höggva śr žeim mśr lķka.
Žannig mętast austur og vestur, tvķburarnir sem aldrei įttu aš hittast, ķ alžjóšlegum landamęralausum fjölmišlum og horfa skelfingu losnir framan ķ hvern annan.
Annar žarf aš sanna aš mįlfrelsiš er honum mest virši af öllu frelsi og gerir žaš meš aš rįšast į žaš sem hinum er helgast af öllu helgu.
Žaš veršur aldrei sagt um Ķslam og mśslķma aš žeir bregšist viš af žroska į žessum skilningskorti okkar. Įstandiš menntamįlum ķ hinum strķšshrjįšu og afturhaldsömu landa Ķslam žar sem višbrögšin viš įreiti fjölmišla vesturheims hafa veriš hvaš höršust, gefa ekki įstęšu til aš hęgt sé aš bśsat viš aš almenningur žar hugsi sem svo; aš sį vęgi sem vitiš hefur meira. - Nokkur orš klerks um aš nś sé nóg komiš, vesturlönd vaši um lönd mśslķma og ręni žį olķu žeirra og jaršgasi, reyni aš innleiša yfir žį ómenningu sķna meš alžjóšavęšingunni og nś stašfesti žeir fyrirlitningu sķna į öllum mśslķmum meš žvķ aš birta myndir af Mśhameš og vegi um leiš aš žvķ sem žeim žyki helgast, verša til žess aš ęstur mśgurinn ręšst į nęsta sendirįš og efnir til fįnabrennu. Eitthvaš veršur aš breytast ef ekki į aš fara verulega illa. Ég er aš vona aš til aš byrja meš verši žaš hugsunarhįttur minn og žinn.
Menning og listir | Breytt s.d. kl. 00:54 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (118)
6.6.2008 | 18:59
BURQA
Hvaš eftir annaš rekst mašur į umfjöllun um Burqa bśning mśslķmakvenna og slęšuna sem oftar en ekki fylgir žessum bśningi. Ķ hugum margra er spurningunni hvort Burqa sé "fangelsi" eša "vernd" fyrir konuna ósvaraš. Skošum ašeins söguna.
Ķ Kóraninum er hvergi minnst į Burqa. Mśhameš bauš fylgjendum sķnum aš virša reglurnar um "hijab"sem įtti upphaflega viš tjaldvegg sem hengdur var umhverfis vinnusvęši og vistarverur kvenna ķ hįlfkörušum bśšum Spįmannsins ķ Medķna eftir flótta hans frį Mekka. Reglurnar voru einfaldlega žęr aš karlmennirnir įttu aš halda sig utan tjaldveggsins fyrir utan mįlsveršartķma nema žeir vęru sérstaklega bošnir. -
"Ó žiš sem trśiš. Komiš ekki ķ hķbżli spįmannsins til aš matast fyrir utan višeigandi tķma, nema aš žiš hafiš fengiš til žess leyfi. En ef ykkur hefur veriš bošiš, komiš žį og žegar mįltķšinni er lokiš, hverfiš žį į braut. Staldriš ekki viš til samręšna, žvķ žaš veldur spįmanninum ama og aš bišja ykkur um aš fara er honum feimnismįl; en Guš er ekki feiminn viš sannleikann. Og žegar aš žiš bišjiš konur spįmannsins um eitthvaš, geriš žaš handan tjalds. Žetta er hreinna fyrir ykkar hjörtu og žeirra."
Žessi einföldu tilmęli Mśhamešs til fylgjenda sinna įttu eftir aš hafa vķštęk įhrif. Um leiš og hann dróg ešlileg efnisleg mörk milli fjölskyldu sinnar og įtrśendanna lagši hann félagslegan grundvöll aš ašgreiningu stétta og ašgreiningu kynjanna. Tjaldiš sem aš greina įtti vistarverur kvenna spįmannsins frį almśganum var fljótlega fęrt aš andliti žeirra og blęjan sem var ķ fyrstu vernd žeirra og skjól, varš aš tįkni stöšu žeirra ķ samfélaginu. Ķ 33. Versi 35 sśru er sś staša skķrš. "
"Karlmenn eru verndarar og forsjįendur kvenna. Vegna žess aš Guš hefur gefiš öšru žeirra meira en hinu og vegna žess aš žeir sjį fyrir fyrir žeim meš getu sinni. Žess vegna eru réttsżnar konur innilega undirgefnar og gęta žess ķ fjarveru žess sem Guš ętlar žeim aš gęta."
Į fyrstu öld Ķslam gengu kvenmenn hvorki ķ burqa bśningum né bįru žęr almennt andlitsslęšur. Žęr klęddust samt oft, eins og kynsystur žeirra af öšrum trśarbrögšum, (kristni og gyšingdómi) höfušklśtum (Khimar) einkum til aš skżla sér frį hita. Slķkir klśtar žjóna lķka til aš uppfylla trśarlega skyldu ķ öllum žremur trśarbrögšunum sem boša aš hylja beri höfuškoll sinn fyrir Guši.
