Fyrir Jenný - Ég vil ekki deyja fyrr en ég er búin að sjá Stonehenge.

Stonehenge er forsögulegur og leyndardómsfullur hringur af uppréttu stórgrjóti í suður Englandi. Bygging þessa mikla mannvirkis hófst fyrir um það bil 5000 árum; en steinarnir frægu sem við sjáum enn standandi voru settir niður fyrir 4000 árum.  

Steinunum er raðað þannig að þeir mynda eina heild á sumarsólstöðum og þess vegna er Stonhenge án efa reist til að vera stórfenglegur tilbeiðslustaður. Þótt trú þeirra sem byggðu Stonhenge sé eldri en öll þekkt trúarbrögð, hefur staðurinn verið áfangastaður pílagríma og ný-heiðinna sem gjarnan kenna sig við Drúída eða aðrar greinar Keltísks átrúnaðar.

Sá steinhringur sem við sjáum nú þótt undursamlegur sé, er aðeins hluti af upphaflega Stonhenge. Upphaflega Stenehenge hefur þurft að þola mikið rask af völdum veðurs og mannfólks í leit að byggingagrjóti í aldanna rás. Mikið hefur verið grafið í Stonhenge, sérstaklega á síðustu öld af fornleifafræðingum sem reyna að kryfja leyndardóma staðarins.  

Það sem við vitum best um Stonhenge er byggt á rannsóknum sem fóru fram allt frá árunum1919 og sérstaklega eftir 1950. Fornleifafræðingar telja að uppbygging staðarins hafi farið fram í þremur hlutum, sem hafa verið nefndir Stonehenge I, Stonehenge II, og Stonehenge III. 

Stonehenge I

Ný-Steinaldarfólkið á Englandi hóf byggingu Stonehenge I með því að grafa hringlaga skurð með dádýrahorn fyrir haka. Skurðurinn er 320 fet í þvermál, 20 feta breiður og 7 feta djúpur.

Það notuðu uppmokstursefnið til að byggja nokkuð brattan garð meðfram hringnum að innanverðu. Fyrir innan garðinn gróf það 56 grunnar holur sem eru þekktar sem Aubrey holurnar og voru nefndar eftir þeim sem uppgötvaði þær, 17 aldar fræðimanninum John Aubrey. Stonehenge I var notað í um 500 ár og svo yfirgefið.

Stonehenge II

Bygging  Stonehenge II hófs um árið 2100 FK. Í þetta sinn var hálfhring af granít-steinum sem þekktir eru sem "bálsteinar" (vegna upphaflegs litar þeirra) reistir fyrir innan upphaflega garðinn og skurðhringinn. Margir þættir þessa byggingarstigs eru afar áhugaverðir.

Til að byrja með eru blásteinarnir úr Preseli fjöllum í suður Wales, sem er næstum í 250 mílna fjarlægð. 80 steinar sem vógu allt að 4 tonn hver voru fluttir alla þessa leið. Hvernig er ekki vitað þótt margar leiðir hafi verið lagðar til og jafnvel reyndar.  

Það er afar áhugavert að íhuga hversvegna Staðsetning Stonehenge er svona sérstök að fólk leggi á sig að draga risa stóra steina alla þessa leið í stað þess að höggva þá úr næstu grjótnámu.

Í öðru lagi er inngangurinn inn í hálfhringinn lagður í beina línu miðað við sólaruppkomu á sumarsólstöðum. Línunni var náð með að búa til nýja leið inn í hringinn; "Breiðstrætið" sem hefur bæði skurði og garða á hvora hlið eins og upphaflegi ytri hringurinn. Tveir Hel-steinar (nefndir eftir lögun þess steins sem hefur varðveist) voru reistir á Breiðstrætinu ekki langt frá hringnum.

Stonehenge III

Stonehenge III er mestmegnis steinarnir sem við sjáum mynda grjóthringinn í dag. Á þessu byggingarstigi sem hófst um 2000 FK. var byggður hringur af uppréttu stórgrjóti og á milli herra tveggja og ofan á var komið fyrir láréttum grjóthellum. Hellurnar eru ekki rétthyrndar og heldur bognar til að mynda hringinn.

Upphaflega stóðu þarna 30 steinar. 17 þeirra standa enn. Steinarnir komu frá  Marlborough Downs, sem er 20 mílur norðan Stonehenge og eru allir  7 feta háir og um 50 tonn á þyngd hver um sig. Ytra byrði steinanna var hamrað og skorur myndaðar til að halda hellunum föstum.

Inn í þessu hring var annar hálfhringur byggður úr 10 uppréttum hnullungum. Átta af þessum steinum eru enn á staðnum. Þessi hálfhringur opnast beint á móti Slátursteininum og niður á Breiðstrætið og myndar línuna á sumarsólstöðum.

