Um Drúída Í tilefni af sumarsólstöðum

Í dag eru sumarsólstöður og lengstur dagur á norðurhvelinu. Það er haldið upp á þennan dag af hópi fólks sem kennir sig við trú Drúída. Sjóðríkur seiðkarl er okkur flestum kunnur úr teiknimyndasögunum um Ástrík. Persóna Sjóðríks minnir mjög á hugmyndir fólks um svokallaða Drúída sem voru sambland af seiðkörlum, prestum og samfélagsleiðtogum á keltneska menningarsvæðinu í Evrópu fyrir 2000 árum. Einnig hefur verið bent á að hlutverk Drúíta hafi verið ekki ólíkt því sem Goðar höfðu á Íslandi fyrir kristnitöku. Heimildir um átrúnað Drúída eru ekki margar en sú elsta og helsta kemur frá Júlíusi Cesari sjálfum. Hann skrifaði um fólkið og hætti þeirra sem hann mætti á landvinningaferðum sínum og meðal þeirra voru Drúídar (Druid). Cesar skrifaði m.a;

Öll þjóð Gaulverja iðkar af ástundun helgiaðhald og þess vegna stunda þeir sem sýktir eru af alvarlegri sjúkdómum og þeir sem eiga á hættu að falla í orrustum, mannfórnir eða heita því að færa slíkar fórnir og nota Drúída til að hafa umsjón með athöfninni. Þeir trúa því að miklileiki eilífra guða verði ekki að fullu hylltur nema þeim sé fórnað mannslífi og í opinberu lífi jafnt sem einkalífi sínu framfylgja þeir fórnarlögum að einhverju tagi.  Aðrir nota risastór líkneski og eru limir þess ofnir úr tággreinum og þeir fylltir af lifandi fólki sem síðan er borinn að eldur í hverjum mennirnir farast. Þeir trúa að að aftökur þeirra sem gerst hafa sekir um þjófnað og rán eða aðra glæpi, sé þóknanleg hinum ódauðlegu guðum en þegar þeim er ekki til að dreifa grípa þeir til fórna saklauss fólks.

Julius Cesar, "De Bello Gallico", VI, 13

Af skrifum Cesars má ráða að tvær stéttir ráðamanna hafi tíðkast meðal Gaulverja. Aðra kallaði hann equites eða aðalsmenn og hina disciplina eða prestastétt. Prestastéttin varðveitti hin fornu óskrifuðu lög og dæmdu eftir þeim þegar á þurfti að halda. Versta hegningin var talin ef maður var gerður útlægur og burtrækur. Drúídadómurinn gekk ekki í erfðir en þeir þurftu ekki að gegna herþjónustu og voru undanþegnir sköttum. Cesar segir að það hafi tekið 20 ár að þjálfa og kenna nýjum Drúídum.

Cesar segir að megin kenning þeirra hafi verð að "sálir deyja ekki heldur fari eftir dauðan í annan líkama"

Á átjándu öld spratt upp mikill áhugi á Drúídum og trúarbrögðum þeirra og urðu margir til að skrifa um þá. Mest af því sem nútíma Drúídar styðjast við í átrúnaði sínum er hreinn skáldskapur sé miðað við það litla sem vitað er um forn-Drúída.

Mistilsteins skurður, eykarlundir, Stonhenge og jurtaseiðir eru meðal þeirra launhelga sem fólk setur í samband við nútíma Drúída en engar heimildir eru fyrir að þeir hafi nokkuð haft með þá að gera í raun og veru.

 

 

 

 

Förin sem aldrei var farin

Af og til berast svo kallaðar barna-krossferðir á góma, yfirleitt í ræðum eða ritum fólks sem leggur sig eftir að reyna sýna fram á heimsku trúar og/eða trúarbragða, með sem flestum dæmum.

Sögurnar af barnakrossferðunum hafa nokkuð svipaðar innihaldlýsingar og segja frá þegar tveir drengir, annar þýskur og hinn franskur, á árinu 1212,  áttu að hafa safnað um sig fjölda barna til að fara í krossferð til landsins helga til að hertaka Jerúsalem.

