Hallelujah

Að leiða hugann að því sem virkilega gleður mann getur verið afar gagnleg sjálfsskoðun. Ég ákvað fyrir skömmu að gera skrá yfir þá hluti sem eru flestum aðgengilegir og hafa glatt mig í gegnum tíðina. Meðal tveggja laga sem ég setti á listann var lagið Halleluhja sem samið var af kanadíska ljóðskáldinu Leonard Cohen og gefið fyrst út á plötu með honum sjálfum árið 1984. Síðan þá hafa meira en 180 listamenn get laginu skil en af þeim sem ég hef heyrt, er ég enn hrifnastur af frumútgáfunni.

Cohen er sagður hafa gert áttatíu útgáfur af ljóðinu áður en hann varð sáttur við það og eitthvað mun hann síðar hafa reynt að krukka í textann því árið 1994 söng hann lagið á plötunni "Cohen live" og þar er textinn mikið breyttur.

Margt hefur verið ritað um merkingu upphaflega ljóðsins en það þykir augljóst að það er í stórum dráttum skírskotunin til ákveðinna texta úr Gamla testamentinu. Með  þessum skýrskotunum skýrir ljóðmælandi afstöðu sína til Guðs og hvernig maðurinn, hann sjálfur, nálgast Guðdóminn. Titill lagsins og viðlag er lofgjörð og ákall til Guðs. Ljóðið er bæði heimspekilegt og Guðfræðilegt, en fyrst og fremst talar það til okkar í einfaldri fegurð sem hrífur sálina, hver sem skilningur okkar er.

Fyrsta erindið hljóðar svona;

Now I've heard there was a secret chord
That David played, and it pleased the Lord
But you don't really care for music, do you?
It goes like this
The fourth, the fifth
The minor fall, the major lift
The baffled king composing Hallelujah

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

Í fyrri Samúelsbók 16:23 er þessa tilvitnun að finna:

Og jafnan þegar hinn illi andi frá Guði kom yfir Sál, þá tók Davíð hörpuna og lék hana hendi sinni. Þá bráði af Sál og honum batnaði, og hinn illi andi vék frá honum.

Í niðurlagi erindisins er hljómagangur lagsins og tónfræði þess rakinn en það er jafnframt árétting stöðu mannsins (minor fall)  sem fallinnar veru og guðdómsins (major lift) sem lyftir.

Annað erindið er svona;

Your faith was strong but you needed proof
You saw her bathing on the roof
Her beauty and the moonlight overthrew her
She tied you
To a kitchen chair
She broke your throne, and she cut your hair
And from your lips she drew the Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Það er einnig greinileg skírskotun til Samúelsbókar síðari 11:2, þar sem segir frá því er Sál fellur fyrir Batsebu.

Nú vildi svo til eitt kvöld, að Davíð reis upp úr hvílu sinni og fór að ganga um gólf uppi á þaki konungshallarinnar. Sá hann þá ofan af þakinu konu vera að lauga sig. En konan var forkunnar fögur. 3 Þá sendi Davíð og spurðist fyrir um konuna, og var honum sagt: "Það er Batseba Elíamsdóttir, kona Úría Hetíta." 4 Og Davíð sendi menn og lét sækja hana. Og hún kom til hans, og hann lagðist með henni, því að hún hafði hreinsað sig af óhreinleika sínum. Síðan fór hún aftur heim til sín.

Niðurlagið beinir huga okkar að örlögum Samsons sem greinir frá í Dómarabókinni 13-16. Breyskleiki allra, jafnvel þeirra sem eru Guði þóknanlegir er megin þemað í þessu erindi. Og það er breyskleikinn og freystingain (táknmyndir hans eru Batseba og Dalíla) sem draga lofgjörðina fram á varir okkar.

Í þriðja erindinu er fjallað um annað boðorðið 

"Þú skalt ekki leggja nafn Drottins Guðs þíns við hégóma, því að Drottinn mun ekki láta þeim óhegnt, sem leggur nafn hans við hégóma.