Um það bil öld seinna voru 20 blásteinar teknir frá Steonehenge II og settir í minni hálfhring inn í hinum hálfhringnum.  9 þessara steina eru enn til. Eitthvað jarðrask og brask var með þessa steina því  seinna eða um 1500 FK. var Altarissteinninn sem er stærstur þessara blásteina færður úr stað. Um 1100 FK var Breiðstrætið lengt alla leið að ánni Avon (Avon þýðir einfaldlega á á Keltnesku) eða í meira en þrjá km. frá Stonehenge sem gefur til kynna að staðurinn hefur þá enn verið í notkun þá.

Athugasemdir

[Hólmdís Hjartardóttir, 18.7.2008 kl. 01:52]

Stonhenge is a must............á eftir að sjá það!

[Jón Steinar Ragnarsson, 18.7.2008 kl. 02:25]

Hmm. Þeir hafa verið að dunda sér við þetta rétt upp úr Nóaflóði. Og komnir alla leið þarna uppeftir bastarðarnir og inbreedin hans Nóa. Jahérnahér.

[halkatla, 18.7.2008 kl. 02:29]

Ég hef sko séð Stonehenge, ég er ekkert að monta mig en það er eiginlega merkilegra en flest annað!!!

[Jenný Anna Baldursdóttir, 18.7.2008 kl. 06:51]

Þakka þér kærlega fyrir þetta Svanur.  Ég er svona nánast með þennan stað á heilanum, verð hreinlega að upplifa staðinn "live".  Hvað veldur?  Ég veit það ekki, mystikin kannski.  Verð að komast að því.

Takk aftur.

[Sigrún Jónsdóttir, 18.7.2008 kl. 10:00]

Þarna verð ég að koma.  Skil eiginlega ekkert í því að hafa ekki farið þarna miðað við tímann sem ég hef dvalið í Englandi.  Gaman að finna þig hérna Svanur minn.

[Mofi, 18.7.2008 kl. 10:58]

Fróðlegt og skemmtilegt Svanur. Samt ein spurning, hvernig veistu að byrjað var að byggja Stonehenge fyrir 5000 árum?

[Svanur Gísli Þorkelsson, 18.7.2008 kl. 11:07]

The dating of cremated remains found that burials took place as early as 3000 B.C, when the first ditches were being built around the monument. Burials continued at Stonehenge for at least another 500 years when the giant stones which mark the landmark were put up. According to Professor Mike Parker Pearson, head of Stonehenge Riverside Project:[4]

[Mofi, 18.7.2008 kl. 11:22]

Svo það er byggt á C14 aldursmælingum við eitthvað sem er tengt byggingunni?

[Emil Örn Kristjánsson, 18.7.2008 kl. 11:26]

Hlutverk Stonehenge sem tilbeiðslustaðar er stórlega ofmetið. Stonehenge er ekkert annað en gríðarstór forsöguleg tölva, sem menn notuðu til gera nákvæmari tímatalsútreikninga en áður þekktist. Fyrir vikið gátu þeir áætlað sáningu og uppskeru með slíkri nákvæmni að arðsemi landbúnaðar margfaldaðist.

Ekki þar fyrir að Stonehenge er heillandi staður, umhverfið allt dulmagnað og fjöldi grafhauga allt í kring og frá ýmsum tímum auka enn á áhrifin.

Annar staður, ekki langt frá, sem verður oft útundan hjá ferðamönnum en mér finnst ekki ómerkari er Avebury.

[Svanur Gísli Þorkelsson, 18.7.2008 kl. 11:48]

Mofi. Það elsta eru líkamsleyfar sem höfðu verið  brendar. C14 mælingar líklega, já.

[Mofi, 18.7.2008 kl. 14:18]

Svanur, eins og þú líklegast veist þá finnst mér þær ekki mjög áreiðanlegar; myndi líklegast gíska að Stonehenge er frekar í kringum 3500 ára en ekki eins og það skipti miklu máli.

[Svanur Gísli Þorkelsson, 18.7.2008 kl. 16:44]

Ég veit að á netinu er allt á reiki um dagsetninguna. Það vill svo vel til að ég þekki fornleyfafræðing sem sjálf hefur grafið við Stonehenge. Hún segir að það sér varleg áætlað að segja Stonehenge 5000 ára gamalt sé þá átt við fyrstu merki um menn á svæðinu, en þar eru fjölmörg kuml sem gefa til kynna að staðurinn hafi fyrst verið notaður sem grafreitur. Sem slíkur hefur lagst á hann helgi, sem síðan var útfærð á ýmsa vegu eins og byggingastigin bera vitni um´.

[Hanna, 19.7.2008 kl. 20:32]

Takk Svanur, mjög fræðandi pistill hjá þér.