Fyrri ferðinni stýrði Þýski drengurinn Nikkulás. Hann er sagður hafa farið yfir Alpana til Ítalíu og komið til Genóva um mitt ár 1212 með 7000 börn í eftirdragi. Eitthvað fóru málin úrskeiðis þegar komið var að strönd Miðjarðarhafsins því það opnaðist ekki eins og Nikkulás var sannfærður um að það mundi gera. Hópurinn sundraðist fljótlega og er sagt að flest börnin hafi verið hneppt í þrældóm. Alla vega komst ekkert þeirra til Ísrael.

Sama ár boðaði franskur stráklingur að nafni Stefán að honum hefði verið falið af Jesú að leiða börn Evrópu til Landsins Helga og  framkvæma það sem fyrri krossferðum hafði ekki tekist, að vinna og halda Jerúsalem. Hann hafði meira að segja bréf frá Jesú upp á þetta til Frakklandskonungs sem samt lét sér fátt um þau skilaboð frá friðarhöfðingjanum, að hann ætti að greiða götu stráksa, finnast.

Stefán laðaði að sér rétt um 30.000 börn, öll sögð innan 12 ára aldurs og hélt með þau til Marselles. Þaðan var ætlunin að sigla til Ísrael. En það fór fyrir Stefáni svipað og Nikkulási, hópurinn leystist upp og mörg barnanna voru tekin og seld mannsali á þrælamörkuðum Evrópu og Afríku.

Í Evrópu ríkti mikil upplausn á árunum eftir aldamótin 1200. Stórir hópar af uppflosnuðum fátæklingum fóru um lönd og talið er að 1212 hafi tala fátæklinga í þessum hópum skipt þúsundum.

Elsta heimild um þessa hópa er skrifuð um 1240 og í henni er getið um "pueri" sem þýðir á latínu drengur. Þetta orð var tekið sem það þýddi börn þótt á 13. öld væri alsiða að kalla sveitastráka þessu nafni. Þetta gaf seinni tíma höfundum ástæðuna til að kalla þessa fjölda uppflosnun fátæklinga barnakrossferð.

Þá voru krossfarar á þeim tímum almennt ekki kallaðir krossfarar heldur voru þeir kallaðir  menn sem "tekið höfðu krossinn". Þeir sem báru veifur eða krossa voru stundum kenndir við krossferðirnar þótt þeir hefðu ekkert með þær að gera. Samhljóma niðurstaða seinni tíma söguskoðenda er að þessar "barnakrossferðir" hafi ekki verið farnar og séu að mestu þjóðsaga þótt einhver flugufótur geti verið fyrir tilvist drengjanna Nikkulásar og Stefáns.

 

 

 

Það bíða fleiri en kristnir

Þótt að margir kristnir söfnuðir haldi því lítt á lofti, þá hefur flest kristið fólk heyrt að endurkomu Krists er vænst. Aðventistar (advent/bið) eru t.d. kristinn sértrúarflokkur sem stofnaður var af fólki sem var sannfært um að endukoman væri yfirvofandi um miðbik 19. aldar.  Það sem færi kannski vita er að öll stærstu trúarbrögð heimsins og mörg hinna smærri einnig, hafa álíka spádóma að finna í sínum trúarritum. Sex megin trúarbrögð himins eiga sér spádóma um komu alheimslegs boðbera sem birtast mun í fyllingu tímans. Spádómarnir eru nánast samhljóða um að jörðin muni ganga í gegn um miklar þrengingar og síðan muni koma tímabil friðar og einingar sem verður leitt inn af þessum mikla boðbera. Boðberinn ber ýmiss nöfn eftir því hvaða trúarbrögð er um að ræða.  Hindúatrú, ein af elstu trúarbrögðum heims kom fram í Indlandi fyrir rúmum 3000 árum FK. Boðberi trúarbragðanna hét Krishna og helgirit hans Bagdavagita. Hinn fyrirheitni, sá er mundi birtast í lok  Kalí Yuga tímabilsins, eða "öld lasta," mundi bera nafnið Kalki. Miðað við að Gyðingdómur hefjist með  Móses hófst hann 1400 FK. í Egiptalandi. Helgirit Gyðinga heitir Tóra og hinn fyrirheitni Messías. Zaraþústratrú hófst um 1200 FK. og er kennd við Zaraþústra sem kom fram í Persíu. Helgirit hans heitir Zend-Avesta og hinn lofaði kallast  í henni Saoshyant, eða sá sem gera mun tilveruna dýrðlega.  Búdda lifði 563-483 FK. og bjó í Indlandi og Tíbet. Helgrit Búddisma heita Tripitaka og Mahayana og í þeim er hinn lofaði nefndur Matreya (Elskandi) Bodhisativa (Vinur) Næst í tímaröðinni er kristni og  um loforð Krists um að koma aftur á dómsdegi er okkur flestum kunnugt.  Múhameð 570-632 EK. kom fram í Arabíu og opinberun hans er sögð geymd í Kóraninum. Íslam er hinn lofaði nefndur tveimur nöfnum eftir því hvaða grein Íslam þú tilheyrir, í Suni grein er hann kallaður Qaim en meðal Sihita Mahdi. Mahdi, er nafn síðasta af tólf Imamum Islam, þeim er hófust með Ali tengdasyni Muhameðs. Imamarnir voru taldir réttskipaðir valdhafa eftir Múhameð. Sá tólfti, Mahdi hvarf ungur að árum og var sagður koma aftur á dögum endalokana 