You say I took the name in vain
I don't even know the name
But if I did, well really, what's it to you?
There's a blaze of light
In every word
It doesn't matter which you heard
The holy or the broken Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Ljóðmælandi, sem mín skoðun er að sé Cohen sjálfur, segir að hann þekki ekki nafn Guðs og spyr hvaða máli það skipti þegar hann sjái hvert orð sem ljósaslóð,hvort sem þau eru  tilbeiðsla mannsins sjálfs eða tilbeiðsla (Hallelujah) sem manninum er lögð í munn af Guði.

Fjórða og síðasta erindið hljóðar svona;

I did my best, it wasn't much
I couldn't feel, so I tried to touch
I've told the truth, I didn't come to fool you
And even though
It all went wrong
I'll stand before the Lord of Song
With nothing on my tongue but Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah

Sumir hafa reynt að setja þetta erindi í munn Krists en ég er því ósammála. Þetta er Cohen sjálfur sem talar til síns Guðs og segist koma til dyranna eins og hann er klæddur og þrátt fyrir breyskleika sína hafi hann reynt að gera líf sitt að lofgjörð.

Á myndabandinu hér fyrir neðan flytur Cohen lagið í Þýska sjónvarpinu. Hann er dálítið vandræðalegur með alla þessa "engla" fyrir ofan sig, en styrkur lagsins blívur samt.

 

Athugasemdir

[Brattur, 19.1.2009 kl. 20:56]

Cohen hefur haft það fyrir sið að breyta ljóðunum sínum með árunum... hann er alveg óhræddur við að láta ljóðin  "þroskast með árunum... Hallelujah er gjörsamlega magnað lag og eitt af mínum uppáhaldslögum... takk fyrir þessa úttekt... skemmtilegt að lesa pistla þína að vanda...

[Guðlaug H. Konráðsdóttir, 19.1.2009 kl. 21:55]

Takk fyrir þetta.  Algjörlega ógleymanlegt í fluttningi Choens sjálfs í Laugardalshöllinni 1988. 

[Jenný Anna Baldursdóttir, 19.1.2009 kl. 23:00]

Flottur.

[Hannes, 19.1.2009 kl. 23:03]

Leonard Cohen stendur alltaf fyrir sínu og er með betri söngvum á síðustu öld og er enn að,

[Gunnhildur Ólafsdóttir, 19.1.2009 kl. 23:15]

Flottur pistill. Lagið og bókin sem skírskotnað er í eru náttúrulega meistaraverk. Hallelujah kemur líka gríðarlega vel út með Jeff Buckley.

[Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir, 20.1.2009 kl. 03:36]

Takk fyrir þennan frábæra pistil.

[Bolli Pétur Bollason (IP-tala skráð) 23.1.2009 kl. 22:47]

Blessaður Svanur

Datt inn á þessu síðu þína á netvafri. Man eftir þér í rútunni hjá Páli Helgasyni í Vestamannaeyjum forðum daga.  Það var eftirminnilegur tími og gaman að spjalla við þig.  Þakka þér fyrir þennan pistil um Cohen, sem konan mín reyndar vakti athygli á, því ljóðskáldið er í vissu uppáhaldi hjá mér.  Tek undir með þér að Cohen er að kalla á Drottinn, en ekki Drottinn á hann, samkvæmt gangi mála í trúarlegum þankagangi.  Hallelúja þýðir lofið Drottinn, Kristur lofaði aldrei sjálfan sig, heldur var hann forsenda slíkrar lofunar.  Gleðilegt að hitta og sjá andlit fortíðar, sem ekki hefur sést í áraraðir. Kv. Bolli 

[Svanur Gísli Þorkelsson, 24.1.2009 kl. 01:22]

Ég þakka nú öllum fyrir góðar undirtektir.

Sæll Bolli minn, gaman að heyra frá þér aftur. Ég man vel eftir þér líka. Berðu konu þinn þakkir fyrir að vísa þér hingað og komdu við sem oftast.

Ég er alveg til í að diskótera þrenninguna smávegis:) Gæti Jesú ekki lofað Krist eða sonurinn föðurinn? :)

kv,