Ķ Ķslam eru mśslķmar hvattir til aš sżna hógvęrš ķ klęšnaši, bęši karlmenn og kvenmenn. Kvenmenn eru hvattir til aš klęša "fegurš" sķna af sér og er žar įtt viš brjóst, hįr, axlir og handleggi. Smį saman var fariš aš beita įkvęšum "hijab" til aš móta klęšnaš kvenna į almannfęri. Tjaldiš sem umlukti hżbżli žeirra var fęrt upp aš andliti žeirra og lķkamir žeirra umvafšir žeim. Ef žęr žurftu aš feršast var žeim gert aš hżrast ķ Hovda (tjaldhżsi į hesti eša ślfalda).
Ķ gegn um aldirnar hefur andlitsslęšan og burqa bśningurinn tekiš į sig mismunandi myndir. Konur Mullahnna (prestaanna) og virtra kennimanna Ķslam geršu sér far um aš sżna gušrękni sķna og bónda sķns meš žvķ aš klęšast eftir ströngustu tślkunum og viš žaš varš klęšnašurinn aš einskonar hefšarkvennabśningi.
Žegar aš Ķslamska heimsveldinu tók aš hnigna, tóku Persar og Arabar upp afar einstrengingslega stefnu ķ öllum mįlum hvaš varšaši rétt kvenna til menntunar og sjįlfręšis. Misrétti varš aš almennri reglu frekar en undantekningu. Samtķmis varš andlistslęšan og burqa bśningurinn aš tįkni um kśgun žeirra.
Ķ löndum Ķslam ķ dag er samt mjög misjafnt hvernig konur og menn žeirra įlķta aš žessum reglum Kóransins sé fullnęgt. Vķst er aš mestu öfgunum var nįš ķ valdatķš Talibana ķ Afganistan.
Sumar konur klęšast ašeins Khimar höfušklśtnum, ašrar klęšast niqab sem er bęši höfuš, hįls og andlitsslęša. Žį velja sumar aš klęšast Chador sem er létt śtfęrsla į burqa. Ķ sumum löndum mśslķma eins og Pakistan eru engin lög ķ gildi um klęšnaš kvenna.
Sį bśningur sem varš seint į sķšustu öld einskonar įrétting rétttrśnašar Ķslamskra kvenna, ekki hvaš sķst į Vesturlöndum žar sem žessi klęšaburšur var ķ auknum męli gagnrżndur, var hannašur ķ Afganistan.
Holland var fyrsta landiš ķ Evrópu til aš banna burqa-bśningin į opinberum vettvangi en til žess er hann einmitt ętlašur. Mśslķmar klęšast allt öršum klęšnaši heima hjį sér.
Menning og listir | Breytt s.d. kl. 19:49 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (5)
5.6.2008 | 18:51
Heimurinn er eitt land.......
Hvaš hafa hópar Indķįna ķ Perś sem sem aldrei hafa komiš ķ snertingu viš "menninguna" meš Kķnaveldi aš gera?
Myndin sem tekin var fyrir stuttu af Indķįnum į landamęrum Brasilķu og Perś žar sem žeir mundušu boga sķna, er af einum af žeim 54 ęttflokkum sem vitaš er aš byggja žetta svęši. Brįtt mun einangrun žeirra rofna og um leiš veršur lķf žeirra ķ hęttu.
Brasilķa er oršiš aš matarbśri Kķnverja sem kaupa hverja baun af soja sem Brasilķubśar geta framleitt. Til aš eiga greišan ašgang aš aušlindum sušur-Amerķku hafa Kķnverjar lagt hart aš Brasilķumönnum og Perśbśum aš byggja 2400 mķlna langan veg frį ströndum Atlantshafs aš ströndum Kyrrahafs. Žessi hrašbraut į aš liggja ķ gegnum lönd hinna "ósnertu" ęttbįlka.
Mešlimir ęttbįlkana eru sagšir viš góša heilsu en žaš mun breytast um leiš og žeir komast ķ snertingu viš algenga sjśkdóma eins kvef og mislinga svo dęmi séu tekin. Fyrir žeim eru Indķįnar varnarlitlir. Žegar aš Evrópumenn komu fyrst til Brasilķu voru upprunalegir innbyggjar taldir vera um 5 milljónir. Ķ dag eru žeir taldir fęrri en 350.000.
Ęttbįlkurinn sem myndašur var į dögunum er talinn vera "nżr hópur" en samt hluti af öršum ęttbįlk sem var oršin of stór og skipti sér žess vegna upp. Venjulega telja ęttbįlkarnir ekki fleiri en 1000 einstaklinga žvķ vistkerfiš bżšur ekki upp į fleiri. En nś er sem sagt hrašbrautin į leišinni og žaš mun taka meira en boga og örvar til aš stöšva hana.
Menning og listir | Breytt s.d. kl. 18:59 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (9)
3.6.2008 | 00:53
Tvęr spurningar til Kristinna.
Hversu margir kristnir menn trśa žvķ aš bókstafleg tślkun į sögunni af Adam og Evu og syndafallinu sé grundvöllurinn aš trś žeirra?
Hversu margir kristnir menn trśa į "erfšasyndina" og aš ef Eva hefši ekki lįtiš plata sig žį vęri engin žörf fyrir lausnara eša Krist?
Menning og listir | Breytt s.d. kl. 00:55 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (12)