Ísland kristið og löngu numið fyrir landnám...

Þegar að Rómarveldi liðaðist í sundur hófust upplausnartímar í Evrópu. Það var óöld og vargöld og kristni sem hafði verið að festa rætur sínar víðast hvar átti undir högg að sækja. Segja má að eini öruggi gríðarstaður kristinna á þessum tíma í Evrópu hafi verið á Írlandi en þaðan átti kristni eftir að rísa úr öskunni og breiðast aftur út um álfuna. -

Á þessum tíma var algengt að írskir guðsmenn tækju sér bólfestu á eyðieyjum og öðrum stöðum sem ekki voru fjölfarnir. Þeir byggðu sér grjótkofa sem flestir voru með sama sniði og sjá má enn í upprunalegri mynd t.d. á eyjunni Iona. Guðsmenn þessir voru kallaðir Papar á Bretlandseyjum jafnt sem hérlendis. Um það vitna nafngiftir eins Pabbey í Ytri Hebrides, Papa Vestray, ein af afskekktustu eyjum Orkneyja, Papa Stour á Shetlandseyjum og svo auðvitað Papey í Álftafirði.

Fyrir skömmu sá ég rústir svipaðra bigginga í Cornwall og þá rifjaðist upp fyrir mér að ég hafði séð teikningar af bústöðum Papa eða Kolla á Kollabúðum í Þorskafirði. Teikningarnar voru í bók eftir Árna Óla og vildi Árni meina að enn væru þessar rústir sjáanlegar að Kollabúðum. Víst er að Papar voru einnig kallaðir Kollar af landnámsmönnum og eru fjölmörg örnefni á Íslandi sem rekja má til þeirra. 

(Nú væri fróðlegt vita ef einhver vissi til hvort þessar minjar séu til eða/og hafi verið rannsakaðar.) Meðal þeirra eru;

Kollafjörður á Ströndum Kollafjörður á BarðaströndKollafjörður við Faxaflóa  og Kollabúðir

Má af þessu ætla að kristnir menn (Kollar, Papar) hafi verið hér all-fjölmennir löngu fyrir daga Ingólfs Arnasonar og félaga.

Eitt er víst að Hrafna-Flóki fann ekki landið fyrstur manna eins og gjarnan er kennt í skólabókunum.

Árið 330 fk. sigldi landkönnuður að nafni Pytheas frá Marseilles í Frakklandi í norðurátt til að kanna þau lönd sem þar kynnu að liggja. Hann sigldi í kring um Bretlandseyjar og ritaði um þá ferð í bók sem nú er týnd en hann kallaði "Um hafið". Hann héllt síðan í norðurátt þar sem hann fann eyju sem hann kallaði Thule eða Ultima Thule.  Eyjan var í sex daga siglingu frá nirstu strönd Bretlands og einn dag frá "enda heimsins". Það er talið líklegt að þessi eyja hafi verið  Ísland.

Þá eru einnig til á Írlandi sagan af heilögum Brendan  (Navigatio Brendani), sem fæddur var 484.  Hann er sagður hafa siglt með fjölda lærisveina til að heimsækja trúbræður sínar á fjarlægum eyjum. Sagan segir að hann hafi fundið "Paradís" sem gæti hafa verið meginland Ameríku. Ólíklegt er að hann hafi komist þangað án þess að rekast á Ísland á leiðinni.

Í formála að Landnámu segir svo;

Í aldarfarsbók þeirri, er Beda prestur heilagur gerði, er getið eylands þess er Thile heitir og á bókum er sagt, að liggi sex dægra sigling í norður frá Bretlandi; þar sagði hann eigi koma dag á vetur og eigi nótt á sumar, þá er dagur er sem lengstur. Til þess ætla vitrir menn það haft, að Ísland sé Thile kallað, að það er víða á landinu, er sól skín um nætur, þá er dagur er sem lengstur, en það er víða um daga, er sól sér eigi, þá er nótt er sem lengst. En Beda prestur andaðist sjö hundruð þrjátigi og fimm árum eftir holdgan dróttins vors, að því er ritað er, og meir en hundraði ára fyrr en Ísland byggðist af Norðmönnum.

Elsta örugga heimildin um tilvist Íslands er landfræðirit (De mensura orbis terrae) eftir Dicuilus, írskan munk, frá árinu 825, þar sem staðháttum hér er lýst þannig að það getur einungis átt við um Ísland. Ari fróði segir frá því í Íslendingabók að hér hafi verið fyrir á Íslandi er það var numið, keltneskir menn, kristnir sem hann kallar papa. Þeir vildu ekki dvelja hér með heiðnum mönnum og fóru því af landinu hið bráðasta. Ari segir þá hafa skilið eftir bækur írskar, bjöllur og bagla og hafi þannig mátt ráða að þeir væru írskir einsetumenn.

Margir hafa bent á að ólíklegt sé að einsetumenn skilji eftir sig það sem þeim þótti helgast, jafnvel þótt þeir hafi haft hraðan á að forða sér, nema að lífi þeirr hafi hreinlega verið ógnað.

Engar fornleifar hafa fundist sem styðja frásögn Ara en nokkuð er um örnefni tengd Pöpum sem óbeint staðfesta tilvist þeirra hér á landi auk örnefnana sem tengjast Kollum.

 

Masada mun aldrei aftur falla

Fyrir framan mig liggur lítil gul mósaík flís. Fyrir 2000 árum var hún hluti af stórri mósaík-mynd sem  lögð var undir hásæti Heródesar Júdeukonungs í móttökusal sumarhallar hans á Masada. Ég fann hana árið 1988 þegar enn var verið að grafa upp fornleifarnar á fjallinu. Á minnismerkinu sem sendur á fjallinu eru þessi orð rituð.

Hugrökku og tryggu félagar! Fyrir löngu sórum við þess eið að þjóna hvorki rómverjum eða öðrum utan Guðs sem einn er sannur og réttlátur Drottinn mannkyns. Sá tími er upprunnin að við erum krafnir þess að sanna ásetning okkar og þau verk okkar að við gengumst aldrei undir þrældóm, jafnvel þótt hann væri okkur óskaðlegur.  Við munum ekki velja þrældóm nú og með honum þá refsingu sem mun tákna endi alls ef við  lifandi föllum í hendur hins rómverska guðs sem gefið hefur okkur þessi forréttindi að deyja göfugir og sem frjálsir menn og yfirgefa þessa veröld sem frjálsir menn í föruneyti eiginkvenna okkar og barna. Ben-Yair's

Masada er 400 metra hátt fjall sem stendur skammt frá Dauða hafinu Í Ísrael. Heródes (73-4 fk.) konungur sem ekki var vinsæll af sínu fólki byggði sér rammgerða sumarhöll uppi á fjallinu og hugðist nota hana sem virki ef í harðbakkann sló. Eftir daga Heródusar var aðstaðan notuð sem rómversk varðstöð eða virki. Upp á fjallið liggur einstigi og ef nægar vistir voru til staðar gat tiltölulega fámennt lið varist þar all lengi.

Það er merkilegt að hvergi er minnst á frægustu atburði tengdum Masada í Talmudum gyðinga en frásögnin hefur varðveist í heimildum frá Josephusi Flaviusi.

 

Árið 66 ek. kom til mikilla uppreisnar gyðinga gegn setuliði rómverja í landinu. Meðal hópa uppreisnarmanna voru þeir sem kallaðir voru Zealottar og einnig þeir sem Sicarii voru nefndir. Nafn þeirra er dregið af latneska orðinu sicarius sem merkir rýtingur. Sicarii  stunduðu morð á almannafæri og notuðu til þess rýtinga. Þeir minna um margt á hryðjuverkahópa samtímans. Uppreisnin var kveðin niður og íbúar Jerusalem flestir drepnir eða hnepptir í þrældóm. Um 1000 manns, aðallega meðlimir Sicarrii samtakanna og fjölskyldur þeirra, tókst að flýja og ná virkinu á Masada á sitt vald. 

Elazar ben Ya'ir foringi þeirra skipulagði varnir virkisins og tókst þeim að verjast umsátri rómverska hersins í sjö ár. Virkið féll ekki fyrr en rómverjar tóku á það ráð að byggja með aðstoð þræla breiða gangbraut úr grjóti og jarðvegi upp að brún fjallsins. - Þegar að róverskir hermenn rufu loks veggi virkisins fundu þeir enga á lífi utan tveggja kvenna og fimm barna. Höfðu allir aðrir verjendur virkisins 936 að tölu,  drepið hvern annan eða framið sjálfsmorð, frekar en að gefa sig Rómverjum á vald.

 

 

 

Þegar að Moshe Dayan var yfirmaður Ísraelska hersins tók hann upp á því að sverja hermenn sína inn í herinn með því að láta þá fara með eið á Masada eftir að hafa gengið blysför  eftir krákustiginu sem upp á fjallið liggur. Í eiðnum kemur fyrir setningin fræga; "Masada mun aldrei aftur falla"

 

Atburðir á Íslandi hrella Evrópubúa

Árið 1150 FK  flýðu þúsundir íbúa norður-Skotlands suður á bóginn.  Miklir Bólstrar af ryki og ösku lögðust yfir landið og gerðu það óbyggilegt í langan tíma. Öll uppskera eyðilagðist og jarðvegurinn varð eitraður í mörg ár.

15 þorp á eyjunni Uist lögðust gjörsamlega í eyði og  á Strah hálendinu voru yfir 80 bæir  yfirgefnir. Flóttamennirnir lentu í átökum við þá sem byggðu landið sunnar og margir þeirra hafa lagst á flótta sjálfir. Þessir fólksflutningar gjörbreyttu  ásjónu landsins því við Eildon hæð á skosku landamærunum, í Broxmouth og í Lothian byggðu menn virki mikil til að verjast ágangi flóttafólksins að norðan. Enn sunnar byggðu menn rammgerðar girðingar um býli sín í sama tilgangi. Ástæða alls þessa; mikið eldgos í fjallinu Heklu á Íslandi.

Árin 1784-1789 urðu miklir uppskerubrestir í stórum hluta Evrópu og Asíu. Að lokum fengu bændur í Frakklandi nóg af sulti og seyru og þrömmuðu til Parísar til að mótmæla aðgerðarleysi Konungs við útbreiddum matarskorti. Þeir réðust á Bastilluna í París og það sem sagan þekkir sem "Franska byltingin" hófst. 

Um áhrif hennar er óþarft að fjölyrða hér. Nægir að vitna til gamans í orð Ho Chi Minh er hann var spurður um hver hann teldi áhrif frönsku byltingarinnar vera á mankynssöguna varaði hann ; "það er of snemmt að segja til um það".  

Ástæða uppskerubrestsins er m.a. rakin til mikilla eldsumbrota í Lakagýg á Íslandi.

Af naflalausa manninum og gáfuðu konunni hans.

Ég held að maður þurfi ekki að vera neinn guðfræðingur eða sérlega vel lesinn í Biblíunni til að geta haft skoðanir á sumu því sem þar kemur fram. Það er sumt í Biblíunni sem allir kannast við hvort sem þeir hafa lesið hana eða ekki. 

Til dæmis sagan af Adam og Evu. Sagan er auðvitað svona vel þekkt af því að enn deila menn um hvort hún er bókstaflega sönn eða bara bull. Inn í þá umræðu er engum hleypt sem kann að hafa einhverja millileið eða málamiðlun. 

Það er svo vinsælt að hafa allt í svart hvítu.

Í sögunni er sagt frá því þegar maðurinn öðlast skilning á góðu og illu. Þetta kallar sumir kristnir syndafallið. Syndafallið var lengst af talið Evu að kenna og því var kúgun konunnar réttlætanleg.

Fyrir mína parta sé ég ekki hvernig maðurinn á að geta þroskast ef hann þekkir ekki muninn á góðu og illu. Og ef hann átti ekki að þroskast þá hefði hann ætíð lifað eins og dýr merkurinnar, sem að sönnu eru ómeðvituð um muninn á góðu og illu og þess vegna ekki "ábyrg" gjörða sinna.

Þess vegna get ég ekki tekið þessa sögu bókstaflega. Það hefði átt að þakka Evu fyrir að fleyta mannkyninu áfram frekar hitt.  Mér finnst sagan vera þroskasaga. Þroskasaga mannkynsins og ekki lýsa einhverjum skelfilegum svikum við Guð.

Einhvern tíman þegar heilinn í okkur var orðin nógu stór og rófan var að hverfa, varð til þessi vitund í okkur að eitthvað væri gott og eitthvað væri illt. Fyrirbærið samviska byrjaði að mótast.

Auðvitað gerðist þetta á einhverjum árum en að öllum líkindum nokkuð fljótt. Það þarf nefnilega að hafa samvisku til að hirða um sjúka og sýna hinum dauðu virðingu eins og frummennirnir gerðu.

 

 

Þessi skýring sættir sjónarmið þeirra sem halda því fram að sagan af Adam og Evu sé dæmisaga sem hefur að geyma mikilsverð andleg sannindi (þroskasöguna) og sjónarmið þeirra sem vita að maðurinn hefur þróast frá því að vera einfrumungur í drullupolli í að vera uppréttur sjálfsmeðvitaður hugsuður.

Hver var Murat Reis? Og hvers vegna réðist hann á Ísland?

 Þrjú skip sigldu í gegnum Gíbraltarsund. Eftir að hafa lónað meðfram ströndum Evrópu í fáeina daga, tóku þau stefnuna á norðurhöf. Um borð í skipunum voru 300 vígamenn frá sjóræningjagreninu Selé í norður Afríku. Árið var 1627. Foringi þeirra, alræmdur sjóræningi, sem gekk undir nafninu Murat Reis hinn yngri, hafði ákveðið að taka skip sín á ókunnar slóðir, lengra enn hann hafði nokkru sinni siglt áður. Sem leiðsögumann í leit að verðmætasta varningi sjóræningja sem gerðu út við Miðjarðarhafið, þ.e. hvítum þrælum, hafði Murat Reis með sér danskan sjómann sem sagðist þekkja til í norðurhöfum. Um miðjan Júlí mánuð komu þeir til Íslands. Þeir gerðu strandhögg á fjórum stöðum þ.a.m. í Vestmannaeyjum og höfðu með sér af landinu  yfir 400 manns. Fólkið var flest  selt fyrir gott verð á þrælamörkuðunum í Alsír og í Selé nokkru seinna. Athygli vekur að varðskip Danakonungs sem venjulega voru komin til landsins í byrjun sumars, létu ekki sjá sig þetta árið, fyrr en ránin voru afstaðin.

En hver var þessi Murat Reis foringi sjóræningjanna? Hans rétta nafn var Jan Janszoon. Jan Janszoon var fæddur í borginni Harlem í Hollandi. Ungur að árum gerðist hann sjóræningi og herjaði fyrir hönd þjóðar sinnar á spánskar skútur og skip meðfram ströndum Evrópu. Það leið ekki á löngu þar til hann flutti sig um set suður að Fílbeinsströndinni þar sem hann herjaði á allt og alla annað hvort undir hollenska flagginu eða rauða hálfmánanum. Með því sagði hann sig úr lögum við Holland og varð sinn eigin herra. Árið 1618 var hann handtekinn og færður í járnum til Alsírborgar. Þaðan var stunduð mikil sjóræningjaútgerð. Ottóman veldið átti þar nokkur  ítök og voru því íbúar svæðisins oft ranglega nefndir Tyrkir af Evrópubúum.

Jan Janszoon var fljótlega sleppt úr haldi eftir að hann hafði gerst múslími. Hann tók upp sína fyrri iðju og stundaði sjórán í félagi við fræga sjóræningja eins og Sulayman Raiseinnig þekktur undir nafninu  Slemen Reis en  upprunalegt nafn hans var De Veenboer.  De Veenboer var landi Jans og hafði einnig gerst múslími. Þá sigldi Jan Janszoon um tíma með Simon de Danser.

Árið 1619 eftir dauða De Veenboer, gerðist Jan Janszoon foringi sjóræningjanna og ákvað að færa bækistöðvar sinar frá Alsírborg til Sele í Mórakó og stofna þar fríríki. Hann tók sér nafnið Murat Reis hinn yngri. Jan var valinn fyrsti forseti fríríkissins en lét sér nægja titilinn landsstjóri eftir að hafa komsist að samkomulagi við  Moulay Zaydan Sultán og innlimað Selé aftur í Tyrkjaveldi árið 1624.

Í Selé giftist Jan márískri konu af ættum Barbara og gat með henni mörg börn. Synir þeira fluttu seinna til nýju Harlem í Bandaríkjunum (New York) og af honum eru komnir kunnir Bandaríkjamenn, eins og Cornelius Vanderbilt, Jackie Kennedy og Humphrey Bogart.

Eftir komuna frá Íslandi flosnaði upp úr samkomulagi hans við sultánin og hann flutti sig og útgerðina aftur til Alsírborgar og fór þaðan í ránsferðir til Englands og Írlands næstu ár á eftir.Á fjórða áratugnum var hann tekin til fanga af templarariddurum á Möltu en tókst að flýja þaðan 1640. Eftir það settist hann að í Oualidia kastala nálægt  Safi í Morakó þar sem hann hafði verið gerður að landstjóra. Þangað kom til að dveljast hjá honum um hríð, dóttir hans frá fyrri konu í Hollandi, Lysbeth Janszoon van Haarlem. Ekki er vitað neitt um afdrif Jans eftir að  hún fór aftur til Hollands nokkrum mánuðum seinna.

Ekki er vitað um dánardægur Jans eða hvar hann er grafinn. Ég rifja þetta upp hér vegna þess að í tvö hundruð ár eftir að ránin voru framin á Íslandi var staðin vakt upp á Helgafelli í Vestmanneyjum ef vera kynni að sjóræningjarnir snéru aftur. Landlægur ótti við Tyrki og flest allt sem úr austri kom festi hér rætur og virðist enn, þrátt fyrir öld upplýsinga og frjálsu flæði þeirra, plaga okkur.

Sabear, fólkið og trúarbrögðin sem týndust

Flestir sem eitthvað hafa kynnt sér Íslam hafa heyrt talað um Fólk Bókarinnar. Fólk bókarinnar voru það fólk sem ekki gerðust múslímar en áttu samt að njóta sömu réttinda og múslímar undir lögum Íslam, vegna þess að trú þeirra væri upprunalega guðleg.  Múhameð tilgreinir fjóra hópa eða trúarbrögð sem öll voru fyrir á Arabíuskaga þegar hann kom fram með kenningar sínar. Þetta voru Gyðingar, Kristnir, Zóroasterstrúarmenn og Sabear. Flestir þekkja fyrstu þrjá hópana eða hafa af þeim einhvern pata.

En hverjir voru þessir Sabear.

Þegar gluggað er í sögubækur eftir upplýsingum um Sabea er hætt við að fólk verði dálítið forviða eða jafnvel ringlað. Það sést fljótlega  að ekki er átt við þá Sabea þá sem nefndir eru í Biblíunni og kenndir voru við Sebu í Eþíópíu. Einnig kemur í ljós að smáþjóð ein sem þekkt var undir nafninu Harraniar virðist hafa tekið sér nafnið (Sabear)  til þess að geta lifað undir vernd Íslam án þess að þurfa að skipta um trú. Harran borg Harrania var í norðurhluta Mesopotamíu og var fyrst einskonar áningarstaður kaupmanna frá  Úr enda nafnið Súmverskt og þýðir "ferðalag" eða "vegamót".

Borgin var þekkt fyrir átrúnað sinn á mánaguðinn Sin og í borginni voru vegleg hof honum til dýrðar sem pílagrímar sóttu og greiddu vel fyrir. Þrátt fyrir að Harraniar hafi gerst kristnir snemma á þriðju öld e.k. viðgekkst átrúnaður þeirra á SIN langt fram á 10 öld þegar þeir loks blönduðust Íslam fyrir fullt og allt. Menning og trúarbrögð Harrania voru með þeim hætti að þótt þeir væru "sveigjanlegir og tækifærissinnaðir" er á engan hátt hægt að telja þá til Fólks Bókarinnar.

En hverjir eru þá hinir raunverulegu Sabeanar.

Meðal þeirra hundruð þúsunda Íraka sem hröktust á vergang eftir innrás USA og bandamanna þeirra, var hópur fólks sem lifað hafði friðsamlegu og fátæklegu lífi flestir í suður Írak og kölluðu sig Mandea. Mandear voru ekki Múslímar, ekki Kristnir og ekki Gyðingar. Þeir iðkuðu skírnarvígslur og báðu bænir sínar til Guðs. Þeir voru ekki fjölmennir (milli 60 og 70.000) en höfðu þó nýlega fengið að byggja sér bænahús í miðri Bagdad. Mandear tala tungumál sem er kennt við þá sjálfa, eða mandaeísku sem er náskyld arameísku, tungumálinu sem Kristur talaði. Trúarrit þeirra nefnist Genzā Rabbā og er oft kölluð Bók Adams og segja arfsagnir þeirra að í hana sé skráð opinberun Adams sem hann fól syni sínum Set að skrifa niður og varðveita.

Trú Mandea er afar merkileg. Þeir trúa á tví-einan Guð sem er bæði kvenkyns og karlkyns í einu. Þeir trúa að sál mannsins sé í útlegð í þessum heimi og hennar sönnu heimkynni séu andlegar veraldir Guðs. Stjörnuspeki er afar mikilvæg og þeir eru sannfærðir um að himintunglin hafi áhrif á líf fólks.

Saga þessa fólks er ekki síður athyglisverð. Fyrir meira en 2000 árum bjuggu þeir í Palestínu en voru hraktir þaðan ásamt öðrum eftir eyðileggingu Jerúsalem árið 99 ek.

Merkilegast af öllu við Mandeana að þeir telja að síðasti boðberi Guðs á jörðinni hafi verið Jóhannes skírari. Þeir trúa því  jafnframt að Adam, Abel, Seth, Enosh, Noah, Shem, og  Aram, hafi allir verið spámenn guðs en segja að  Abraham, Jesus, Moses, og Muhammad hafi verið falsspámenn.

Þetta fólk er kallað "subbi" af Aröbum en sjálfir segja Mandearnir að það nafn komi af þeirra upphaflega nafni Sabear.

Nýlega hefur verið skrifuð nokkuð ýtarleg umfjöllun um Mandeana á Wikipedia. Nú er talið víst að þarna séu komnir hinir upphaflegu Sabeanir sem Múhameð gaf friðhelgi í Kóraninum og eru samkvæmt Bahaí trú fyrstu guðlega opinberuðu trúarbrögð heimsins.

Góðar fréttir fyrir þá sem ekki vilja drekka alkahól....

Alltaf birtast af og til fréttir í fjölmiðlum af góðum eiginleikum víns, sérstaklega þess rauða og þeir sem ekki vilja drekka alkahól hafa þurft að neita sér um alla þá hollustu.

Ekki lengur.

Nýjustu rannsóknir benda til að rautt vín komi í veg fyrir magasár og hjartaáföll, hreinsi æðar, haldi krabbameini í skefjum, hjálpi lungunum og geti virkað eins og sýklalyf gegn bakteríum. Rannsóknirnar sýna einnig að hægt er að komma öllum þessum jákvæðu áhrifum fyrir í einni pillu.

Vísindamenn við Pavese Pharma Biochemical Institute í  Pavia á Ítalíu hafa tekið vökvann sem verður eftir þegar alkahólið hefur verið eimað úr rauðu víni og blandað hann með sykri, amínó-sýrum og rotvarnarefnum. Þessi blanda er síuð, þurrfryst og þjöppuð í töflur.

"Hver tafla hefur að geyma öll góðu áhrifin af einu glasi af víni" segja uppfinningamennirnir í 
við New Scientist blaðið nýlega. Töflurnar verða settar á markað á næsta ári og seldar í almennum verslunum.